Στις αρχές της δεκαετίας του '90, οπότε και μπήκαν οι βάσεις για την ολοκληρωτική και γενικευμένη επίθεση του κεφαλαίου κατά των εργατικών κατακτήσεων, διατυπώθηκε η άποψη, που τότε είχε προκαλέσει εντύπωση, ότι η Ευρώπη της Συνθήκης του Μάαστριχτ οδηγείται στην κοινωνία των 2/3. Οτι, δηλαδή, τα 2/3 του πληθυσμού, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, θα βρίσκονται σε συνθήκες «κοινωνικής ενσωμάτωσης», θα έχουν δηλαδή πρόσβαση στην εργασία, στην Κοινωνική Ασφάλιση, στην Υγεία, στην Παιδεία, ενώ το υπόλοιπο 1/3 θα βρεθεί στο περιθώριο, εκτός των τειχών των καπιταλιστικών κοινωνιών. Τα χρόνια πέρασαν γρήγορα, βρισκόμαστε ήδη στο τέλος του 2004, και η κοινωνική αυτή προσέγγιση ίσως να φαίνεται σήμερα ...μετριοπαθής. Οι άγριες πολιτικές λιτότητας που εφαρμόστηκαν στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα εκτεταμένα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων δημόσιων επιχειρήσεων και υπηρεσιών στους τομείς της Παιδείας, της Υγείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης, η επίθεση εργοδοτών και κυβερνήσεων στις εργασιακές σχέσεις, όπου απειλείται - ή και γίνεται - η επιστροφή τους στην προ του 1844 εποχή (όταν το αγγλικό Κοινοβούλιο ψήφισε το υποχρεωτικό δεκάωρο για τα παιδιά και τις γυναίκες), υπήρξαν οι βασικές παράμετροι της μεγάλης και πρωτοφανούς αυτής κοινωνικής οπισθοδρόμησης...

Στην Ελλάδα, το μεγαλύτερο μέρος των ...κοινωνικών αυτών προσαρμογών - χωρίς να αγνοούμε τη σκληρή αντιλαϊκή πολιτική της περιόδου 1990-1993 - ανέλαβαν να το προωθήσουν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, με πολιτικές οι οποίες επιταχύνθηκαν από το 1997, όταν και έλαμψε το άστρο του «εκσυγχρονισμού». Οι δύο τετραετίες των κυβερνήσεων Σημίτη, οπότε και εφαρμόστηκαν όλα εκείνα τα μέτρα πολιτικής για την είσοδο της Ελλάδας στην ΟΝΕ, ήταν ό,τι χειρότερο για τα λαϊκά στρώματα, αλλά ευλογία για τους επιχειρηματίες. Κάνοντας, σήμερα, ένα σύντομο και θλιβερό απολογισμό, διαπιστώνουμε ότι την περίοδο αυτή το εύρος των ιδιωτικοποιήσεων που πραγματοποιήθηκαν ήταν πρωτόγνωρο για την ελληνική κοινωνία, η εμπορευματοποίηση της Παιδείας, της Υγείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης έκανε άλματα, οι εργασιακές σχέσεις δέχτηκαν σοβαρά πλήγματα, η ανεργία εκτινάχτηκε, η κερδοσκοπία και οι κάθε είδους χρηματιστηριακές απάτες γιγαντώθηκαν, ο μικρός αγροτικός κλήρος απαλλοτριώθηκε. Λες και η Ελλάδα χτυπήθηκε από φονικούς τυφώνες. Από την άλλη πλευρά, σημειώνεται μια αξιόλογη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, ειδικά στο λιανικό εμπόριο, στις τράπεζες και στις κατασκευές, ενώ οι δείκτες κερδοφορίας των επιχειρήσεων, όλα αυτά τα χρόνια, δείχνουν μάξιμουμ.

Η σχετικά μεγάλη αυτή εισαγωγή είναι νομίζουμε αναγκαία για να κρίνουμε την οικονομική πολιτική που ανακοίνωσε η κυβέρνηση της ΝΔ για το 2005, με την παρουσίαση την προηγούμενη Τετάρτη του προσχεδίου του προϋπολογισμού του επόμενου έτους. Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση της ΝΔ βρήκε έτοιμο και καλλιεργημένο το έδαφος από τις πολιτικές του ΠΑΣΟΚ, εξαγγέλλει σήμερα την πολιτική της ήπιας προσαρμογής. Ποιας προσαρμογής; Μόνο της δημοσιονομικής; Οχι βέβαια. Η οικονομική και κοινωνική πολιτική, τόσο των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, όσο και σήμερα της ΝΔ, από το 2000 και μετά, κινείται στον αστερισμό της Στρατηγικής της Λισαβόνας. Η ουσία της οποίας είναι η άνοδος του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας, ώστε τα ευρωπαϊκά μονοπώλια να γίνουν, έως το 2010, τα πιο ανταγωνιστικά διεθνώς. Φιλόδοξος στόχος. Η υλοποίησή του όμως συνεπάγεται τη συσσώρευση νέων δεινών για εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών. Και από τη στιγμή που οι σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας ήταν και παραμένουν ανταγωνιστικές, για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα του κεφαλαίου θα πρέπει να συρρικνωθούν τα «προνόμια» των εργαζομένων, που ...φρενάρουν τον ανταγωνισμό.

