Τη νέα εποχή βαθιάς όξυνσης των καπιταλιστικών ανταγωνισμών μεταξύ των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών στρατοπέδων αλλά και στο εσωτερικό τους, μεταξύ «συμμάχων», έρχονται να επιβεβαιώσουν και να ενισχύσουν τα νέα μέτρα «εμπορικού πολέμου» που ανακοίνωσε η κυβέρνηση Τραμπ την Πέμπτη, επιβάλλοντας σαρωτικούς δασμούς σε όλες τις εξαγωγές που καταλήγουν στις ΗΠΑ, με το βλέμμα στραμμένο καταρχάς στην αναμέτρηση με την Κίνα για την πρωτοκαθεδρία στην παγκόσμια ιμπεριαλιστική πυραμίδα.

Βασικό ζητούμενο αποτελεί η διασφάλιση των αμερικανικών μονοπωλίων στον διεθνή ανταγωνισμό, που φουντώνει σε κάθε κλάδο και κάθε ζώνη του κόσμου, σε μια περίοδο μάλιστα πολεμικής προπαρασκευής, στην οποία οι ΗΠΑ προτάσσουν τη στήριξη της δικής τους καπιταλιστικής παραγωγής.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι υψηλότεροι νέοι δασμοί επιβλήθηκαν στις εισαγωγές από την Κίνα, ωστόσο από τα «πυρά» δεν γλίτωσαν και οι «σύμμαχοι» της Ουάσιγκτον, όπως η ΕΕ, η Ιαπωνία κ.ά.

Η «Διακήρυξη Οικονομικής Ανεξαρτησίας» από τον Αμερικανό Πρόεδρο εμφανίζει ξεδιάντροπα τα νέα μέτρα ως ...στήριξη των Αμερικανών εργαζομένων, οι οποίοι «ξεζουμίζονται» για τα κέρδη των μονοπωλίων των ΗΠΑ. Αντίστοιχα, και τα «αντίμετρα» που μελετά και ετοιμάζει η ΕΕ παρουσιάζονται ως «προστασία» των λαών της Ευρώπης.

Στην πραγματικότητα οι καπιταλιστές, «σύμμαχοι» και αντίπαλοι, έχουν βγάλει τα μεγάλα μαχαίρια. Και τον λογαριασμό για την κλιμάκωση του «εμπορικού πολέμου», με τους νέους δασμούς και τα «αντίμετρα», με τη δημιουργία κρισιακών φαινομένων σε χώρες και κλάδους, θα επιχειρήσουν να τον φορτώσουν στους λαούς, με νέα απογείωση της ακρίβειας, απολύσεις και απαίτηση για νέες θυσίες...

Ολα αυτά ενώ ήδη ράβεται για τους λαούς το «κουστούμι» της ξέφρενης κούρσας εξοπλισμών, της συνολικότερης πολεμικής προετοιμασίας στην οποία επιδίδονται όλα τα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Με βάση τις ανακοινώσεις και τα διατάγματα του Τραμπ, επιβάλλεται αρχικά γενικός δασμός 10% σε όλες τις εισαγωγές που γίνονται στις ΗΠΑ. Από κει και πέρα, επιβάλλονται μια σειρά αυξημένοι δασμοί σε πολλές χώρες, στο όνομα της «ανταπόδοσης» δικών τους δασμών και άλλων «εμπορικών εμποδίων» για τα οποία κάνει λόγο η Ουάσιγκτον. Τα νέα μέτρα αναμενόταν να τεθούν σε ισχύ από τις 5 Απρίλη.

Ετσι, στις εισαγωγές από την Κίνα επιβάλλεται πρόσθετος δασμός 34%, που μαζί με τους δασμούς 20% που επέβαλε νωρίτερα φέτος η κυβέρνηση Τραμπ στις εισαγωγές από την Κίνα ανεβάζει συνολικά τους νέους δασμούς στο 54%.

Ακόμα, για εισαγωγές στις ΗΠΑ από την ΕΕ οι δασμοί θα ανέρχονται πλέον στο 20%, ενώ ιδιαίτερα υψηλή θα είναι και η δασμολόγηση εισαγωγών από μια σειρά άλλους στενούς «συμμάχους» των ΗΠΑ: Στην Ιαπωνία επιβλήθηκε δασμός 24%, στην Ινδία 26%, στην Ταϊβάν 32%, στη Νότια Κορέα 25%, στο Πακιστάν 29%.

Την Παρασκευή η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, δήλωσε ότι τα νέα μέτρα «αντιπροσωπεύουν σημαντικό κίνδυνο για την προοπτική της παγκόσμιας οικονομίας σε περίοδο νωθρής ανάπτυξης».

Παράλληλα, ο αμερικανικός χρηματοπιστωτικός κολοσσός JP Morgan εκτίμησε ότι αυξήθηκαν σε 60% (από 40% προηγουμένως) οι πιθανότητες η παγκόσμια οικονομία να διολισθήσει σε νέα ύφεση.

Ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας, Μπρους Κάσμαν, μίλησε για «ουσιαστικό μακροοικονομικό σοκ», ενώ φέρεται ότι διένειμε σημείωμα στους πελάτες με τίτλο «Θα χυθεί αίμα...». Ακόμα, χαρακτήρισε τους δασμούς το μεγαλύτερο φορολογικό χαράτσι για τα αμερικανικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις των ΗΠΑ από το 1968, αναφέροντας ότι «το αποτέλεσμα αυτής της αύξησης φόρων είναι πιθανό να μεγεθυνθεί, λόγω των αντιποίνων, της διολίσθησης του επιχειρηματικού κλίματος στις ΗΠΑ και των προβλημάτων στις εφοδιαστικές αλυσίδες».

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες άρχισαν και διάφορες ανακοινώσεις από τα επιτελεία επιχειρήσεων: Η πέμπτη σε μέγεθος παγκοσμίως αυτοκινητοβιομηχανία «Stellantis» ανακοίνωσε ότι θα κλείσει το εργοστάσιο της «Chrysler» στο Οντάριο του Καναδά (προς το παρόν) για δυο βδομάδες, αλλά και ότι εξετάζει το ενδεχόμενο «διαλειμμάτων» στην παραγωγή των μονάδων της στο Μεξικό. Στο εργοστάσιο του Οντάριο (που λειτουργεί εδώ και έναν αιώνα) απασχολούνται σήμερα 4.000 εργαζόμενοι, κυρίως για την παραγωγή των μοντέλων «Chrysler Pacifica» (μίνιβαν) και «Dodge Charger» (ηλεκτρικών οχημάτων), που εξάγονταν μαζικά στις ΗΠΑ, στην ακριβώς απέναντι όχθη του ποταμού Ντιτρόιτ.

Η Κίνα ζήτησε κατευθείαν από τις ΗΠΑ «να ακυρώσουν αμέσως τους μονομερείς τελωνειακούς δασμούς και να επιλύσουν με τον προσήκοντα τρόπο τις διαφορές τους με τους εμπορικούς εταίρους τους, μέσω ισότιμου διαλόγου», με φόντο εκτιμήσεις ότι ο μέσος δασμός των ΗΠΑ στα κινεζικά προϊόντα θα φτάνει πλέον στο 76%.

Δεν άργησαν να ανακοινωθούν φυσικά τα πρώτα «αντίμετρα», αφού την Παρασκευή το κινεζικό υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε ότι από 10 Απρίλη θα επιβάλει πρόσθετους δασμούς 34% σε όλα τα αμερικανικά προϊόντα.

Στους περιορισμούς προστίθενται και έλεγχοι στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και μιας σειράς χημικών στοιχείων, ενώ στο στόχαστρο του κινεζικού υπουργείου μπαίνουν και 16 αμερικανικές εταιρείες.

Εκ μέρους της ΕΕ, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μίλησε για «μέγιστο χτύπημα κατά της παγκόσμιας οικονομίας», που «θα υποφέρει μαζικά», αλλά και για «συνθετότητα και χάος που δημιουργείται, καθώς επηρεάζονται όλοι οι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ».

«Αποχρώσεις» είχαν από κει και πέρα οι αντιδράσεις επιμέρους των κρατών - μελών: Την ώρα που η κυβέρνηση της Γαλλίας μίλαγε για «βάναυση απόφαση» και καλούσε τους Γάλλους επιχειρηματίες να αναστείλουν τα επενδυτικά τους σχέδια στις ΗΠΑ, μιλώντας μέχρι και για «επίθεση στην ιδέα που είχαμε για τη συμμαχία μας με τις ΗΠΑ (...) της σταθερότητας του κόσμου, τουλάχιστον του δυτικού κόσμου», μεγαλοβιομήχανοι στη Γερμανία σημείωναν ότι η ΕΕ πρέπει να δράσει «συνεχίζοντας να στέλνει το μήνυμα πως έχει βούληση να διαπραγματευτεί» και, επισημαίνοντας ότι μια ενδεχόμενη «κλιμάκωση» το μόνο που θα έκανε θα ήταν να «χειροτερέψει τις ζημιές», είπαν ότι οι Βρυξέλλες πρέπει να «παραμείνουν ευέλικτες στην αντίδρασή τους», επιδιώκοντας «αμοιβαία δίκαιη λύση και για τα δύο μέρη».

Πρέπει πάντως να σημειωθεί πως στην αναλυτική της πρώτη δήλωση η πρόεδρος της Κομισιόν δεν έκρυψε ότι και οι Βρυξέλλες μοιράζονται «ανησυχίες» για τη γοργή ανέλιξη της Κίνας, και ότι θα μπορούσαν να συνδράμουν τις ΗΠΑ στην αντιπαράθεση με το Πεκίνο.

«Συμφωνώ με τον Πρόεδρο Τραμπ ότι άλλοι επωφελούνται άδικα από τους σημερινούς κανόνες», ανέφερε η φον ντερ Λάιεν, δηλώνοντας «έτοιμη να στηρίξω οποιεσδήποτε προσπάθειες για να κάνουμε το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα να ταιριάζει στις πραγματικότητες της παγκόσμιας οικονομίας».

