«Εχουμε μπροστά μας μεγάλες προκλήσεις. Μπορούμε να ανταποκριθούμε».

Η κατηγορηματική δήλωση με την οποία έκλεισε τις εργασίες του πρώτου θέματος της συνδιάσκεψης (τον απολογισμό και το πρόγραμμα δράσης) ο Μήτσος Ζάχαρης αντιστοιχεί στο κλίμα και τις εκτιμήσεις που μετέφεραν οι αντιπρόσωποι. «Η συζήτηση, σημείωσε ο ίδιος, ανέδειξε τις δυνατότητες που έχει η ΚΟΑ για στροφή στη λειτουργία, στο περιεχόμενο, στον προσανατολισμό και στα ζητήματα της οικοδόμησης. Βέβαια, υπάρχουν και διαφορετικά επίπεδα ποιότητας και ταχύτητας στην οργάνωση. Με τη δουλιά για τις Θέσεις της ΚΕ έγινε καλή προσπάθεια, με συζητήσεις ξανά και ξανά, με μελέτη. Εκτιμάμε ότι είμαστε πιο ώριμοι».

Πράγματι, μέσα από τις δεκάδες ομιλίες που έγιναν στη διάρκεια του διημέρου, αναδείχτηκε ο πλούτος που κουβαλά μέσα από την ιστορική της διαδρομή η Κομματική Οργάνωση Αθήνας του ΚΚΕ. Αδικεί τους ομιλητές η επιλεκτική αναφορά σε ορισμένες από αυτές. Δεν μπορούμε όμως να αντιμετωπίσουμε τον πειρασμό να καταφύγουμε στο άδικο. «Να ξεκαθαρίσουμε ότι το κοινωνικό πολιτικό μέτωπο είναι διαφορετικό από τις διάφορες συσπειρώσεις» είπε ένας αντιπρόσωπος και άρχισε να εξηγεί την εμπειρία από το ΠΑΜΕ. «Η ένταση της επίθεσης που δέχεται το Κόμμα είναι και ένδειξη αδυναμίας», εκτίμησε άλλος. «Οργανωμένη ταξική πάλη είναι αυτή που φτάνει μέχρι την οργάνωση της κρατικής εξουσίας», ήταν το απόσταγμα σκέψης που μετέφερε ένας αντιπρόσωπος. Κι ο αμέσως επόμενος ανέλυσε με παραδείγματα την ένταση της εκμετάλλευσης στο σύνολο του κλάδου των τροφίμων για να δείξει τις δυνατότητες μιας εξαιρετικά πλατιάς συσπείρωσης. Εξαιρετικά σημαντική εμπειρία μεταφέρθηκε από οργανώσεις που με επιτυχία έχουν ολοκληρώσει την αναδιάταξη των δυνάμεών τους έτσι που να υπηρετεί τις ανάγκες για τη συγκρότηση του Μετώπου. «Υπάρχει μεγάλη κινητικότητα ανάμεσα στους οπαδούς των άλλων κομμάτων, μπορούμε να απεγκλωβίσουμε δυνάμεις», ήταν η εκτίμηση που μεταφέρθηκε για να υποστηρίξει στη συνέχεια πως κύριο είναι το Κόμμα να βάζει ολοκληρωμένα την πρότασή του στο λαό, έτσι που να καταλαβαίνει ο καθένας τη δική του θέση στην πορεία από τις διαφορετικές συσπειρώσεις προς το Μέτωπο. Εξαιρετικά χρήσιμες, τόσο σαν μεταφορά εμπειρίας, όσο και σαν επιβεβαίωση στην πράξη της ορθότητας της κεντρικής πολιτικής γραμμής ήταν οι ομιλίες που εξειδίκευσαν τη δουλιά που γίνεται σε μέτωπα όπως αυτό της παιδείας, της υγείας, για ζητήματα δημοκρατίας.

Ξεχωριστή στιγμή όταν ο σύντροφος απ' τη δρακογενιά της αντίστασης υπενθύμισε την κομματική ηλικία αυτής της γενιάς: 57 χρόνια! Αναφορά αναγκαία σαν απάντηση σ' όσους δεν έχουν καταλάβει πως «το καλάμι είναι το πιο ατίθασο άλογο. Μπορεί να σε πετάξει παντού, ακόμα και στα σκουπίδια»!

