Τα Αλάτσατα είναι μια μικρή παραθαλάσσια κωμόπολη, κοντά στη Σμύρνη, ξακουστή - όπως λένε οι κάτοικοί της - για τα πεπόνια που παράγει. Ο πληθυσμός στα Αλάτσατα, όχι περισσότεροι από 10.000 μόνιμοι κάτοικοι, αυξάνεται κατακόρυφα τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού χιλιάδες τουρίστες από το εξωτερικό αλλά και το εσωτερικό της χώρας επιλέγουν αυτή την περιοχή για να περάσουν τις διακοπές τους. Οι καθαρές θάλασσες του Αιγαίου, οι γραφικοί κολπίσκοι αλλά και οι δυνατοί άνεμοι που πνέουν στην περιοχή προσελκύουν κάθε χρόνο νέους ανθρώπους, κυρίως άτομα που ασχολούνται με τα θαλάσσια σπορ και το σέρφινγκ.

Τα Αλάτσατα, όμως, είναι εξίσου όμορφα και το χειμώνα. Οι τρεις ανεμόμυλοι, στην είσοδο της πόλης, το τζαμί - μουσείο στο κέντρο της και η διατηρητέα ελληνική γειτονιά, με τα πλακόστρωτα σοκάκια και τα γραφικά σπίτια συνθέτουν μια εικόνα που δύσκολα ο επισκέπτης μπορεί να ξεχάσει. Πολύ περισσότερο αν ο επισκέπτης είναι Ελληνας...

"Οι Ελληνες, απ' ό,τι έχω ακούσει απ' τους γονείς μου, δούλεψαν πολύ σκληρά εδώ. Εφυγαν κι άφησαν πίσω τους τα πιο όμορφα σπίτια, τα πιο "νοικοκυρεμένα" χωράφια. Τα σπίτια τους τα διατηρήσαμε, τα χωράφια τους τα δουλέψαμε. Και σήμερα, τόσα χρόνια μετά, περνάμε απ' αυτή τη γειτονιά (σ. σ. των Ελλήνων) και καμαρώνουμε", λέει ο 70χρονος Μουζαφέρ Μπασκαρτσέρ.Ο Μουζαφέρ είναι απ' τους ανθρώπους που βίωσαν το συναίσθημα του ξεριζωμού, μέσα απ' την οικογένειά του. Οι γονείς του ήρθαν απ' την Καβάλα στα Αλάτσατα. Και μπορεί τότε ο Μουζαφέρ να ήταν αγέννητος ακόμα, αλλά οι αφηγήσεις του πατέρα, η νοσταλγία της μάνας, τον έκαναν ν' αγαπήσει την Ελλάδα με τον ίδιο τρόπο που αγάπησε και την Τουρκία. "Αυτό που ποτέ μου δεν πρόκειται να ξεχάσω είναι η ελπίδα αυτών των ανθρώπων - όλων των Τούρκων που ήρθαν απ' την Ελλάδα - πως κάποια μέρα θα ξαναγύριζαν στα σπίτια τους. Η προσαρμογή ήταν για όλους δύσκολη", επισημαίνει.

