Αν επιχειρήσει κανείς να θυμηθεί ποιες στιγμές και για ποια θέματα το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δικαιολόγησε την ονομασία του, αντιτάχθηκε και αντιπάλεψε ορισμένα αντιλαϊκά μέτρα, έστω και για λόγους ψηφοθηρικούς, πολύ γρήγορα θα διαπιστώσει ότι ματαιοπονεί.

Αδικα επίσης θα ψάξει στη χρονιά που πέρασε, να ανακαλύψει, αν η ηγεσία της ΝΔ συμπαραστάθηκε σε κάποιο αγώνα εργαζομένων, αν τους προέτρεψε να διεκδικήσουν τα δίκαια, όπως αναγνωρίζει, αιτήματά τους.

Πρόκειται για κάτι τυχαίο; Ασφαλώς όχι.

Απλά η ηγεσία της ΝΔ επέδειξε αξιοζήλευτη συνέπεια στην τακτική της "εποικοδομητικής αντιπολίτευσης" στη νεοφιλελεύθερη κυβερνητική πολιτική. "Δεν πρόκειται να ασκήσουμε δομική αντιπολίτευση", ξεκαθάρισε στη Συνδιάσκεψη του κόμματός του, στις 11 Δεκέμβρη, ο πρόεδρος του κόμματος Μ. Εβερτ."Ασκήσαμε και θα ασκήσουμε εποικοδομητική και υπεύθυνη αντιπολίτευση", πρόστεσε έμπλεος υπερηφάνειας. Λίγες μέρες μετά δύσκολα έκρυβε τον εκνευρισμό του για τα γκάλοπ, που έδειχναν ότι δεν κατορθώνει η ΝΔ να καρπωθεί τη φθορά του κυβερνώντος κόμματος. Διαπίστωση βέβαια που αβίαστα προέκυπτε και από τις δύο εκλογικές αναμετρήσεις της χρονιάς που πέρασε (ευρωεκλογές, δημοτικές - νομαρχιακές). Ευελπιστεί, όμως, μάλλον αυταπατάται όπως τον "κάρφωσε" ο επίτιμος πρόεδρος του κόμματοςΚ. Μητσοτάκης στην ομιλία του στη Συνδιάσκεψη, ότι "αυτόματα η φθορά της κυβέρνησης θα μετατραπεί σε κυβερνητική πλειοψηφία της ΝΔ", χάρη στη "σιδερένια λογική" του δικομματισμού.

"Μονομερής προσφορά"

Ωστόσο η ηγεσία της ΝΔ μπορεί βάσιμα να καυχηθεί ότι πέρασε επιτυχώς από τη δοκιμασία των εξετάσεων στην οικονομική ολιγαρχία και τα μεγάλα αφεντικά. Μάλλον θα πρέπει να της αναγνωρίζουν τη χωρίς ταλαντεύσεις συνέπεια που επέδειξε στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της από τη θέση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Από την αρχή της ανάδειξής του στην ηγεσία της ΝΔ ο Μ. Εβερτ κατέστησε σαφές ότι θα βάλει πλάτες για να προχωρήσει η έξοδος από την κρίση, προς όφελος ασφαλώς της οικονομικής ολιγαρχίας. Ανέλαβε μάλιστα μονομερώς να προωθήσει τη συναίνεση τόσο στο πολιτικό επίπεδο όσο και στο κοινωνικό.

Ο χρόνος που πέρασε ήταν αρκετός για να καταδείξει και στους πλέον δύσπιστους ή αφελείς ότι η ηγεσία της ΝΔ με όπλο τη στρατηγική της συναίνεσης στο πολιτικό επίπεδο και δευτερευόντως στο κοινωνικό, έχει αναλάβει να προωθήσει με αποφασιστικό τρόπο τα γενικότερα συμφέροντα του πολιτικού συστήματος και της οικονομικής ολιγαρχίας, υπερβαίνοντας, ομολογουμένως, σε πολλές περιπτώσεις τα στενά κομματικά συμφέροντα.