Επομένως, η πολιτική της ...ήπιας προσαρμογής το στρατηγικό αυτό στόχο υπηρετεί. Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορούν να περιμένουν τα λαϊκά στρώματα από την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης το 2005.

Εισοδηματική πολιτική: Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι η εισοδηματική πολιτική για το επόμενο έτος θα κινηθεί λίγο υψηλότερα από τον πληθωρισμό. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι οι αυξήσεις στους μισθούς του δημοσίου θα κινηθούν στο 3-3,5% και στις συντάξεις λίγο υψηλότερα. Πρόκειται για «αντιγραφή» των πολιτικών του ΠΑΣΟΚ, το οποίο μιλούσε για αυξήσεις στα όρια των αντοχών της οικονομίας. Η ουσία ποια είναι; Οτι η οικονομική πολιτική και της νέας κυβέρνησης οικοδομείται πάνω στα θεμέλια της λιτότητας των μισθών και των συντάξεων, την αναγκαία και ικανή συνθήκη για την αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Στην καλύτερη περίπτωση, οι μισθοί αυξάνονται ονομαστικά, όχι όμως τόσο, όσο να καλύπτουν την άνοδο της παραγωγικότητας. Εχουμε δηλαδή μια απόλυτη αύξηση των μισθών, αλλά σχετική μείωσή τους ως προς το παραγόμενο προϊόν. Υπάρχει όμως το ερώτημα: Οι ονομαστικές αυξήσεις στους μισθούς καλύπτουν τον πληθωρισμό; Τον επίσημο πληθωρισμό (3,3% για το 2004) ίσως και να τον καλύπτουν, με τον πληθωρισμό της αγοράς όμως τι γίνεται; Ειδικά μετά την κυκλοφορία του ευρώ, διάχυτη είναι η άποψη ότι οι τιμές «τρέχουν» με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από τη μεταβολή των μισθών. Αρα το πρόβλημα της χαμηλής αγοραστικής δύναμης και της ακρίβειας θα είναι υπαρκτό και το 2005.

Ακρίβεια: Και επειδή αναφερθήκαμε στην ακρίβεια, πώς αντιμετωπίζει η νέα κυβέρνηση το συγκεκριμένο πρόβλημα; Με τον ίδιο τρόπο και την ίδια φιλοσοφία που το αντιμετώπιζε και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Εχοντας θεοποιήσει τη λειτουργία της αγοράς και διακηρύσσοντας την ανάγκη ...της αύξησης του ανταγωνισμού για να πέσουν οι τιμές, συγκαλύπτουν όλα τα φαινόμενα της αισχρής κερδοσκοπίας των επιχειρηματιών, της εξαπάτησης και της παραπλάνησης που υφίστανται οι καταναλωτές. Μάλιστα, το καλοκαίρι, και μέσα στη ζάλη των Ολυμπιακών Αγώνων, ο υφυπουργός Ανάπτυξης απελευθέρωσε τα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων, ενώ αύξησε τις τιμές σε πολλές κατηγορίες φαρμάκων ευρείας χρήσης.

Ανεργία: Κανένα μέτρο πολιτικής δεν προβλέπει ο προϋπολογισμός για τη μείωση της ανεργίας, ή την ανακούφιση των ανέργων και των οικογενειών τους. Οσο για τα επίπεδα της ανεργίας, ανεβοκατεβαίνουν από το 8,6% στο 12,1%, κάτι που αποδεικνύει τη ...σοβαρότητα με την οποία το πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει το οξύ αυτό κοινωνικό πρόβλημα. Δόγμα και της νέας κυβέρνησης είναι ότι λύση στο πρόβλημα της ανεργίας θα δώσει η αγορά, ο ιδιωτικός τομέας, αλλά σπεύδει και αυτή, μέσω του ΟΑΕΔ, να μοιράσει δισεκατομμύρια στους επιχειρηματίες - υποτίθεται για πρόσληψη ανέργων - στα πλαίσια των λεγόμενων ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, που προωθούνται κεντρικά από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στο μεταξύ, τα εργοστάσια κλείνουν το ένα μετά το άλλο, πετώντας τους εργάτες στο δρόμο, και ο υπουργός Οικονομίας, ωμά και κυνικά, δηλώνει ότι δε θα παρέμβουμε να σώσουμε προβληματικές επιχειρήσεις και ότι τη λύση θα τη δώσει η ίδια η αγορά!

Ιδιωτικοποιήσεις: Οι ίδιοι ωστόσο σπεύδουν να στηρίξουν ποικιλότροπα την ...αγορά, η οποία, όταν είναι για τα καλά και συμφέροντα, δεν ντρέπεται να ζητά κρατική στήριξη. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε διετές πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων - κάνουν λόγο για νέα γενιά ιδιωτικοποιήσεων - για το 2005 και 2006, που θα αποφέρουν στα κρατικά ταμεία περί τα 3 δισ. ευρώ έσοδα. Και στην περίπτωση αυτή έχουμε συνέχιση και εμβάθυνση των πολιτικών του ΠΑΣΟΚ. Υπόσχονται επίσης νέα φορολογικά και «αναπτυξιακά» κίνητρα στις επιχειρήσεις, παρά τη δεινή δημοσιονομική θέση, στην οποία - όπως οι ίδιοι ομολογούν - βρίσκεται η χώρα. Συνεχίζουν επίσης την πολιτική, του ΠΑΣΟΚ, παράδοσης της δημόσιας υποδομής αλλά και της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου σε επιχειρηματικούς ομίλους.