Προσεγγίσεις σημαντικές για το περιεχόμενο του μετώπου, για τη χρονική στιγμή που ξέσπασε η επίθεση στο Κόμμα, για τη λαϊκή οικονομία και εξουσία, κατατέθηκαν αρκετές. Οπως επίσης και διαβεβαιώσεις που έβλεπες να πηγάζουν από ένα καθαρό ταξικό ένστικτο: «Αυτήν την πολιτική φοβούνται, αυτήν θα ακολουθήσουμε» είπε με πείσμα ένας αντιπρόσωπος.

Εξαιρετικές και οι εμπειρίες που αφορούν την εσωτερική λειτουργία του Κόμματος, τις δυνατότητες και τις δυσκολίες στην οικοδόμηση. Πιο ξεχωριστές αυτές που δήλωναν πως η διαρκής εφεδρεία του Κόμματος, εκείνα τα παιδιά που έρχονται από πολύ μακριά ήδη, παίρνει τη θέση της και στη στρατιά... Εχοντας βάλει ήδη σε καλό δρόμο τα ζητήματα οικοδόμησης στις ηλικίες που αναφέρεται...

Ερωτήματα πολλά διατυπώνονταν μέσα από τις ομιλίες, για να δηλώσουν μέσα από την αγωνία του κομμουνιστή, την έκκληση προς τους συντρόφους για βοήθεια - μεταφορά πείρας για το πώς άλλοι έγιναν καλύτεροι, πώς λύθηκε αυτό ή το άλλο πρόβλημα. «Πώς, είπε ένας, θα καταφέρουμε η ΚΟΒ να είναι έτοιμη να συμβάλει τη στιγμή που θα χρειαστεί να κινηθεί αποφασιστικά...». Και φυσικά δεν περιμένει να δει την απάντηση στο δημόσιο χώρο, αφού ο ίδιος σημείωσε: «Η άρχουσα τάξη μας μελετά καλύτερα απ' ό,τι νομίζουμε»...

Η Παναθηναϊκή Συνδιάσκεψη για όσους είχαν το προνόμιο να παρακολουθήσουν τις εργασίες της είναι πάντα ένα σπουδαίο γεγονός. Τέτοιο που δικαίως ιστορικά έχει καταχωρηθεί σαν η πιο σπουδαία δουλιά στο Κόμμα, μετά το ίδιο το Συνέδριό του. Κι από αυτήν, επίσης, την άποψη η λήξη των εργασιών της δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ξεχωριστή δέσμευση, ένα σήμα πως κάπου εδώ τελειώνει η κουβέντα, αρχίζει η δράση. Εκεί που οι ενταγμένοι στις γραμμές της ΚΟΑ κομμουνιστές καθημερινά βάζουν σε δημόσια δοκιμασία την ιστορική χρέωσή τους.

Εστιάζοντας την προσοχή στην απαιτητικότητα, με την οποία επιβάλλεται να αντιμετωπίζονται από το σύνολο των κομματικών δυνάμεων οι στόχοι του Κόμματος για το Μέτωπο, η Γενική Γραμματέας της ΚΕ, Αλέκα Παπαρήγα, στην παρέμβασή της ανάμεσα σε άλλα σημείωσε:

«Πρέπει να φέρουμε το Κόμμα στο ύψος των απαιτήσεων. Οσο πιο γρήγορα. Να εμβαθύνουμε ακριβώς σ' αυτό: στο τι σημαίνει "στο ύψος των περιστάσεων". Η συγκρότηση του Μετώπου απαιτεί μεγαλύτερο βάθος δουλιάς. Για παράδειγμα: Με τους αγώνες η εργατική τάξη και τα άλλα στρώματα έχουν κατακτήσει ένα άλλο επίπεδο ζωής. Αυτό φέρνει και εμπόδια. Ακούς: "πού να κάνω απεργία όταν τρέχουν τα δάνεια". Δεν ξορκίζουμε αυτόν τον τρόπο ζωής, σημειώνουμε, όμως, το διαφορετικό επίπεδο θυσιών που απαιτούνται σήμερα. "Στο ύψος των απαιτήσεων" σημαίνει ότι ο πήχης πρέπει να μπει σε άλλο ύψος».

Για τη δουλιά προς τη συγκρότηση του Μετώπου σημείωσε ότι «είμαστε πίσω από τη δουλιά που πρέπει να γίνει. Και πρέπει να παίρνουμε υπόψη μας ότι δεν είναι μόνο η συγκρότηση του Μετώπου, αλλά και τι γίνεται μετά τη συγκρότησή του. Οπως είπε ένας σύντροφος είναι σα να παίρνουμε ένα δέντρο με 500 δρχ. και μετά να δίνουμε 3.000 για να το περιφρουρήσουμε. Μετά αρχίζουν τα δύσκολα...».