Το κόστος που κατέβαλλε μέχρι τώρα στο εσωτερικό του κόμματός του δεν είναι ευκαταφρόνητο. Η Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος είναι μειωμένη κατά δύο από πέρσι (Καλαϊτζάκης, Παπακωνσταντίνου),ενώ εκτός της δύναμής της βρίσκεται το κορυφαίο στέλεχος Α. Ανδριανόπουλος.Για να ολοκληρωθεί η εικόνα θα πρέπει να προστεθεί η διαγραφή του Γ. Δημητροκάλλη, καθώς και μια σειρά άλλων στελεχών στο νομαρχιακό επίπεδο καθώς και την αποστράτευση και την ιδιώτευση ενός αξιόλογου τμήματος του στελεχικού δυναμικού.

Η στρατηγική και η αντιπολιτευτική τακτική του Μ. Εβερτ, πράγματι δεν έγινε ούτε γίνεται εύκολα αντιληπτή. Σε βαθμό που αρκετά στελέχη να τείνουν"ευήκοον ους" στα γραφόμενα και λεγόμενα περί "μυστικής συμφωνίας ΠΑΣΟΚ - ΝΔ".

Αξίζει να καταγραφούν, κατά τομείς, η συμπεριφορά και οι μέθοδοι που εφάρμοσε, τη χρονιά που πέρασε, η ηγεσία της ΝΔ, προκειμένου να επιτύχει την εμπέδωση της συναίνεσης στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Είναι προφανές ότι οι ίδιες μέθοδοι θα χρησιμοποιηθούν, με μεγαλύτερη ένταση, και την καινούρια χρονιά. Επιπλέον αυτές οι μέθοδοι συνιστούν το "καινούριο" που φέρνει στην πολιτική ζωή ο Μ. Εβερτ και αυτές κυρίως πουλάει ως "εκσυγχρονισμό".

"Υποκαθιστώντας την κυβέρνηση"

• Ξεκινώντας από τα θέματα εξωτερικής πολιτικής,θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Μ. Εβερτ αποσαφήνισε από την αρχή ότι "τίθενται εκτός αντιπαράθεσης" και έθεσε ως στόχο τη σύμπηξη ενός "αρραγούς εθνικού μετώπου". Εξυπακούεται ότι βάση του μετώπου είναι η εφαρμοζόμενη από την κυβέρνηση πολιτική, στην οποία ποτέ δεν ασκείται δημόσια κριτική, ακριβώς γιατί αποτελεί κοινή πολιτική. Μαζί λοιπόν με την κυβέρνηση στο εμπάργκο κατά των Σκοπίων, στις απελάσεις Αλβανών "λαθρομεταναστών" και το κλείσιμο των συνόρων.

Προτιμούσε να συζητά τα θέματα εξωτερικής πολιτικής με τον πρωθυπουργό και την ηγεσία του ΥΠΕΞ, ενώ συμπλήρωνε το διάλογο με την αποστολή άκρως εμπιστευτικών επιστολών. Αποτελεί ομολογημένη πεποίθηση του Μ. Εβερτ ότι ο χειρισμός των εθνικών θεμάτων πρέπει να γίνεται με μυστικότητα και μακριά από το λαό, ο οποίος "πρέπει να ενημερώνεται εν ανάγκη και τελευταίος" (!).

Το στόχο αυτό τον υπηρέτησε με πολλούς τρόπους και πρωτοβουλίες, ενώ δεν έλειψαν οι "υπεύθυνες προτάσεις" για την επίτευξή του.

• Δε δίστασε να αναλάβει πρωτοβουλίες, δίκην υπουργού Εξωτερικών, είτε πραγματοποιώντας περιοδείες στις βαλκανικές πρωτεύουσες είτε "εκπροσωπώντας την Ελλάδα" στα ευρωπαϊκά φόρα, είτε καλώντας τους πρεσβευτές για ενημέρωση, είτε αποστέλλοντας επιστολές στους αρχηγούς των δυτικών κυβερνήσεων.

