ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 3 Αυγούστου 2008
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Υπερασπίστηκε την κοινωνική λειτουργία της τέχνης

Σαράντα μέρες συμπληρώνονται από το θάνατο της Λουκίας Μαγγιώρου

«Η Κατοχική πείνα στην Αθήνα»
«Η Κατοχική πείνα στην Αθήνα»
Ολη της η ζωή, χαρακτηριζόταν από σεμνότητα, ήθος, αξιοπρέπεια. Υπηρέτησε την εικαστική δημιουργία με αφοσίωση και γνώση. Συμπορεύτηκε με το λαϊκό κίνημα με τόλμη και αποφασιστικότητα. Αγωνίστηκε για ένα καλύτερο αύριο, για το δικαίωμα του λαού στη μόρφωση και τον πολιτισμό, για την κοινωνική λειτουργία της τέχνης... Ο λόγος για την Λουκία Μαγγιώρου, τη χαρισματική ζωγράφο και χαράκτρια, τον ξεχωριστό άνθρωπο, που πριν σαράντα μέρες έφυγε από κοντά μας, σε ηλικία 94 χρόνων.

Σύντροφος στη ζωή, στην Τέχνη και τον αγώνα του χαράκτη Τάσσου Αλεβίζου, η Λ. Μαγγιώρου εξέφρασε, μέσα από το καλλιτεχνικό της έργο, τους αγώνες του λαού για μια καλύτερη ζωή. Σημαντική ήταν η καλλιτεχνική της προσφορά στην ΕΑΜική Αντίσταση. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Εικαστικού Επιμελητηρίου (1944), αργότερα της ομάδας «Στάθμη», αλλά και της Εταιρείας Εικαστικών Τεχνών «Α. Τάσσος», μέσα από την οποία συμπαραστάθηκε και στήριξε τους νέους καλλιτέχνες.

Σπουδαστικά χρόνια

Γεννημένη το 1914 στην Αθήνα, καταγόταν από παλαιά οικογένεια εμπόρων της Αθήνας. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ (1934 - 1939) ζωγραφική και χαρακτική. Στη ζωγραφική παρακολούθησε το εργαστήριο του Κώστα Παρθένη, ενώ στη χαρακτική υπήρξε μια από τις πρώτες σπουδάστριες που γράφτηκαν στο εργαστήριο χαρακτικής, το οποίο επαναδραστηριοποιήθηκε το 1933 από τον Γιάννη Κεφαλληνό. Εκεί διδάχτηκε χαρακτική και τέχνη του βιβλίου. Εκεί συνδέθηκε στενά με άλλους σπουδαστές του εργαστηρίου, την Βάσω Κατράκη, τον Γιάννη Μόραλη, τον Χρίστο Δαγκλή, τη Λουίζα Μοντεσάντου, που παρέμειναν φίλοι της για πάντα. Εκεί γνώρισε και τον Α. Τάσσο, τον άνθρωπο που σημάδεψε τη ζωή της όσο κανείς άλλος. Το 1940 βρίσκεται στην Παρισινή Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο χαλκογραφίας.

Χαρακτικό από την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης
Χαρακτικό από την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης
Η περίοδος της Κατοχής σημάδεψε τη νεαρή δημιουργό. Οπως ανέφερε στον «Ρ» (8/10/1998) «...Στην κατοχή υπήρξε ένα μεγάλο αγκάλιασμα όλων των πνευματικών ανθρώπων. Οι εικαστικοί δημιουργοί ήταν δεμένοι με τους λογοτέχνες, τους ανθρώπους του θεάτρου, αλλά και της μουσικής, σε μικρότερο βέβαια βαθμό. Οι δυσκολίες ήταν πολλές. Υπήρχαν έντονα προβλήματα επιβίωσης, που ανάγκασαν τον Τάσσο να ασχοληθεί και με άλλες δουλειές...».

Μετά την ίδρυση του ΕΑΜ Καλλιτεχνών, συγκροτήθηκε η εικαστική ομάδα του, που, με επικεφαλής τον Γ. Κεφαλληνό και δουλεύοντας κρυφά στο εργαστήριό του στην ΑΣΚΤ, στήριζε εικαστικά την προπαγάνδιση του ΕΑΜικού αγώνα. Η Λ. Μαγγιώρου ήταν από τα πρώτα μέλη αυτής της ομάδας.