Με τον Μουζαφέρ μιλάμε κάτω από ένα παλιό ελληνικό σπίτι. Τη συζήτηση ακούει η 65χρονη Αφέτ Κοσέτσι και βγαίνει απ' το σπίτι της. Φορά την παραδοσιακή τούρκικη μαντίλα στο κεφάλι της κι ένα πολύχρωμο σαλβάρι. "Είστε Ελληνες;", ρωτά. Κι απλώνει το χέρι της να μας καλωσορίσει στη γειτονιά της. Οι γονείς της, ξεκινά την αφήγηση, ήρθαν κι αυτοί το 1923 απ' τη Θεσσαλονίκη. Η Αφέτ τόσα χρόνια ονειρεύεται να ταξιδέψει στη συμπρωτεύουσα, ένα όνειρο όμως που ακόμα δεν πραγματοποιήθηκε. "Η ζωή πολλές φορές στα φέρνει αλλιώς", μονολογεί. Παντρεύτηκε στα 16 της χρόνια, έκανε τέσσερις γιους, σήμερα έχει ήδη εννιά εγγόνια. Οταν ήταν πιο νέα δούλευε στα χωράφια του άνδρα της, τώρα όμως είναι "απλώς νοικοκυρά". "Δεν έχω παράπονο απ' τη ζωή μου. Θα ήθελα όμως να μου τα 'χε φέρει έτσι η ζωή και να 'χα ταξιδέψει. Να 'χα δει κι εγώ τον κόσμο", εκφράζει την επιθυμία της. Της λέμε πως ένα ταξίδι στην Ελλάδα, δεν είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί. "Τώρα πια... Εσείς να 'ρχεστε συχνότερα να σας βλέπουμε", λέει μ' ένα ύφος εγκατάλειψης.

Ο Μουζαφέρ, παρεμβαίνει, θέλει να μιλήσει για τις σχέσεις των δύο λαών. "Οι γείτονες πρέπει να είναι φίλοι. Και απ' ό,τι ξέρω κανένας απλός Τούρκος, όπως και κανένας απλός Ελληνας, δε θέλει την εχθρότητα. Οι πολιτικοί όμως δεν αφήνουν τον κόσμο να ζήσει ειρηνικά", λέει. Η Αφέτ κουνά συγκαταβατικά το κεφάλι της...

Σ' ένα απ' τα προσεγμένα, πραγματικά, καταστήματα στα Αλάτσατα συναντάμε τον Ιλγκάζ Νατακούλ.Γιατρός στο επάγγελμα, έχει ταξιδέψει πολλές φορές στη χώρα μας κι έχει αποκτήσει πολλούς φίλους Ελληνες. "Είναι απαράδεκτο να συζητάμε τόσα χρόνια τα ίδια και τα ίδια. Καιρός είναι ν' αφήσουμε την κόντρα στην άκρη και να κοιτάξουμε τις δουλιές μας. Να προσέχουμε και να σεβόμαστε τα σημερινά σύνορα. Για ποιο λόγο να πολεμήσουμε;", αναρωτιέται. Και αρχίζει να παραθέτει κοινές συνήθειες, κοινά στοιχεία, κοινά έθιμα ανάμεσα στους δύο λαούς.

Είναι πραγματικά περίεργο, αλλά όλες αυτές τις μέρες που μείναμε στην Τουρκία ακούσαμε παρόμοια πράγματα. Η επαφή με το λαό αυτής της χώρας μάς έκανε να αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα και να συνειδητοποιήσουμε ακόμα περισσότερα. "Εχουμε την ίδια θάλασσα, μοιραζόμαστε τον ίδιο ήλιο. Για ποιο λόγο να πολεμήσουμε;". Αυτή τη φράση την ακούσαμε δεκάδες φορές. Οπως δεκάδες φορές είδαμε στα μάτια αυτών των ανθρώπων το σεβασμό και την εκτίμηση που αισθάνονται για τους Ελληνες. "Οι περισσότεροι Τούρκοι αγαπούν τους Ελληνες. Τους βλέπουν σαν ετεροθαλή αδέλφια", ήταν τα λόγια που ακούσαμε από την Αταλά Μπεράτ.Τη γυναίκα που εντελώς τυχαία συναντήσαμε στο δρόμο και στο άκουσμα της λέξης "Ελληνες" μας αγκάλιαζε και μας φιλούσε. Σα να 'μασταν αδέλφια της...

Ο Τσουμγού δεν είναι απλά ο αντιδήμαρχος στα Αλάτσατα. Είναι απόγονος μιας από τις πιο παλιές οικογένειες της περιοχής, ένας απ' τους ισχυρότερους οικονομικούς παράγοντες στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ο παππούς του Τσουμγού Ακ Μπαϊκάλ είχε στα Αλάτσατα πριν πολλά χρόνια τη μοναδική - για εκείνη την εποχή - ταβέρνα. Ενα μαγαζί που, όπως ο ίδιος ομολογεί, "υπήρξε το καλύτερο σχολείο μου".