Ταυτόχρονα, προχώρησε στην υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων όπως η σύσταση εθνικού συμβουλίου εξωτερικής πολιτικής, ενώ δε δίστασε να ζητήσει για λογαριασμό της κυβέρνησης αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Ταυτόχρονα, όμως φρόντιζε, ανεπιτυχώς μέχρι τώρα, να μη χρεώνεται τη φθορά από τους κυβερνητικούς χειρισμούς διαφοροποιούμενος με γενικόλογες διαπιστώσεις: "Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης οδηγεί σε αδιέξοδα", "η χώρα είναι απομονωμένη" κλπ.

Εξηγώντας, πρόσφατα, ο ίδιος αυτή τη συμπεριφορά του, είπε: "Για την αντιμετώπιση της απομόνωσης και ταυτοχρόνως για τη διαμόρφωση μιας πράγματι ενεργούς εξωτερικής πολιτικής, κρίναμε σκόπιμο υποκαθιστώντας ουσιαστικά την κυβέρνηση να αναλάβουμε πρωτοβουλίες στα εθνικά θέματα".

"Αγνοώντας το πολιτικό κόστος"

• Η φιλοσοφία όμως του "αρραγούς εθνικού μετώπου" δε διαπερνά μόνο τα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Διαπερνά και την αντιμετώπιση της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης.

Η στάση της καθοδηγήθηκε από τη φράση - σύνθημα που πολλές φορές έχει ακουστεί από κορυφαία στελέχη του κόμματος: "Η ΝΔ ως κόμμα εξουσίας είναι διατεθειμένη να βοηθήσει ακόμα και σε μέτρα τα οποία μπορούν να έχουν πολιτικό κόστος, αν χρειαστεί".

Δεν μπορεί κανείς να προσάψει στην ηγεσία της ΝΔ ασυνέπεια σε αυτή τη στάση. Δεν υπήρξε νεοφιλελεύθερη επιλογή και αντιλαϊκό μέτρο που δεν το στήριξε ποικιλοτρόπως. Σε καμία περίπτωση πάντως δεν όρθωσε εμπόδια, ούτε δημιούργησε περιττό θόρυβο που θα δυσκόλευαν την κυβέρνηση. Αντίθετα δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που ενθάρρυνε την κυβέρνηση να προχωρήσει πιο γρήγορα και αποφασιστικά και να πάψει να ταλαντεύεται.Ολόκληρη, σχεδόν, η νομοθετική δραστηριότητα αυτό το στόχο υπηρετούσε. Επερωτήσεις, σχέδια νόμου, ομιλίες Εβερτ στη Βουλή ακριβώς εκεί αποσκοπούσαν. Το μόνιμο άγχος του Μ. Εβερτ ήταν η "αναβλητικότητα" της κυβέρνησης στη λήψη των νέων μέτρων. Μόνιμη επωδός των ομιλιών ήταν: "πάρτε μέτρα, βγείτε από την παραλυσία".

Δεν αρκέστηκε, όμως, στην παροχή πολιτικής κάλυψης στην οικονομική πολιτική. Ανέλαβε ταυτόχρονα πρωτοβουλίες για να προωθήσει την "κοινωνική συναίνεση" στις... νεοφιλελεύθερες επιλογές.

Επανειλημμένα κάλεσε τα συνδικάτα (ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ κ.ά.) για διάλογο. Στόχος των συναντήσεων ήταν να "συνειδητοποιήσουν οι συνδικαλιστικές ηγεσίες την κατάσταση και τις δυσκολίες" και άρα να αποδεχτούν ως αναγκαία τα κυβερνητικά μέτρα.Ταυτόχρονα, απέφευγε συστηματικά να αναλάβει οποιαδήποτε δέσμευση για την ικανοποίηση των λαϊκών αιτημάτων "όταν έλθει εν τη βασιλεία του".

Αυτή εξάλλου είναι η μέθοδος με την οποία η ηγεσία της ΝΔ σχεδιάζει να αποκαταστήσει τη "χαμένη αξιοπιστία του πολιτικού κόσμου": Δε δεσμεύεται για τίποτα, ώστε και να έχει λυμένα τα χέρια του αργότερα και να απαντά ότι ποτέ δεν είπε τα αντίθετα.