Για τις συμμαχίες: «Πρέπει να μάθουμε να δουλεύουμε καλύτερα με τους συμμάχους μας. Δεν είναι το ίδιο όπως όταν δουλεύεις σε επιμέρους μέτωπα. Θα πάμε στο Μέτωπο σε συνθήκες όξυνσης της ταξικής πάλης. Θα μπουν στο Μέτωπο δυνάμεις με ταλαντεύσεις, με ατελή συνείδηση, με αίτημα για "εδώ και τώρα αποτέλεσμα"... Απαιτείται γρήγορα να αντιμετωπίσουμε τα όποια προβλήματα κατανόησης υπάρχουν. Το σιγά - σιγά σημαίνει απορρόφηση από τα προβλήματα, όχι λύση. Αυτό είναι και οργανωτικό πρόβλημα, όχι μόνο ιδεολογικό - πολιτικό. Πρέπει να πάμε έτσι που η διάταξη των δυνάμεών μας να ευνοεί την προσοχή που χρειάζεται να δείξουμε στα διάφορα μικροαστικά στρώματα της πόλης και τα οποία δεν είναι μόνο οι ΕΒΕ».

Για το περιεχόμενο της κομματικής δουλιάς: «Να ανοίξει επί της ουσίας η συζήτηση για τη σύνδεση στρατηγικής και τακτικής. Πρέπει να δουλευτεί καλύτερα. Είναι ευθύνη της ΚΕ πιο αποφασιστικά να προσανατολιστεί σε μεθόδους καθοδήγησης και περιεχόμενο που να μεταφέρει την πείρα. Η αλλαγή του περιεχομένου της δουλιάς εξαρτάται από τα στελέχη. Πόσοι στο διάστημα που πέρασε "έδεναν" τις αποφάσεις του 15ου με τους στόχους δουλιάς; Θέλει δουλιά, θέλει χρόνο. Ομως χίλιες φορές να φάμε δύο μέρες για μια καλή εισήγηση, παρά να ξεμπερδεύουμε με μία 15λεπτη ομιλία. Είναι υπόθεση όλων μας αυτό. Να βοηθάμε τα κομματικά μέλη να κατανοούν ότι έχουμε σύνθετα προβλήματα να λύσουμε και ότι χρειάζεται η συμβολή όλων σ' αυτό».

Με βάση ζητήματα που απασχόλησαν τη συζήτηση στη Συνδιάσκεψη η Αλ. Παπαρήγα στάθηκε σε τέσσερις ενότητες:

Α. Για τη σύνδεση στρατηγικής τακτικής.

«Είναι κύριο πρόβλημα. Σήμερα κυριαρχεί η αποσπασματικότητα. Να το διορθώσουμε χωρίς να πάμε στην άλλη άκρη. Αυτό που θα μας βοηθήσει στη σύνδεση είναι οι βασικές ιδέες και θέσεις στο θέμα της λαϊκής οικονομίας. Να πιάσουμε τα προβλήματα που απασχολούν τον κόσμο, να θέσουμε στόχους πάλης και να προχωρήσουμε χωρίς ενσωμάτωση στη λογική της διαχείρισης. Παράδειγμα: Υπάρχει σήμερα πολύς κόσμος στη μερική απασχόληση, χωρίς κλαδική συνείδηση, με δελτίο παροχής. Προκύπτουν άμεσοι στόχοι για την ασφάλιση, την υγεία. Ταυτόχρονα, όμως, να προσέχουμε να μη δημιουργεί συνείδηση επαγγελματοβιοτέχνη. Αρα προκύπτουν περισσότεροι στόχοι. Χρειάζεται η προβολή του κεντρικού στόχου για πλήρη απασχόληση που προϋποθέτει άλλη οικονομία - πολιτική. Είναι ώριμο να αναδείξουμε τις σύγχρονες ανάγκες του κόσμου. Και έτσι να μιλήσουμε για την οικονομία. Αυτόματα, με το ένστικτό του ο κόσμος καταλαβαίνει ότι θέλει άλλο σχεδιασμό, λέει "τι κάνει το κράτος;". Χρειάζεται από μας ταχύρυθμη δουλιά. Εχουμε ωριμάσει γι' αυτό. Δεν είναι δουλιά της οργάνωσης μόνο η απεργία. Ο στόχος για τη λαϊκή εξουσία από εκεί θα προκύψει, από την προβολή της λαϊκής οικονομίας».

