Οτι ο νέος νόμος - πλαίσιο οδηγεί στην ιδιωτικοοικονομική λειτουργία των πανεπιστημίων, στην υποβάθμιση των σπουδών και στη μετατροπή των ιδρυμάτων σε παραμάγαζα των επιχειρήσεων, πέρα από το ίδιο το σχέδιο και τα επιμέρους άρθρα του, φαίνεται και από την αιτιολογική έκθεση που το συνοδεύει.

Εκεί σημειώνεται ότι η ανάπτυξη της γνώσης είναι σημαντική, καθώς «η Ευρώπη δεν μπορεί να ανταγωνιστεί άλλες προηγμένες οικονομίες ούτε στη βάση των φυσικών πόρων ούτε σε φτηνή εργασία». Και συμπληρώνει ότι «χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία διαθέτουν όλο και μεγαλύτερο υψηλής εξειδίκευσης ανθρώπινο δυναμικό που προσφέρει χαμηλού κόστους υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να "απειλούνται" οι οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με τον τριτογενή τομέα της οικονομίας, ο οποίος αποτελεί κύρια παραγωγική δραστηριότητα της Ευρώπης». Με άλλα λόγια, η «γνώση» που θα παρέχεται έχει στόχο να ανέβει η ανταγωνιστικότητα μέσω της υπερεκμετάλλευσης, η αναπαραγωγή εργατικού δυναμικού πιο αποδοτικού και πιο φτηνού για το κεφάλαιο.

Επιπλέον, αναφέρει ότι στο μέλλον «φαίνεται πιθανό το μεγαλύτερο ποσοστό των κονδυλίων που χρειάζεται για να συμπληρωθεί το έλλειμμα χρηματοδότησης να προέρχεται από μη δημόσιες πηγές» (βλ. επιχειρήσεις και δίδακτρα), καθώς και ότι τα κράτη «θα πρέπει να εξετάσουν με κριτικό βλέμμα» το συνδυασμό «αφ' ενός διδάκτρων και αφ' ετέρου συστημάτων υποστήριξης». Δηλαδή, βάλτε δίδακτρα, αλλά προβλέψτε και υποστήριξη για τους φοιτητές που δε θα μπορούν να τα πληρώσουν. Στο ίδιο πνεύμα κινείται και το νομοσχέδιο της κυβέρνησης με τις ανταποδοτικές υποτροφίες και τα δάνεια. Τα δίδακτρα είναι ζήτημα χρόνου...

Η Επιτροπή στα μέτρα που καλεί να πάρουν τα κράτη - μέλη για τα πανεπιστήμια μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την «αυτονομία», την «υποχρέωση λογοδοσίας» και την «προσαρμογή των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε νέες απαιτήσεις δεξιοτήτων». Δηλαδή, στόχος της μεταρρύθμισης είναι η προσαρμογή του συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης στις σημερινές απαιτήσεις δεξιοτήτων της αγοράς και όχι στην επιστημονική συγκρότηση. Ενώ τα πανεπιστήμια θα πρέπει να προχωρήσουν «σε στρατηγικές επιλογές» με «εσωτερικές μεταρρυθμίσεις ώστε να επεκτείνουν τη χρηματοδοτική τους βάση, να ενισχύσουν τους τομείς στους οποίους αριστεύουν και να αναπτύξουν την ανταγωνιστική θέση τους». Δηλαδή να γίνουν ελκυστικά για τις επιχειρήσεις προκειμένου να τα χρηματοδοτήσουν.

Βασικό παράγοντα για τις αλλαγές αυτές σημειώνει τις «δομημένες εταιρικές σχέσεις με την επιχειρηματική κοινότητα» που «προσφέρουν στα πανεπιστήμια ευκαιρίες για να μοιράζονται καλύτερα τα αποτελέσματα της έρευνας, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τις άδειες εκμετάλλευσης». Δηλαδή, να πωλούν τα πανεπιστήμια τις ανακαλύψεις τους στις επιχειρήσεις και εκείνες να τις εκμεταλλεύονται για τη δική τους κερδοφορία. Η Επιτροπή λέει ότι «οι διασυνδέσεις με επιχειρήσεις μπορούν να αποδώσουν πρόσθετα κονδύλια χρηματοδότησης, π.χ. για την επέκταση της ερευνητικής ικανότητας ή για την παροχή μαθημάτων επιμόρφωσης». Δηλαδή, εκτός από προσέλκυση ιδιωτικής χρηματοδότησης, τα πανεπιστήμια να γίνουν Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης για στελέχη επιχειρήσεων.

