Η εξασφάλιση σταθερής εργασίας για όλους είναι ρεαλιστική και απαραίτητη για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, αλλά απειλεί τα κέρδη του κεφαλαίου

Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, στην Εισηγητική Εκθεση, ότι επιχειρεί «να διασφαλίζονται τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα» αποτελεί μέγιστη υποκρισία. Σε αντίθεση με τον ισχυρισμό της, το νομοσχέδιο στηρίζει την απρόσκοπτη συνέχιση της «ενοικίασης» εργατών μέσω την επιχειρήσεων προσωρινής απασχόλησης και οι εργολαβίες μένουν στο απυρόβλητο. Αφήνει ανέπαφο το καθεστώς των συμβάσεων έργου, τα περίφημα «μπλοκάκια», που εμφανίζουν τον εργάτη ως δήθεν εργολάβο και, έτσι, «κοστίζουν» λιγότερο στον εργοδότη. Κρατά σε απόλυτη ισχύ την «εκ περιτροπής εργασία» που επιβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες του εργοδότη. Το ίδιο συμβαίνει για τη «διαθεσιμότητα», που μειώνει τις μέρες εργασίας, «τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας», που χτυπά το σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας και τη «μερική απασχόληση» που προσφέρει μεροκάματα πείνας.

Εξάλλου, την ίδια μέρα η κυβέρνηση κατέθεσε και το νομοσχέδιο για την κλοπή του λαϊκού εισοδήματος, την οποία επιβάλλει και στους εργαζόμενους που απασχολούνται σε φορείς εποπτευόμενους από το κράτος και ισχύουν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ). Ουσιαστικά ακυρώνει με το «έτσι θέλω» τα όσα ορίζουν οι ΣΣΕ και ανοίγει το δρόμο για την κατάργησή τους και στον καθαυτό ιδιωτικό τομέα. Η δήθεν φιλεργατική κυβέρνηση γίνεται ο πρώτος διδάξας για το χτύπημα των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Η Εισηγητική Εκθεση του νομοσχεδίου για τις ευέλικτες σχέσεις εργασίας, παρά τις φιοριτούρες, είναι αρκούντως αποκαλυπτική των δραματικών συνεπειών που είχαν για τους εργαζόμενους οι πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί μέχρι σήμερα: «Εδώ και δύο δεκαετίες και πλέον αναπτύσσονται στην αγορά εργασίας νέες μορφές απασχόλησης κατ' απόκλιση από τον παραδοσιακό τρόπο απασχόλησης, με όλο και μεγαλύτερο αυξανόμενο αριθμό εργαζομένων. Ο παραδοσιακός τύπος σύμβασης εργασίας πλήρους απασχόλησης για αόριστο χρόνο σε συγκεκριμένο εργοδότη, με σταθερό ωράριο και σταθερό μισθό, έπαψε να είναι κυρίαρχος» και πιο κάτω «Οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας ανθούν. Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης οι συμβάσεις έργου, μερικής απασχόλησης, προσωρινής απασχόλησης, δανεισμού εργαζομένων, ορισμένου χρόνου, τηλεργασίας, ετοιμότητας εργασίας ή εργασία μετά από κλήση ή τηλε-ετοιμότητα ή συνδυασμός αυτών, συνιστούν τη νέα πραγματικότητα στην αγορά εργασίας».

Πρόκειται για επίσημη ομολογία και επιβεβαίωση ότι οι πολιτικές που άσκησαν τα τελευταία 20 χρόνια οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ είχαν ως αποτέλεσμα το χτύπημα της μόνιμης και σταθερής εργασίας μέσα από την εισαγωγή και γενίκευση των ευέλικτων μορφών εργασίας. Στόχος που επετεύχθη στο ακέραιο, όπως επισημαίνει η Εκθεση, και στην Ελλάδα από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Ακόμα αναδεικνύεται η υποκρισία τους όταν οι εκάστοτε υπουργοί Εργασίας όλων των κυβερνήσεων ισχυρίζονταν ότι οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας αποτελούν προθάλαμο στην πλήρη εργασία. Οχι μόνο δεν αποτελούν τον προθάλαμο, αλλά είναι πια κυρίαρχες.