Βέβαια, τα περιθώρια της ηγεσίας της ΝΔ να "πείσει" τους εργαζόμενους είναι περιορισμένα. Ωστόσο, τα εξάντλησε μη διστάζοντας να αποδοκιμάσει έμπρακτα τα "δικά της παιδιά" (νοικοκυραίοι ΣΕΠ, απολυμένοι ΔΕΗ κ.ά.) όταν κατέβηκαν στο πεζοδρόμιο "διαταράσσοντας το συναινετικό κλίμα".

Θεσμική θωράκιση

Σταθερή επιδίωξη του Μ. Εβερτ, η οποία αναμένεται να εκδηλωθεί εντονότερα το 1995, είναι η θεσμική θωράκιση της συναίνεσης, με τον ψευδεπίγραφο τίτλο"θεσμικός εκσυγχρονισμός".

Το περίγραμμά του το έδωσε πρόσφατα ο ίδιος ο Μ. Εβερτ: "Ο εκσυγχρονισμός που προτείνουμε αφορά στην οργάνωση μιας κυβέρνησης και διοίκησης ικανών να επιλύουν προβλήματα πολιτών".

Στον "εκσυγχρονισμό" - ο οποίος δεν είναι μόνο "αίτημα" της ηγεσίας της ΝΔ αλλά, συμπίπτουν πλήρως και τα άλλα τρία κόμματα (ΠΑΣΟΚ, Πολιτική Ανοιξη, "ΣΥΝ") - σχεδιάζεται να περιβληθεί την ισχύ συνταγματικών διατάξεων. Αυτός είναι ο λόγος που επιδιώκεται άμεσα η αναθεώρηση του Συντάγματος.

Ενδεικτικές των "εκσυγχρονιστικών τομών" που επιδιώκονται, προκειμένου να θωρακιστεί η συναίνεση, είναι οι "άξονες" που έχει προτείνει ο Μ. Εβερτ:

• Σύσταση συμβουλίου αρχηγών κομμάτων για τα εθνικά θέματα με σαφείς αρμοδιότητες, σύσταση διακομματικού συμβουλίου για την Παιδεία, σύσταση συμβουλίου οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής.
• Καθιέρωση σε ορισμένα υπουργεία (Εξωτερικών, Παιδείας, Οικονομικών) του θεσμού των μονίμων υφυπουργών. Τοποθέτηση των διοικητών των ΔΕΚΟ για μια πενταετία τουλάχιστον, καθιέρωση του επιτρόπου της δημόσιας διοίκησης.Ως απαραίτητο συμπλήρωμα των παραπάνω απαιτείται "να φύγουν τα κόμματα από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, από τα ΑΕΙ, τα συνδικάτα, το συνεταιριστικό κίνημα".

Προφανώς για να μείνει "μέσα" η κυρίαρχη πολιτική, ώστε να την εφαρμόσουν απερίσπαστα οι επίδοξοι διαχειριστές της, όπως η ηγεσία της ΝΔ.

Παναγιώτης ΚΑΚΑΛΗΣ

------------------------------------------------------------------------

σποτ

Ο χρόνος που πέρασε ήταν αρκετός για να καταδείξει και στους πλέον δύσπιστους ή αφελείς ότι η ηγεσία της ΝΔ με όπλο τη στρατηγική της συναίνεσης στο πολιτικό επίπεδο και δευτερευόντως στο κοινωνικό, έχει αναλάβει να προωθήσει με αποφασιστικό τρόπο τα γενικότερα συμφέροντα του πολιτικού συστήματος και της οικονομικής ολιγαρχίας, υπερβαίνοντας, ομολογουμένως, σε πολλές περιπτώσεις τα στενά κομματικά συμφέροντα