Ταυτόχρονα, καλεί τα πανεπιστήμια να πάρουν μέτρα «αλληλεπίδρασης με την κοινωνία» όχι για να την ανυψώσουν πνευματικά, αλλά για να διαφημιστούν, να γίνουν ένα είδος dealer της δουλιάς τους, καθώς κάτι τέτοιο «θα βοηθήσει τα πανεπιστήμια να προωθήσουν τις διάφορες δραστηριότητές τους και να πείσουν την κοινωνία, τις κυβερνήσεις και τον ιδιωτικό τομέα ότι αξίζει να επενδύσουν σε αυτά»!

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, η Επιτροπή τονίζει ότι τα πανεπιστήμια θα «χρειαστούν εξωτερική υποστήριξη για την πραγματοποίηση των αναγκαίων οργανωτικών αλλαγών και για την ανάπτυξη επιχειρηματικής νοοτροπίας και δεξιοτήτων διαχείρισης» και προτείνει τη δημιουργία «τοπικών "κόμβων για τη δημιουργία και μετάδοση γνώσεων" ή συνδέσμων με επιχειρήσεις». Τονίζει ότι «η ανάπτυξη των δεξιοτήτων επιχειρηματικής δραστηριότητας, διαχείρισης και καινοτομίας θα πρέπει να καταστεί αναπόσπαστο μέρος των πτυχιακών σπουδών, της ερευνητικής κατάρτισης και των στρατηγικών διά βίου μάθησης για το προσωπικό των πανεπιστημίων». Με άλλα λόγια, να πάρουν για δασκάλους τους τις επιχειρήσεις για να τους μεταλαμπαδεύσουν τον τρόπο λειτουργίας και κερδοφορίας τους. Προφανώς, αφού θα πρέπει να μαθαίνουν όχι μόνο να ερευνούν, αλλά και να διαφημίζουν και να πωλούν στην αγορά το επιστημονικό και ερευνητικό τους έργο! Το κεφάλαιο δεν το ενδιαφέρει η έρευνα, αλλά πώς το «προϊόν» θα αξιοποιείται για την κερδοφορία, πώς θα είναι εμπορικά εκμεταλλεύσιμο. Χαρακτηριστικό είναι πως για τους υποψήφιους ερευνητές αναφέρει ότι πρέπει «να αποκτούν δεξιότητες στην έρευνα και τη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, στην επικοινωνία, στη δικτύωση, στην επιχειρηματική νοοτροπία».

Ακόμα, σημειώνεται ότι «τα κράτη μέλη πρέπει να αξιοποιούν και να ανταμείβουν την ικανότητα διαχείρισης και ηγεσίας εντός των πανεπιστημίων», δηλαδή τους μάνατζερ και μάλιστα προτείνει τη «συγκρότηση εθνικών φορέων» ειδικά για την κατάρτιση των διαχειριστών της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας των ιδρυμάτων!

«Τα πανεπιστημιακά προγράμματα πρέπει να είναι δομημένα με τρόπο που να ενισχύει άμεσα τη δυνατότητα απασχόλησης των πτυχιούχων», δηλαδή να καταρτίζουν στις ανάγκες που έχει σήμερα, τώρα, η αγορά και όχι να διαμορφώνουν επιστήμονες. Στο ίδιο πνεύμα, σημειώνει ότι «θα πρέπει να επικεντρώνονται λιγότερο στους επιστημονικούς κλάδους και περισσότερο στους τομείς έρευνας». Με τον όρο «τομείς έρευνας» ή «διεπιστημονικότητα», όπως αναφέρεται σε άλλο σημείο, υπονοούν στην ουσία ότι αντί να συγκροτούνται οι σπουδές με βάση το επιστημονικό αντικείμενο, θα πρέπει να διαμορφώνονται προγράμματα και ειδικότητες ληξιπρόθεσμης κατάρτισης σε τομείς του ενδιαφέροντος των επιχειρήσεων.