Την ίδια στιγμή, εκτός από το να ξεκαθαρίσει πως η ΕΕ μελετά ήδη αντίποινα, δεν παρέλειψε να θυμίσει ότι «θα συνεχίσουμε να οικοδομούμε γέφυρες με όλους όσοι, όπως και εμείς, ενδιαφέρονται για δίκαιο και βασισμένο σε κανόνες εμπόριο, στη βάση της αμοιβαίας ευημερίας».

Αυτά ενώ μόλις πριν μια βδομάδα ο επίτροπος Ανταγωνιστικότητας και Εμπορίου, Μ. Σέφκοβιτς, είχε επίσημες συναντήσεις στο Πεκίνο με τον Κινέζο υπουργό Εμπορίου Ουάνγκ Ουεντάο, συζητώντας για «ίσους όρους ανταγωνισμού» στο εμπόριο, σε μια συνάντηση που χαρακτηρίστηκε «ειλικρινής και ρεαλιστική».

Αλλά και μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ το Πεκίνο δήλωσε πρόθυμο να συνεργαστεί με την ΕΕ για τη «διατήρηση ενός πολυμερούς εμπορικού συστήματος βασισμένου σε κανόνες», που θα «φέρει βεβαιότητα στο παγκόσμιο εμπόριο» όπως είπε ο Κινέζος αναπληρωτής υπουργός Εμπορίου Λινγκ Τζι, από τη Βουδαπέστη όπου είχε επαφές. Ο ίδιος τόνισε ότι η κυβέρνησή του είναι διαθέσιμη να συνεργαστεί με την ΕΕ ειδικά για «να αντιταχθεί αποφασιστικά στον προστατευτισμό, στη μονομέρεια και στον εκφοβισμό».

Την ίδια ώρα, ωστόσο, αναλυτές εκτιμούν ότι οι υψηλοί δασμοί της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στην Κίνα, στο Βιετνάμ και σε άλλες ασιατικές χώρες μπορεί να οδηγήσουν σε μια πλημμύρα ασιατικών εισαγωγών στην Ευρώπη σε εκπτωτικές τιμές, ωθώντας τις Βρυξέλλες να προετοιμάσουν μέτρα όπως νέοι δασμούς έκτακτης ανάγκης, αναφέρουν σε ρεπορτάζ τους οι «Financial Times», επικαλούμενοι αξιωματούχους.

«Το άμεσο εμπορικό σοκ στην Ασία πιθανότατα θα αντηχήσει και στην Ευρώπη», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank για τη Γερμανία, Ρόμπιν Βίνκλερ.

«Θα πρέπει να λάβουμε μέτρα διασφάλισης για περισσότερες από τις βιομηχανίες μας», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. «Ανησυχούμε πολύ ότι αυτό θα είναι άλλο ένα σημείο έντασης με την Κίνα». Ο διπλωμάτης πρόσθεσε ότι η ΕΕ έχει ήδη επιβάλει δασμούς έως και 35% στα κινεζικά ηλεκτρικά οχήματα, και ότι είναι πιθανό οι Βρυξέλλες να πρέπει να ανεβούν «πολύ υψηλότερα» σε άλλα προϊόντα.

Εντονες ήταν όμως οι αντιδράσεις και οι ανησυχίες, μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ, και από στενούς «συμμάχους» των ΗΠΑ στην Ασία.

Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Σιγκέρου Ισίμπα, είπε την Παρασκευή ότι οι δασμοί ύψους 24% που επιβλήθηκαν σε εισαγωγές ιαπωνικών προϊόντων στις ΗΠΑ «μπορούν να χαρακτηριστούν εθνική κρίση».

Το Ιαπωνικό Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο (Japan Chamber of Commerce and Industry - JCCI) έκανε λόγο για «εξαιρετικά σοβαρό αντίκτυπο» που θα υπάρξει για την ιαπωνική οικονομία.

Χαρακτηριστική ήταν και η αντίδραση της ιαπωνικής Ενωσης Κατασκευαστών Οχημάτων (Japan Automobile Manufacturers Association - JAMA), που ζήτησε «ολοκληρωμένη υποστήριξη για να διασφαλιστεί ότι η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία θα μπορέσει να διατηρήσει τα θεμέλιά της ως βάση κατασκευής».

Σήμερα, ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες στέλνουν περίπου 1,45 εκατομμύρια αυτοκίνητα στις ΗΠΑ από Καναδά και Μεξικό, όπου διατηρούν εργοστάσια, 1,49 εκατομμύρια εξάγονται απευθείας στις ΗΠΑ (από την Ιαπωνία δηλαδή), ενώ 3,3 εκατομμύρια οχήματα ιαπωνικών ομίλων παράγονται στην ίδια την αμερικανική επικράτεια. Την περσινή χρονιά ο κλάδος των οχημάτων αφορούσε το 28% των ιαπωνικών εξαγωγών στις ΗΠΑ.