-----------------------------------------------------------------------

Μπορεί η φράση "είμαστε η καλύτερη κυβέρνηση της τελευταίας 50ετίας" να ανήκει στον Κ. Μητσοτάκη,αλλά θα είχε κάθε λόγο να τη χρησιμοποιήσει στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του και ο Α. Παπανδρέου,για τη δική του κυβέρνηση βέβαια... Πράγματι, αν τα κριτήρια με τα οποία κρίνεται μια κυβέρνηση είναι: α) η ένταση με την οποία προωθούνται οι νεοσυντηρητικές - νεοφιλελεύθερες επιλογές, β) η επέκταση και διεύρυνση του πλέγματος της εξάρτησης της χώρας, γ) η ταχύτητα με την οποία ξεπουλιέται ο δημόσιος πλούτος του τόπου, δ) η εμμονή στην εφαρμογή της πολιτικής στυγνής λιτότητας για τους εργαζόμενους και θησαυρισμού για τους κάθε λογής "ιδιώτες", ε) η τακτική της εξαπάτησης και των αποπροσανατολιστικών πυροτεχνημάτων ως μεθόδων για την απρόσκοπτη προώθηση των παραπάνω, την παθητικοποίηση των λαϊκών στρωμάτων και τη μη μετατροπή της δυσαρέσκειας σε αγωνιστική στάση, τότε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ... επέτυχε στο έργο της. Με άλλα λόγια υπήρξε άξια συνεχίστρια της τριετούς νεοδημοκρατικής θητείας, όπως εκείνη είχε αποδειχτεί "ποιοτικό άλμα" της οκταετίας, κ. ο. κ.

Ενα ακόμα έτος εξάρτησης

και νεοφιλελευθερισμού

Η χρονιά που πέρασε προσφέρει πλήθος αποδείξεων που επιβεβαιώνουν την ακρίβεια των παραπάνω διαπιστώσεων, σχετικά με το χαρακτήρα της κυβερνητικής πολιτικής μέσα στο 1994. Ετος που αποτέλεσε τον πρώτο χρόνο, ουσιαστικά, διακυβέρνησης του τόπου από το ΠΑΣΟΚ μετά τις εκλογές του Οκτώβρη. Θα έλεγε μάλιστα κανείς ότι το 1994 άνοιξε και έκλεισε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Με προϋπολογισμούς που "προσέφεραν" και "προσφέρουν" νέα βάρη στα λαϊκά στρώματα. Με εισοδηματικές πολιτικές που συρρικνώνουν ακόμα περισσότερο τα εισοδήματα των εργαζόμενων. Με αποφάσεις - σκάνδαλο τύπου αεροδρόμιο Σπάτων. Με υποκλίσεις στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, που ξεκίνησαν με τις πρωθυπουργικές επευφημίες για το σχέδιο του Κλίντον "Συνεταιρισμός για την Ειρήνη" και κατέληξαν στις υπογραφές του ΠΑΣΟΚ κάτω από τα ΝΑΤΟικά τελεσίγραφα κατά της Βοσνίας και στις δηλώσεις Παπανδρέου ότι πορεύεται "χέρι χέρι με τον Κλίντον". Ηταν ένας χρόνος όπου η Ελλάδα λειτούργησε, διά της κυβέρνησής της, ως πειθήνια νομαρχία των Βρυξελλών.Που αποδέχτηκε - η κυβέρνηση και όχι ο λαός της, που ουδέποτε ρωτήθηκε - να ζήσει και για τα επόμενα 5 χρόνια, τουλάχιστον, στους ρυθμούς της "σύγκλισης" του Μάαστριχτ. Δηλαδή στους ρυθμούς της φτώχειας, του παραγωγικού μαρασμού, της φορολογικής επιδρομής κατά των ασθενέστερων τάξεων, της ανεργίας και των ιδιωτικοποιήσεων. Οσο για το 1995, έπεται η συνέχεια.