Η περίοδος της Εθνικής Αντίστασης έδωσε νέα ώθηση στο έργο της. Μαζί με άλλους αγωνιζόμενους καλλιτέχνες, χάραξε πολλές ξυλογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν ως προπαγανδιστικό υλικό εναντίον των κατακτητών. Τα χρόνια αυτά, εκτός από τα ζητήματα της επικαιρότητας, ιδιαίτερη ανάπτυξη είχαν τα θέματα που συνδέονταν με τη γενικότερη ιστορία του απελευθερωτικού αγώνα του ελληνικού λαού. Η εθνική ιστορία και η εθνική κουλτούρα έγιναν πηγή της καλλιτεχνικής δημιουργίας αρκετών δημιουργών. Η εξύμνηση του ηρωισμού των προηγούμενων χρόνων, οι άσβηστες πολιτισμικές αξίες της Ελλάδας μετατράπηκαν σε πνευματικό στήριγμα του λαού. Ο αγώνας για εθνική ανεξαρτησία κατανοήθηκε ως λαϊκός αγώνας για ελευθερία και το εθνικό θέμα ως λαϊκό θέμα.

Αντιστασιακά λευκώματα

Μέσα σ' αυτό το πνεύμα κινήθηκε ένα μεγάλο μέρος της δημιουργίας της Λ. Μαγγιώρου αυτών των χρόνων, κυρίως εκείνο που συνδέεται με την εικονογράφηση των Αντιστασιακών Λευκωμάτων. Κοινή ιδέα των έργων της: Η συνέχεια των παραδόσεων του ελληνικού λαού για την ελευθερία. Στο χαρακτικό του 1945 «Χαίρε, ω χαίρε Λευτεριά» απεικονίζεται ο ήρωας πολεμιστής του 1821 και ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Χέρι - χέρι βρίσκονται ενωμένοι στο νέο αγώνα. Η Λ. Μαγγιώρου μαζί με την Β. Κατράκη, τον Τάσσο και τον Γ. Βελισσαρίδη συμμετείχαν στο παράνομο άλμπουμ του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, «Από τους Αγώνες του ελληνικού λαού», που εκδόθηκε το 1943. Στο λεύκωμα αυτό δημιουργεί δύο έργα, τα οποία συνοδεύουν στίχους δημοτικών τραγουδιών, που υμνούν τη δύναμη και την ομορφιά των λαϊκών ηρώων. Ομως, η συνέχεια της παράδοσης δεν αποτελεί μόνον το θέμα των έργων της, αλλά καθορίζει και την επιλογή του τρόπου της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η Λ. Μαγγιώρου απευθύνεται με λαϊκή τέχνη, επιχειρώντας να κάνει τα έργα της απλά και κατανοητά στον καθένα.


Οι τέσσερις παραπάνω καλλιτέχνες δημιούργησαν ξυλογραφίες και στο δεύτερο λεύκωμα που κυκλοφόρησε από την ΕΠΟΝ το 1943, με τίτλο «Τα Νιάτα στον Αγώνα», από το οποίο δε σώθηκε κανένα αντίτυπο. Επίσης, η Λ. Μαγγιώρου (μαζί με τον Τάσσο και τον Γ. Βελισσαρίδη), συμμετείχε και στο αντιστασιακό λεύκωμα με τίτλο «Για τη Χιλιάκριβη τη Λευτεριά» (έκδοση «Ο Ρήγας»), που τυπώθηκε το 1945 από την «Ομάδα των Καλλιτεχνών και Λογοτεχνών της Εθνικής Αντίστασης», ενώ την Πρωτομαγιά του 1945 - επέτειο της εκτέλεσης των διακοσίων κομμουνιστών - πατριωτών από τους κατακτητές - τυπώθηκε το λεύκωμα «Θυσιαστήριο της Λευτεριάς» (έκδοση «Ο Ρήγας»). Περιείχε δέκα ξυλογραφίες σε όρθιο ξύλο. Εκτός από τη Λ. Μαγγιώρου, συμμετείχαν ακόμη οι: Αλέξανδρος Κορογιαννάκης, Γ. Βελισσαρίδης, Α. Τάσσος, Βάσω Κατράκη και Γιώργος Μανουσάκης.