Στο χτύπημα της μόνιμης και σταθερής εργασίας συνέβαλε τα μέγιστα ο κυβερνητικός και εργοδοτικός συνδικαλισμός ή όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην Εκθεση: «...Εξάλλου, ένα σημαντικό μέρος των ρυθμίσεων για τις ευέλικτες σχέσεις εργασίας επιτεύχθηκε με ευρωπαϊκές συμφωνίες των ευρωπαϊκών συνδικάτων και αντίστοιχων οργανώσεων των εργοδοτών, όπως είναι οι συμφωνίες για τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου, μερικής απασχόλησης, τηλεργασίας...». Ομως και για τις ευέλικτες μορφές για τις οποίες δεν υπήρξαν συμφωνίες «όπως στην περίπτωση της προσωρινής απασχόλησης, γνωστής ως ενοικίασης εργαζομένων, αυτό δεν οφείλεται στη θέση της εργατικής πλευράς (σ.σ. βλέπε συμβιβασμένες συνδικαλιστικές πλειοψηφίες) για τον παντελή αποκλεισμό της, αλλά στη διαφωνία για τους όρους πραγματοποίησης και τις αναγκαίες εγγυήσεις».

Εδώ πρέπει να απονεμηθούν τα εύσημα στις ηγεσίες των ΓΣΕΕ - ΑΔΕΔΥ. Πιο μπροστά και από την ευρωπαϊκή εργατική αριστοκρατία δεν έβαλαν ποτέ κανένα εμπόδιο στην εφαρμογή και γενίκευση της μερικής απασχόλησης, της εκ περιτροπής απασχόλησης, του δανεισμού εργαζόμενων, των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και έργου κλπ. Υποστήριξαν και υποστηρίζουν στο ακέραιο την πολιτική αυτή.

Η ομολογούμενη κυριαρχία των ευέλικτων σχέσεων εργασίας προδιαγράφει τους στόχους που θέτει η κυβέρνηση με το νομοσχέδιο. «Η παραγόμενη από τις ευέλικτες σχέσεις ανασφάλεια αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που απειλούν την κοινωνική μας συνοχή» σημειώνεται στην Εισηγητική Εκθεση. Συνεπώς ένας από τους στόχους της είναι η προστασία της λεγόμενης «κοινωνικής συνοχής», δηλαδή η προστασία του κεφαλαίου από τις αναμενόμενες αντιδράσεις των εργαζομένων. Για να το πετύχει αυτό ισχυρίζεται ότι το νομοσχέδιο μπορεί να δημιουργήσει νομικές δικλείδες ασφαλείας που δήθεν μπορούν να προστατέψουν τους απασχολούμενους με ευέλικτες σχέσεις από την ασυδοσία των εργοδοτών. Ομως στην ίδια την Εκθεση επισημαίνεται: «Και η ελληνική πολιτεία, όπως ήταν επόμενο, προέκρινε την αντιμετώπιση των εμφανιζόμενων νέων μορφών απασχόλησης με σειρά από νομοθετικές ρυθμίσεις. Ομως η μέχρι σήμερα πράξη έδειξε ότι η προβλεπόμενη προστασία από αυτές υπήρξε ελλιπής, ενώ σε άλλες περιπτώσεις παρατηρήθηκε ότι και αυτές οι παρεχόμενες εγγυήσεις καταστρατηγούνται στην πράξη. Το αποτέλεσμα είναι η καταπάτηση στοιχειωδών δικαιωμάτων εργασίας...». Τώρα το πώς το νομοσχέδιο αυτό θα παρέχει «αποτελεσματικές εγγυήσεις σε όσες περιπτώσεις οι υφιστάμενες ρυθμίσεις δεν απέτρεψαν τη δημιουργία ανασφάλειας» και θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά «τις περιπτώσεις μη εφαρμογής των νόμιμων όρων εργασίας» η κυβέρνηση δεν το εξηγεί.