Β. Για τη γραμμή ρήξης με τα μονοπώλια, τον ιμπεριαλισμό.

«Παλεύουμε, αλλά με ποιο στόχο; Το Μέτωπο από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής του πρέπει να ανοίξει το θέμα της εξουσίας, όχι απλά της κυβέρνησης. Υπάρχει ένας προβληματισμός πως αν μιλήσουμε για σοσιαλισμό θα το στενέψουμε, ή, μήπως γίνει αυτό πρόσχημα για άρνηση κάποιων να συμμετάσχουν.

Να έχουμε καθαρό: θα συσπειρωθούν δυνάμεις στη βασική γραμμή αντίθεσης, αλλά θα συνεχίσουν να υπάρχουν αντιθέσεις στο θέμα της εξουσίας. Για μας είναι καθαρό ότι αυτή μπορεί να είναι μόνο σοσιαλιστική. Την άποψή μας θα τη λέμε στο Μέτωπο. Και θα συνεχίζουμε μαζί στη δράση. Η κύρια δυσκολία όμως θα είναι στη γραμμή αντίθεσης με τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό.

Οι διαφορές μας με άλλα κόμματα, όπως π.χ. ο ΣΥΝ ή το ΔΗΚΚΙ δεν είναι στην απόχρωση του σοσιαλισμού. Μακάρι να ήταν εκεί. Η διαφορά μας είναι σε ποια γραμμή πάλης θα προχωρήσουμε.

Πρέπει να έχουμε καθαρό πως σε επιμέρους μέτωπα - συσπειρώσεις θα υπάρχει μία δυναμική. Αυτό που χρειάζεται είναι ένα ισχυρό ΚΚΕ για την προβολή και στήριξη της κύριας γραμμής ρήξης.

Αυτό σημαίνει πως εμείς πρέπει να έχουμε σαφή γραμμή επεξεργασμένη κατά χώρο και κίνημα. Να είναι καθαρό πού μπορεί να γίνει ποιος συμβιβασμός και ποια πρέπει να είναι η γραμμή συσπείρωσης. Σ' αυτή τη γραμμή πρέπει να πηγαίνουμε επεξεργασμένα από την αρχή.

Συνολικά, το προγραμματικό πλαίσιο πάλης πρέπει να δουλευτεί καλύτερα με το πλαίσιο της λαϊκής οικονομίας, για να καταλαβαίνει ο κόσμος την ανάγκη της λαϊκής εξουσίας.

Γ. Για την οικοδόμηση του Κόμματος.

«Να επιμείνουμε στην οικοδόμηση ΚΟΒ στην παραγωγή, όπου παράγεται υπεραξία. Και στη συνέχεια ο καταμερισμός στις ΚΟΒ να αντιστοιχεί στα καθήκοντα, τον προσανατολισμό συνολικά του Κόμματος. Εχοντας καθαρό πως κύριο για μας είναι η δουλιά στην εργατική τάξη, στο ΠΑΜΕ, οι συσπειρώσεις για τα δικαιώματα, τη δημοκρατία, για τα Βαλκάνια, στη νεολαία».

Δ. Για τη δράση της αντικομματικής ομάδας

«Αντικειμενικά η δράση της εντάσσεται στην επίθεση στην πολιτική του κόμματος. Ομως πρέπει να πούμε πως η χαλαρότητα στη λειτουργία του Κόμματος είναι το έδαφος για μια τέτοια εξέλιξη. Δείχνει πως δεν αρκεί να έχουμε επαναστατική γραμμή, χρειάζεται και επαναστατική λειτουργία».

Στο σημείο αυτό η Γραμματέας του Κόμματος αναφέρθηκε με παραδείγματα στην ανάγκη να ενισχυθεί η κριτική προς τα στελέχη ως στοιχείο απαραίτητο για τη βελτίωσή τους. Σημείωσε το θέμα «ανάδειξη στελεχών» σαν υπόθεση όλων των κομματικών μελών, όπως επίσης και το θέμα της επαγρύπνησης ως προς το σύνολο της προσωπικότητας του κάθε στελέχους.

Τέλος, για το σύνολο της δουλιάς της ΚΟΑ σημείωσε πως πρέπει να αναλάβει ένα μεγάλο μέρος των καθηκόντων για το Μέτωπο. Η Αθήνα, είπε, πρέπει να πάρει ουσιαστικές πρωτοβουλίες.