Σημαντική ήταν επίσης η προσφορά της στην εικονογράφηση βιβλίων. Εικονογράφησε με ξυλογραφίες τα βιβλία: Μ. Καραγάτση «Λειτουργία σε λα ύφεσις» 1943, Κ. Παράσχου «Ψηλά στις κορφές» και «Φτερουγίσματα» 1944, Κ. Μακρή «Πηλιορείτικες φορεσιές» 1949. Από το 1950 ασχολήθηκε περισσότερο με τη ζωγραφική, εγκαταλείποντας σταδιακά την ξυλογραφία και την εικονογράφηση βιβλίων.

Επιστροφή στη ζωγραφική

Οπως σημειώνει η ιστορικός της Τέχνης, ανιψιά της Λ. Μαγγιώρου, Ειρήνη Οράτη, «Τις επόμενες τρεις δεκαετίες έβαλε σε δεύτερη μοίρα τη δική της καλλιτεχνική σταδιοδρομία και αφοσιώθηκε στη στήριξη και στην προβολή του έργου του συζύγου της, χαράκτη Α. Τάσσου. Από τις αρχές της δεκαετίας του '80 επανέρχεται στη ζωγραφική, φιλοτεχνώντας κυρίως συνθέσεις με θέματα που αντλούνται από τη ζωή της υπαίθρου της Πελοποννήσου. Το ενδιαφέρον της επικεντρώνεται συνήθως στην απεικόνιση της ανθρώπινης φιγούρας μέσα στη φύση και η προσπάθειά της εστιάζεται στην απόδοση μιας ισορροπημένης σχέσης μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Σχεδιάζει συνήθως μορφές κοριτσιών που εντάσσονται αρμονικά στο χαρακτηριστικό τοπίο του νότου της Πελοποννήσου».

«Κορίτσι στον κήπο»
«Κορίτσι στον κήπο»
Τόσο τα ζωγραφικά όσο και τα χαρακτικά έργα της Λ. Μαγγιώρου μαρτυρούν την ευαισθησία της απέναντι στα θέματά της, τα οποία αντιμετωπίζει όχι σαν πραγματολογικές αναφορές, αλλά, αντιθέτως, τα αξιοποιεί εικαστικά. Απαλές τονικές διαβαθμίσεις και αρμονικά χρώματα πλάθουν ογκομετρικά τις ζωγραφικές συνθέσεις της (περισσότερο τολμηρά στις υδατογραφίες της), ενώ λιτές γραμμώσεις και εξπρεσιονιστικοί τύποι δίνουν την ατμόσφαιρα των χαρακτικών της.

Το 1985, μαζί με τον Α. Τάσσο δώρισαν στην Εθνική Πινακοθήκη 150 χαρακτικά του μεγάλου μας χαράκτη, δημιουργώντας έτσι ένα από τα πληρέστερα αρχεία καλλιτεχνών που υπάρχουν σήμερα σε ελληνικό μουσείο. Μετά το θάνατο του Τάσσου Αλεβίζου το 1985, μοναδική της επιθυμία έγινε η προβολή του έργου του και η διάδοση των ιδεών του. Η Λ. Μαγγιώρου πρωτοστάτησε στην οργάνωση της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του Α. Τάσσου στην Εθνική Πινακοθήκη το 1987 και στην έκδοση της μονογραφίας του το 1998, ενώ με δική της πρωτοβουλία χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το σπίτι - εργαστήριο του καλλιτέχνη στην Πελοπόννησο, στο Πεταλίδι.

Το 1987 δημιούργησε την «Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος», ένα σωματείο το οποίο έχει σκοπό την προβολή του έργου του χαράκτη μέσα από εκθέσεις και εκδόσεις και παράλληλα την στήριξη του έργων των νέων Ελλήνων χαρακτών. Για το σκοπό αυτό ξεκίνησε από το 1990 μια σειρά εκθέσεων, με κοινό τίτλο «Νέοι Χαράκτες», που οργανώνεται ανά τριετία και περιοδεύει σε όλη την Ελλάδα.