Από εκείνο το μαγαζί, θυμάται ο Τσουμγού, πέρασαν πάρα πολλοί Ελληνες. "Τότε οι Ελληνες, ειδικά αυτοί που ζούσαν στα απέναντι νησιά, έρχονταν συνέχεια στην Τουρκία. Τα καράβια έρχονταν και φεύγανε πάντα γεμάτα. Οι περισσότεροι είχαν φίλους εδώ, μένανε στα σπίτια τους. Κάθε βράδυ ήταν και κάτι διαφορετικό. Ελληνες και Τούρκοι πίνανε μαζί τα ουζάκια τους ή το κρασάκι τους. Οι ιστορίες διαδέχονταν η μία την άλλη", θυμάται ο αντιδήμαρχος. Τότε ο φόβος και η καχυποψία υπήρχε μόνο σ' αυτούς που δεν ήξεραν. Στους Τούρκους που ποτέ δεν είχαν γνωρίσει Ελληνες και στους Ελληνες που ποτέ δε μίλησαν με Τούρκο. "Ειλικρινά λυπάμαι που πια τα πράγματα δεν είναι έτσι. Οι Ελληνες σταμάτησαν να μας επισκέπτονται. Εμείς όμως έχουμε πάντα την πόρτα μας ανοιχτή", λέει ο Τσουμγού.

Ο αντιδήμαρχος στα Αλάτσατα αναρωτιέται γιατί οι Ελληνες επενδυτές δεν ενδιαφέρονται να συνεργαστούν οικονομικά με τους Τούρκους. Διερωτάται γιατί δε γίνονται από κοινού πολιτιστικές ή αθλητικές εκδηλώσεις που θα βοηθούσαν στη σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες. Αναφέρεται στην τελευταία πρωτοβουλία του δημαρχείου και στη συνεργασία του με την Κοινότητα Αλάτσατα της Κρήτης. "Επειδή έχουμε κοινή ονομασία, επειδή πολλοί κάτοικοι της δικής μας περιοχής προέρχονται απ' την Κρήτη, σκεφτήκαμε να γνωριστούμε μεταξύ μας", λέει ο Τσουμγού Ακ Μπαϊκάλ. Πολλοί κάτοικοι των Αλάτσατων της Κρήτης επισκέφτηκαν την Τουρκία, όπως και αρκετοί Τούρκοι απ' τα Αλάτσατα ταξίδεψαν στην Κρήτη. "Η εμπειρία ήταν φοβερή. Γνωριστήκαμε μεταξύ μας, δημιουργήσαμε αληθινές φιλίες, ανταλλάξαμε σκέψεις και προβληματισμούς", τονίζει ο αντιδήμαρχος. Και η παρότρυνσή του ξεκάθαρη: "Οι λαοί ας ξυπνήσουν. Ας σταματήσουν να παίζουν το παιγνίδι των μεγάλων, που υπονομεύουν την ελληνοτουρκική φιλία. Ας συνεργαστούμε μαζί οικονομικά κι ας διοργανώσουμε πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις. Ετσι θα πιέσουμε τις κυβερνήσεις των δύο χωρών να κάτσουν στο τραπέζι, χωρίς μεσολαβητές, και να τα βρουν".

Ελληνικά σπίτια, ελληνικά πλακόστρωτα σοκάκια. Στα Αλάτσατα, πάντως, οι Τούρκοι σέβονται την ομορφιά!

Η ελληνική διατηρητέα γειτονιά στα Αλάτσατα. Στο βάθος διακρίνεται ο μιναρές του τζαμιού - μουσείου...

Ο Μουζαφέρ, η γυναίκα του και η Αφέτ. Η συζήτηση έγινε στην ελληνική γειτονιά

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Μανώλης ΠΑΚΙΑΣ