Από την άλλη κανένας νόμος και καμία ρύθμιση δεν μπορεί να προστατεύσει τον εργαζόμενο από τις συνέπειες που αντικειμενικά έχουν οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας, ακόμα και όταν δεν καταστρατηγούνται οι λεγόμενες «εγγυήσεις». Το προσωρινό της απασχόλησης και η επερχόμενη ανεργία, τα φιλοδωρήματα αντί μισθού, η ελλιπέστατη ασφάλιση για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και για σύνταξη (ιδιαιτέρα με τις νέες αντιασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις) είναι μερικές από αυτές τις συνέπειες.

Επίσης, οι ίδιες οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση ενός άλλου εγγενούς χαρακτηριστικού του καπιταλισμού που απειλεί την «κοινωνική συνοχή», την ανεργία. Μέσα από τη μερική και προσωρινή απασχόληση μοιράζουν μία θέση εργασίας σε δύο και τρεις εργαζόμενους ή ανακυκλώνουν τους ανέργους. Προσλαμβάνουν πότε τον ένα και πότε τον άλλο για ορισμένο χρονικό διάστημα. Η κατά αυτό τον τρόπο αξιοποίηση των ευέλικτων σχέσεων προκρίνεται πολύ συχνά στα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ιδιαίτερα από την έναρξη της καπιταλιστικής κρίσης και μετά.

Ενας άλλος βασικός στόχος, ο οποίος αναφέρεται στην πρώτη παράγραφο της Εισηγητικής Εκθεσης, είναι να διασφαλιστεί «η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής Οικονομίας». Ξεκάθαρα λέγεται ότι οι ευέλικτες σχέσεις εξυπηρετούν την ανάγκη του κεφαλαίου για αύξηση της κερδοφορίας του. Με την εφαρμογή τους το κεφάλαιο μπορεί να αυξομειώνει το χρόνο εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς. Ταυτόχρονα, κερδίζει από τη μείωση του λεγόμενου μισθολογικού και μη κόστους. Για παράδειγμα, η εκ περιτροπής εργασία επιφέρει μείωση των αποδοχών και λιγότερα ένσημα. Με τη διευθέτηση εργασίας επιβάλλεται στους εργαζόμενους η επιμήκυνση του χρόνου εργασίας πέραν του κανονικού ωραρίου χωρίς οι επιπλέον ώρες να πληρώνονται ως υπερωρίες. Τέλος, στόχο αποτελεί «να περιοριστεί ο αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρηματιών με τη στρεβλή χρησιμοποίηση από ορισμένους από αυτούς των νέων μορφών απασχόλησης». Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υποτίθεται ότι πάει να ελέγξει κάποιες επιχειρήσεις που παραβιάζοντας τη νομοθεσία καθίστανται πιο ανταγωνιστικές έναντι άλλων επιχειρήσεων.

Οι παραπάνω στόχοι είναι σαφές ότι αποτελούν στόχους του κεφαλαίου. Δεν είναι και δεν μπορούν να αποτελούν στόχους των εργαζομένων. Για τον εργαζόμενο αποτελεί πάγια και διαρκή ανάγκη η κατάργηση των ευέλικτων μορφών εργασίας, η ριζική αντιμετώπιση της ανεργίας, η μόνιμη και σταθερή εργασία για όλους με πλήρη δικαιώματα. Δηλαδή εργασία που είναι απαραίτητη προϋπόθεση ώστε μια οικονομία να υπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες και άρα θα διασφαλίζει την αξιοπρεπή διαβίωση όλων.

Για αυτό το στόχο απαιτείται οι εργαζόμενοι να οργανώσουν αποτελεσματικούς αγώνες που δε θα προσπαθούν μόνο να εμποδίσουν την αντεργατική λαίλαπα αλλά θα δημιουργήσουν τους όρους ανασύνταξης και αντεπίθεσης του εργατικού κινήματος για την ανατροπή του κοινωνικού συστήματος. Ενός συστήματος που προσφέρει εξαθλίωση και μοιράζει τη φτώχεια.