Η Λουκία Μαγγιώρου υπήρξε Επίτιμος Πρόεδρος της Εταιρείας ως το τέλος της ζωής της, κυρίως όμως - όπως καταλήγει η Ειρ. Οράτη, «ήταν ο άνθρωπος που στήριξε και ανέδειξε το σωματείο, δίνοντάς του υπόσταση, αξιοπιστία, αυτοτέλεια και χαρακτήρα. Αυτό όμως που αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό της, είναι η αδιαμφισβήτητη αυτοθυσία της, η απόφασή της να θυσιάσει τις προσωπικές της φιλοδοξίες για χάρη του συντρόφου της, παραμένοντας στη σκιά του, αποτελώντας δύναμη και πηγή δημιουργίας του ως το τέλος».


«Πηλειορίτισσα», έγχρωμη ξυλογραφία
«Πηλειορίτισσα», έγχρωμη ξυλογραφία

Τάσσος Αλεβίζος, Δημήτρης Γαλάνης, Λουκία Μαγγιώρου
Τάσσος Αλεβίζος, Δημήτρης Γαλάνης, Λουκία Μαγγιώρου

«Μαχαιροποιείον - Τροχείον Μιχαήλ Ροϊνιώτης»
«Μαχαιροποιείον - Τροχείον Μιχαήλ Ροϊνιώτης»

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ


Ταξιδιωτικό πανόραμα

Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες Φιγαλίας
Ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες Φιγαλίας
Ενα ταξιδιωτικό πανόραμα της Ελλάδας των αρχών του 20ού αιώνα, από τη σημαντική και αδημοσίευτη συλλογή του Γάλλου ελληνιστή Hubert Pernot (1870-1946), προσφέρει η έκθεση φωτογραφίας «Hubert Pernot, Εξερευνώντας την Ελλάδα, φωτογραφίες 1898-1913», που φιλοξενείται (έως 31/8) στο Μουσείο Μπενάκη (Κουμπάρη 1). Το υλικό προέρχεται από τη Βιβλιοθήκη του Νεοελληνικού Ινστιτούτου της Σορβόννης. Η φωτογραφία υπήρξε για τον Hubert Pernot το μέγα πάθος του, όχι μόνον ως συμπλήρωμα στις επιστημονικές του εργασίες, αλλά και ως πρόσφορο μέσο για να κινήσει με τρόπο άμεσο και υποβλητικό το ενδιαφέρον του κοινού.

Η έκθεση, αλλά και το ομώνυμο βιβλίο που τη συνοδεύει (εκδόσεις «Ολκός»), αποτελούν μια μοναδική τοιχογραφία της Ελλάδας λίγο πριν τις μεγάλες αλλαγές οι οποίες επέρχονται με τους Βαλκανικούς πολέμους. Μια πραγματική εξερεύνηση του τοπίου και των κατοίκων του, που αποτυπώνεται σε 300 σπάνιες φωτογραφίες. Μέσα από 120 θέματα αντιπροσωπεύονται η Αθήνα και ο Πειραιάς με τα περίχωρα, η Πελοπόννησος, τα Ιόνια νησιά, η Ηπειρος και η Θεσσαλία, τα νησιά του Αιγαίου και η Κρήτη. Το φωτογραφικό αυτό υλικό παρουσιάζει ιδιαίτερο ιστορικό και ανθρωπολογικό ενδιαφέρον, καθώς αποτυπώνει την ελληνική κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα. Τους κατοίκους των πόλεων και της υπαίθρου, με τις χαρακτηριστικές τους ενδυμασίες, τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και τις εορταστικές τους συνευρέσεις. Ταυτόχρονα, ο φακός εστιάζει στην επικαιρότητα της εποχής, ενώ οι ελληνικές αρχαιότητες, το αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας, η Δήλος, οι Δελφοί και οι ανασκαφές στην Κνωσό, αλλά και η σύγχρονη όψη των αστικών κέντρων, η Κέρκυρα, τα Ιωάννινα, η Αθήνα, το Ναύπλιο, η Πάτρα, το Ηράκλειο, δηλώνουν τις εύστοχες και μελετημένες επιλογές του δημιουργού. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει αναλάβει η επιμελήτρια του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη, Φανή Κωνσταντίνου, σε συνεργασία με τον φωτογράφο Λεωνίδα Κουργιαντάκη.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