Στην ανανέωση της λεγόμενης Κοινωνικής Ατζέντας προχωρά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε μια προσπάθεια να προσαρμόσει ακόμα πιο αποτελεσματικά την αγορά εργασίας, τα συστήματα Κοινωνικής Ασφάλισης και την Εκπαίδευση στις ανάγκες του κεφαλαίου, όπως αυτές μεταβάλλονται από τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.

Επί της ουσίας, η Κομισιόν επιδιώκει να δημιουργήσει ένα νέο θεσμικό πλαίσιο σε κρίσιμους για την αναπαραγωγή του κεφαλαίου τομείς, με διπλή στόχευση: Να εξασφαλίσει, από τη μια, την απρόσκοπτη κερδοφορία των ευρωενωσιακών επιχειρήσεων και, από την άλλη, να απλώσει το ελάχιστο δίχτυ «προστασίας» από την απόλυτη εξαθλίωση στις κοινωνικές εκείνες ομάδες που πλήττονται με τον πιο βάρβαρο τρόπο από την καπιταλιστική ανάπτυξη, προκειμένου να αμβλύνει τις λαϊκές αντιδράσεις ή και να χειραγωγεί και να ενσωματώνει στο σύστημα, στο όνομα του «μη χειρότερα».

Οι κατευθυντήριες γραμμές της ανανεωμένης «Κοινωνικής Ατζέντας» παρουσιάστηκαν χτες και προχτές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οπως ευθαρσώς ομολογείται από τους Ευρωπαίους πολιτικούς εκπροσώπους του κεφαλαίου, η Ατζέντα «είναι απόλυτα συσχετισμένη και στόχο έχει να ενδυναμώσει τη Στρατηγική της Λισαβόνας». Ενδυνάμωση αυτής της στρατηγικής σημαίνει ακόμη καλύτερους όρους εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης από το κεφάλαιο, επίφαση λύσεων σε προβλήματα, όπως ανεργία, ιδιαίτερα των γυναικών (τις θέλει στην παραγωγή ως φτηνότατη εργατική δύναμη, γιατί βγάζει περισσότερα κέρδη, αλλά με ευέλικτες εργασιακές σχέσεις), και επιπλέον μέτρα δήθεν κοινωνικών παροχών, οι οποίες η μια μετά την άλλη καταργούνται, προς διευκόλυνση του ξεζουμίσματος των εργαζομένων.

Η «Κοινωνική Ατζέντα» υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2005 και προέβλεπε πολιτικές παρεμβάσεις σε βάθος χρόνου, μέχρι το 2010. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επικαλείται «την παγκοσμιοποίηση, την εξέλιξη της τεχνολογίας, το δημογραφικό και τη μετανάστευση» ως τους λόγους εκείνους που επέβαλαν την «ανανέωση» της Ατζέντας, όπως άλλωστε έγινε και το 2005 με τη Στρατηγική της Λισαβόνας.

Το κείμενο με το οποίο η Επιτροπή δηλώνει ότι ξεκινάει η δημόσια διαβούλευση για την «ανανέωση» της Ατζέντας (COM (2008) 412 Final)«περιλαμβάνει συνολικά 19 πρωτοβουλίες» που «επικεντρώνονται στις ακόλουθες προτεραιότητες: Προετοιμάζοντας το Αύριο: Παιδιά και Νέοι. Επενδύοντας στους ανθρώπους: Διαχείριση της Αλλαγής. Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής με καλύτερη υγεία. Καταπολέμηση των διακρίσεων. Μέσα ενδυνάμωσης. Διαμόρφωση της διεθνούς ατζέντας. Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού». Ολ' αυτά φαίνονται ως επιδιώξεις αντιμετώπισης λαϊκών προβλημάτων, επομένως και ελκυστικά, αλλά εδώ είναι και η παγίδα. Γιατί σε κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς, η Κομισιόν έρχεται να προτείνει νέα αντιδραστικά μέτρα, όπως αυτά που ενδεικτικά παρουσιάζονται παρακάτω.