Τέρμα αυταπατών και

έναρξη "δελφινομαχίας"

Για αυτούς ακριβώς τους λόγους ένας χρόνος ήταν αρκετός για να διαλυθούν και οι τελευταίες αυταπάτες που μπορεί να δημιουργήθηκαν με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Οι προεκλογικές υποσχέσεις, που έτσι κι αλλιώς έπαιξαν πολύ μικρότερη σημασία στη συμπεριφορά των εκλογέων τον Οκτώβρη του '93 σε σχέση με τον κοινοβουλευτικό - δικομματικό μύθο του "μικρότερου κακού", αποδείχτηκαν άνευ αντικρίσματος. Το... διαχρονικό σύνθημα περί "καλύτερων ημερών" διαψεύστηκε και πάλι με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο. Ομως αυτή τη φορά οι αντοχές του δικομματικού συστήματος δεν αποδείχτηκαν ανεξάντλητες.Τόσο οι ευρωεκλογές όσο και οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση επικύρωσαν απλώς το δεδομένο κλίμα δυσαρέσκειας, αγανάκτησης και απογοήτευσης των πολιτών. Εδωσαν έτσι ένα ακόμα μήνυμα ότι απαιτείται η αναπαλαίωση του πολιτικού συστήματος της άρχουσας τάξης.

Το μήνυμα λήφθηκε, όπως ήταν φυσικό, και από τους "δελφίνους" του κυβερνώντος κόμματος. Οι τελευταίοι, εκμεταλλευόμενοι την υπαρκτή - άσχημη - κατάσταση της χώρας, για την οποία είναι συνυπεύθυνοι,ξεδίπλωσαν μέσα στο 1994 τις προσωπικές τους στρατηγικές ώστε να χρηματίσουν, όταν έρθει η ώρα, "χαλίφηδες στη θέση του χαλίφη". Ως εκ τούτου και σε συνθήκες όπου η διαδοχή Παπανδρέου έχει τεθεί πλέον αντικειμενικά,η "δελφινομαχία" γράφει νέες σελίδες, όπου μπορεί να βρει κανείς τα πάντα: "δείπνα", δημόσιες αντεγκλήσεις "συντρόφων", παρεμβάσεις του πρωθυπουργού, κατηγορίες για έλλειψη σοβαρότητας και ενωτικής διάθεσης. Τα πάντα εκτός από ένα: Την επίδειξη πολιτικών αρχών, που έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να υπάρξουν σε μια αντιπαράθεση, που, τελικά, στοχεύει στην κατάληψη θώκων για τη νομή της εξουσίας.

Ομοφωνία...

"δελφίνων"

Η χρονιά που μπαίνει αντικειμενικά θα σφραγιστεί από την όξυνση της παραπάνω διαμάχης. Μια διαμάχη που θα φουντώνει ενόψει και της Οργανωτικής Συνδιάσκεψης του Μάρτη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η κυβέρνηση θα χάσει από τα μάτια της το κύριο. Τη συνέχιση της ίδιας αντιλαϊκής πορείας. Αυτό είναι ήδη δεδομένο από το χαρακτήρα των αντικρουόμενων τάσεων μέσα στο ΠΑΣΟΚ. "Νομιμόφρονες" της κομματικής ηγεσίας, "εκσυγχρονιστές" και "λαϊκιστές" έχουν επιδείξει μια εκπληκτική ομοφωνία ως προς το παραπάνω. Από τη μια ο πρωθυπουργός δηλώνει με κάθε ευκαιρία το "θα συνεχίσουμε", ενώ η Χαρ. Τρικούπη συνεπικουρεί και διά στόματος Α. Τσοχατζόπουλου αναφωνεί "εμπρός για την εφαρμογή των πολιτικών ΠΑΣΟΚ". Η κίνηση των "4", από την άλλη, διαφημίζει τον "αριστερό" της λόγο, ο οποίος συνίσταται στο "να λέμε στο λαό την αλήθεια". Δηλαδή να του λέμε ότι "η λιτότητα είναι χωρίς όρια" (Κ. Σημίτης,ότι "χρειάζεται 5ετές πάγωμα των μισθών" (Θ. Πάγκαλος) και άλλες... φιλολαϊκές αλήθειες. Τακτική, που δεν αποκλείεται να προωθηθεί και μέσα από οργανωτικά σχήματα, όπως η δημοτική κίνηση της οποία ηγείται ο Θ. Πάγκαλος. Οσο για τους κατηγορούμενους ως λαϊκιστές, μετά από κάθε διαπίστωση "λυκοφιλιών" ανάμεσα σε ΠΑΣΟΚ και οικονομικά συμφέροντα, κλείνουν τις... ρηξικέλευθες παρατηρήσεις τους με την πρόταση: "Να εφαρμόσουμε το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ". Δηλαδή το - ήδη εφαρμοζόμενο - πρόγραμμα εξυπηρέτησης των συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου. Αυτή η ομοφωνία, σε συνδυασμό με την προώθηση της "συναίνεσης" από όλα τα αστικά κόμματα, θα μπορούσε να διευκολύνει όσους δεν έχουν παραιτηθεί από τη σκέψη για πραγματοποίηση εκλογών μέσα στο 1995 σαν μια προσπάθεια επιτάχυνσης της διαδικασίας ανασύνθεσης του πολιτικού συστήματος.