«Τα πανεπιστήμια θα πρέπει να χρηματοδοτούνται περισσότερο για όσα πράττουν και όχι για ό,τι είναι, με την εστίαση της χρηματοδότησης στα σημαίνοντα παραγόμενα αποτελέσματα και όχι στο εισερχόμενο δυναμικό». Δηλαδή, η χρηματοδότηση να εξαρτάται από την επίτευξη των στόχων αποδοτικότητας που τους θέτει το κεφάλαιο.

Αποκαλυπτική για τα κριτήρια της αξιολόγησης είναι υποσημείωση της ανακοίνωσης της Επιτροπής, όπου λέει: «Τα πανεπιστήμια με ενεργό ερευνητική δράση δε θα πρέπει να αξιολογούνται και να χρηματοδοτούνται στην ίδια βάση με άλλα πανεπιστήμια, λιγότερο δραστήρια στην έρευνα, αλλά ισχυρότερα όσον αφορά την ενσωμάτωση φοιτητών από μειονεκτούσες ομάδες ή την ενεργό προώθηση της τοπικής βιομηχανίας και των υπηρεσιών». Τα ιδρύματα δηλαδή που δραστηριοποιούνται στην έρευνα και τις ανάγκες του κεφαλαίου θα πρέπει να αξιολογούνται και να χρηματοδοτούνται περισσότερο από τα μαζικά ιδρύματα όπου συρρέει η πλειοψηφία.

Θέτει ως κριτήρια για όλους τα ποσοστά ολοκλήρωσης των σπουδών και ποσοστά απασχόλησης των αποφοίτων. Δηλαδή, σχολές που δεν έχουν άμεση απορρόφηση, όπως η Φιλοσοφική και η Φυσικομαθηματική, θα υποχρηματοδοτούνται και μπορεί και να οδηγηθούν σε κλείσιμο. Στα κριτήρια αξιολόγησης, για τα πανεπιστήμια «με ενεργό ερευνητική δράση», προσθέτει τα ερευνητικά επιτεύγματα, επιτυχείς αιτήσεις ανταγωνιστικής χρηματοδότησης, διπλώματα ευρεσιτεχνίας και άδειες εκμετάλλευσης, βιομηχανικές ή και διεθνείς εταιρικές σχέσεις κλπ. Πάνω απ' όλα στην αξιολόγηση μετρά η επιχειρηματική δραστηριότητα που αναπτύσσουν τα πανεπιστήμια για την εμπορική εκμετάλλευση των «προϊόντων». Δηλαδή, αν στη Ν. Αφρική ανακαλύψουν ένα φάρμακο για το AIDS, να μην μπορούν να το διαθέσουν φτηνά σε όλο τον κόσμο, αλλά να πατεντάρεται για να το μοσχοπουλάει μια φαρμακευτική εταιρεία και ας πεθαίνει κόσμος...

Είναι περισσότερο από προφανές ότι ο στρατηγικός χαρακτήρας του νέου νόμου - πλαισίου είναι να προσαρμόσει τα πανεπιστήμια στις ανάγκες του κεφαλαίου. Να δώσει στην αγορά το ελεύθερο να παρεμβαίνει όχι μόνο με τη χρηματοδότηση, αλλά και με την ιδεολογική χειραγώγηση στα πανεπιστήμια, να γαλουχήσει φοιτητές, πανεπιστημιακούς, ερευνητές με τις αξίες της επιχειρηματικότητας. Να γίνουν τα πανεπιστήμια ένα παζάρι, με αγοραία λογική, όπου προγράμματα σπουδών, δυναμικό και έρευνα θα προχωρούν με βάση τι συμφέρει και τι όχι το κεφάλαιο.