• Για το ζήτημα της εκπαίδευσης, η Κομισιόν καλεί τα κράτη - μέλη «να βελτιώσουν την ποιότητα των συστημάτων τους», επικεντρώνοντας «σε όσους αφήνουν το σχολείο πρόωρα» και με στρατηγικό στόχο να «προετοιμαστούν οι νέοι για τη διά βίου κατάρτιση». Επί της ουσίας, η «Κοινωνική Ατζέντα» έρχεται από άλλη μπάντα να προωθήσει το μοντέλο του καταρτιζόμενου και απασχολήσιμου νέου, που θα κυνηγάει τη συλλογή δεξιοτήτων, μακριά και ενάντια σε κάθε ανάγκη για πραγματική μόρφωση, για μόνιμη και σταθερή, με πλήρη δικαιώματα, εργασία.
• Για την αγορά εργασίας, η Κομισιόν προτείνει «μια νέα οδηγία για την ενδυνάμωση των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων Εργασίας, ώστε να διασφαλιστεί ο "κοινωνικός διάλογος"». Ακόμα, προτείνει Συμβάσεις «στο επίπεδο της ίδιας επιχείρησης που δραστηριοποιείται σε διάφορες χώρες», γεγονός που ευθέως παραπέμπει στην κατάργηση των Συμβάσεων σε εθνικό επίπεδο, στην παραπέρα υπονόμευση των εργασιακών δικαιωμάτων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό για τον προσανατολισμό της εκπαίδευσης και την ένταση της εργασιακής περιπλάνησης είναι και το γεγονός ότι η Κομισιόν δεσμεύεται να εκπονήσει μια έκθεση σχετικά με τις ειδικότητες και τα επαγγέλματα που θα έχει ανάγκη το κεφάλαιο μετά το 2020. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η έκκληση της Επιτροπής «να συζητήσουν οι "κοινωνικοί εταίροι" και τα κράτη - μέλη τα ζητήματα που προκύπτουν από δικαστικές αποφάσεις (σ.σ. αναφέρεται σε υποθέσεις σχετικές με την οδηγία Μπολκεστάιν)», ενθαρρύνοντας επί της ουσίας εργαζόμενους και εργοδότες να συμφωνήσουν στην κατακρεούργηση των μισθολογικών και άλλων δικαιωμάτων, που προκύπτει από την εκτρωματική νομοθεσία της ΕΕ. Ουσιαστικά, συμπίεση μισθών και μεροκάματων, γενικότερα εργασιακών δικαιωμάτων προς τα κάτω, σε ολοένα και πιο άθλια επίπεδα.
• Για τη διευρυνόμενη φτώχεια, η Κομισιόν σχεδιάζει την ενίσχυση των εξαθλιωμένων «με εισοδηματικά επιδόματα, δεσμούς με την αγορά εργασίας και καλύτερη πρόσβαση σε ποιοτικές (!) υπηρεσίες». Φιλοδοξεί μάλιστα το έτος 2010 να αποτελέσει μια καινούρια αρχή στις δεσμεύσεις που τα κράτη - μέλη πρέπει να αναλάβουν απέναντι στους φτωχούς. Είναι φανερό ότι αυτό που μεθοδεύεται είναι η διεύρυνση των επιδομάτων της πείνας, που απλά συγκαλύπτουν τις τεράστιες αντιθέσεις οι οποίες διαρκώς διευρύνονται, και βέβαια η επέκταση των ενεργητικών πολιτικών για την απασχόληση, της επιδότησης δηλαδή των εργοδοτών για να ξεζουμίζουν τζάμπα εργατική δύναμη.

• Για τις «διακρίσεις», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο της ανανεωμένης «Κοινωνικής Ατζέντας», κάνει λόγο για «μια νέα οδηγία που θα αντιπαλεύει τις διακρίσεις», στις οποίες, ανάμεσα σε άλλες, συμπεριλαμβάνει και αυτές που έχουν ως βάση την ηλικία και το φύλο. Σ' αυτή την κατεύθυνση, αναδεικνύει την αναγκαιότητα να ενταθεί η δουλειά «στη βάση των δεσμεύσεων για την ισότιμη μεταχείριση ανδρών και γυναικών», «να βελτιωθεί ο συνδυασμός οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» με την προσήλωση στα όσα προβλέπει η Λισαβόνα «για τη δημιουργία υποδομών για τη φροντίδα των παιδιών», με στόχο, ανάμεσα σε άλλα, «να μειωθεί ο κίνδυνος της φτώχειας για τις γυναίκες». Με απλά λόγια, η Κομισιόν αναδεικνύει την ανάγκη να παραμεριστεί κάθε θετική διάκριση ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, όπως, για παράδειγμα, στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, όπου αυξάνει τα όρια για τις γυναίκες. Για το κεφάλαιο, η γυναίκα δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ακόμα πηγή φτηνής εργατικής δύναμης, γι' αυτό και επιδιώκει να την τραβήξει με επώδυνους εργασιακούς και μισθολογικούς όρους στην αγορά εργασίας, προβάλλοντας τη δυνατότητα παροχής, με το αζημίωτο, προνοιακών υπηρεσιών, όπως, π.χ., παιδικοί σταθμοί «παιδοφυλακτήρια» ή «μπέιμπι πάρκιν» για λίγες ώρες δουλειάς των μητέρων εργαζομένων, που θα οργανώνουν οι επιχειρήσεις στο όνομα της λεγόμενης εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, ή τα δίκτυα παιδικών σταθμών που εξήγγειλε χτες η κυβέρνηση σε επίπεδο δήμων, όπου εντάσσονται και οι ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί, με προτεραιότητα ένταξης σ' αυτούς παιδιών των οποίων οι μητέρες εργάζονται με μερική απασχόληση (βλέπε σημερινό «Ρ», σελ. 19).