Διατεταγμένη πορεία

Οσο για τον Α. Παπανδρέου, ανεξάρτητα από την ειλικρίνεια της δήλωσής του ότι δε θα διεκδικήσει μέσα στο 1995 το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, σοβαρή παράμετρος της τακτικής του θα είναι να ελέγξει τις εξελίξεις στο εσωτερικό του κόμματός του. Δε θα παραιτηθεί από τον κυρίαρχο ρόλο του στο ΠΑΣΟΚ, που θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει μέσα και από τον καθορισμό των όρων της διαδοχής του.

Θα είναι ένας χρόνος, παράλληλα, που πολλά θα επενδυθούν στη διαμόρφωση του προφίλ του ως "εθνικού ηγέτη".Ηδη ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται να πλασαριστεί ο συμψηφισμός των σκανδάλων, μέσω της αναστολής των διώξεων κατά Μητσοτάκη, ως "εξυγιαντική θεσμική παρέμβαση", αποτελεί σαφές δείγμα. Αυτή ακριβώς η "επίθεση εκσυγχρονισμού" από την κυβέρνηση είναι ίσως και το μόνο πεδίο στο οποίο μπορεί να "παίξει" ακόμα, αφού τα περιθώρια των ελιγμών της σε οικονομικό επίπεδο, όσο και στα θέματα εξωτερικής πολιτικής είναι αυστηρά προκαθορισμένα από "εταίρους" και "συμμάχους".

Πάνω σ' αυτό το προκαθορισμένο "συμβόλαιο τιμής" μεταξύ κυβέρνησης και πολυεθνικών κέντρων θα πορευτεί και το 1995 το ΠΑΣΟΚ. Πρόκειται για πορεία που δεν μπορεί να την κλονίσει ούτε η "δελφινομαχία", ούτε τα προσωπικά σχέδια του πρωθυπουργού, ούτε εκλογικές αναμετρήσεις, που δεν μπορούν εκ προοιμίου να αποκλειστούν. Ο μόνος που μπορεί να φρενάρει αυτή την πορεία είναι ο ελληνικός λαός και η ανάπτυξη ενός πλατιού λαϊκού κινήματος, που θα στοχεύει να καθορίσει τους όρους των κυοφορούμενων εξελίξεων από τη σκοπιά των συμφερόντων των εργαζόμενων.

Νίκος ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Οσο για τον Α. Παπανδρέου, ανεξάρτητα από την ειλικρίνεια της δήλωσής του ότι δε θα διεκδικήσει μέσα στο 1995 το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, σοβαρή παράμετρος της τακτικής του θα είναι να ελέγξει τις εξελίξεις στο εσωτερικό του κόμματός του. Δε θα παραιτηθεί από τον κυρίαρχο ρόλο του στο ΠΑΣΟΚ, που θα προσπαθήσει να επιβεβαιώσει μέσα και από τον καθορισμό των όρων της διαδοχής του.

Ο "ΣΥΝ" και μετά τις εκλογές, παρά τις διακηρύξεις του περί "αυτονομίας" και "αντιπολίτευσης", έδωσε απλόχερα στηρίγματα στο κυβερνών κόμμα. Η παντελής έλλειψη αντιδράσεων - έστω για την τιμή των όπλων - από τους συνδικαλιστές του "ΣΥΝ" στους μαζικούς φορείς, είναι αδιάψευστος μάρτυρας