Ολες οι κυβερνήσεις, από του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, μέχρι τις οικουμενικές και πρόσφατα των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, φρόντισαν να ρυθμίσουν όχι μόνο το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, με σκοπό να εξυπηρετηθεί ο κοινωνικός διάλογος και η ταξική συνεργασία, αλλά προχώρησαν ακόμη και στην κατάργηση των κλαδικών ΣΣΕ, όταν η ανάγκη να σωθούν τα κέρδη επέβαλε την απευθείας παρέμβαση του κράτους.

Επειδή, όμως, δεν ήταν αρκετό να μην υπογράφονται πλέον κλαδικές ΣΣΕ, μιας και αρκετοί παλιοί εργαζόμενοι διατηρούσαν τους όρους αμοιβής και εργασίας από όσες ρυθμίσει είχαν καταγγελθεί, χρειαζόταν να βρουν τρόπο να ξεμπερδεύουν από τα «απομεινάρια» των δικαιωμάτων που καταργήθηκαν. Με την ψήφιση του Ν. 4024/2011 - και ειδικότερα με το άρθρο 37 - προσδιόρισαν τις προϋποθέσεις και τους όρους σύναψης επιχειρησιακών συμβάσεων, με στόχο την εύκολη και γρήγορη σύναψη αυτών, μέσα από τις Ενώσεις Προσώπων, όπου δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο.

Τι είναι αυτές οι Ενώσεις; Οι Ενώσεις Προσώπων αναγνωρίζονταν ως συνδικαλιστικές οργανώσεις προσωρινού χαρακτήρα από το Ν. 1264/1982, χωρίς νομική προσωπικότητα, αλλά και χωρίς ικανότητα σύναψης ΣΣΕ. Πρόκειται, δηλαδή, για μορφές οργάνωσης που ποτέ και πουθενά δεν εμφανίστηκαν στην πράξη. Πάνω σε αυτό πάτησαν δίνοντας την δυνατότητα στους εργοδότες να βάλουν μπροστά το στελεχικό τους δυναμικό και με την απόσπαση «συμφωνίας» των 3/5 των εργαζομένων σε μια επιχείρηση, να συστήνουν συνδικαλιστική οργάνωση, χωρίς να έχει προσωρινό χαρακτήρα και με τη δυνατότητα να συνάπτει επιχειρησιακές συμβάσεις.

Ακόμη και η ίδια διαδικασία ίδρυσης Ενωσης Προσώπων εξυπηρετεί απόλυτα το σκοπό των εργοδοτών, αφού απαιτείται μόνο μια ιδρυτική πράξη με δύο εκπροσώπους, που κατατίθεται στο γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου και κοινοποιείται στον εργοδότη. Δηλαδή Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει. Το επόμενο βήμα, συνήθως και την ίδια μέρα ίδρυσης μιας Ενωσης, είναι η σύναψη επιχειρησιακής ΣΣΕ με όρους εργασίας που αναφέρονται στην ΕΓΣΣΕ. Συνεπώς, η μείωση των αποδοχών φτάνει μέχρι το κατώτατο όριο μισθού της ΕΓΣΣΕ.

Μετά την υπογραφή της επιχειρησιακής ΣΣΕ, η μείωση αποδοχών καθώς και οι άλλοι όροι ισχύουν και για το σύνολο του προσωπικού, αφού για όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που συμφωνείται και υπογράφεται από τέτοιες Ενώσεις υπερισχύει σε περίπτωση συρροής ακόμη και με κλαδική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που είναι σε ισχύ. Και τέλος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 37, δεν υπάρχει κανένας περιορισμός όσον αφορά τη διάρκεια εφαρμογής της επιχειρησιακής ΣΣΕ.

Ταυτόχρονα, μέσα απ' τη σύσταση των Ενώσεων Προσώπων, η εργοδοσία επιδιώκει ν' αποκόψει τους εργάτες απ' τα κλαδικά τους Συνδικάτα, να εμποδίσει, δηλαδή, τη συσπείρωση των εργαζομένων σε κλαδικό επίπεδο, γνωρίζοντας πως η αλληλεγγύη και η ενωμένη πάλη των εργατών ανά κλάδο είναι η μόνη που μπορεί να δώσει απάντηση στην ένταση της εργοδοτικής επιθετικότητας.

Αρα, χρειάζεται να πάμε άμεσα όπου έχουν συσταθεί Ενώσεις Προσώπων και να αναδείξουμε ζητήματα που ελάχιστα είναι γνωστά, ειδικά στους νέους, όπως τι είναι Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, τι περιλαμβάνει, γιατί είναι σημαντική για τη ζωή μας μέσα κι έξω από τους χώρους δουλειάς.

Ο εργοδοτικός - κυβερνητικός συνδικαλισμός, με την παλιά αλλά και τη σημερινή μετεξελιγμένη μορφή του, έχει βαρύτατες ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση των εργαζομένων. Πιστός στο θεό της ανταγωνιστικότητας και της ταξικής συνεργασίας, ποτίζοντας το δηλητήριο του δήθεν «ρεαλισμού», όχι μόνο δεν οργανώνει την απάντηση των εργαζομένων και των συνδικάτων μπροστά στη βάρβαρη και κλιμακούμενη επίθεση, αλλά ρίχνει νερό στο μύλο της εκμετάλλευσης, των άθλιων μισθών, του διαχωρισμού με βάση την ηλικία.

Ιδιαίτερα, όλα αυτά τα χρόνια της κρίσης, έχει συμβάλει στην επιδείνωση της ζωής της εργατικής - λαϊκής οικογένειας. Δίνει σταθερά άλλοθι στην πολιτική των ψίχουλων, σπέρνει την ηττοπάθεια, καλλιεργεί την αναμονή, κρατώντας τους εργαζόμενους σε απόσταση από τους αγώνες. Στήριξε την «εναλλακτική, πιο φιλολαϊκή λύση» της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, ότι δήθεν θα επαναφέρει τις ΣΣΕ και τον κατώτερο μισθό, δημιουργώντας αυταπάτες στην εργατική τάξη ότι μπορεί, χωρίς οργάνωση και αγώνα, χωρίς σύγκρουση με τη μεγαλοεργοδοσία και το πολιτικό της προσωπικό, την ΕΕ, να επανακτήσει δικαιώματα και κατακτήσεις που αυτοί οι ίδιοι τσάκισαν.

Η συμβολή του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού στην υπονόμευση των εργατικών - λαϊκών αγώνων, στην καλλιέργεια στάσης αναμονής και ανοχής σε αντιλαϊκά μέτρα και κυβερνήσεις, επιβεβαιώθηκε παταγωδώς την περίοδο της κρίσης και εξακολουθεί να στοιχίζει στο εργατικό κίνημα.

Ο εργοδοτικός - κυβερνητικός συνδικαλισμός, όμως, είναι επικίνδυνος για τους εργαζόμενους και όταν κάνει «αγώνες» και όταν «διεκδικεί», κάτω από την πίεση του ταξικού κινήματος και των εργαζομένων, αλλά και για διάφορες σκοπιμότητες.

Για παράδειγμα, μπορεί φαινομενικά να αντιπαρατίθεται, σήμερα, στη διάλυση των ΣΣΕ, αλλά με ένα επιχείρημα που αποπροσανατολίζει εκ των πραγμάτων την πάλη των εργαζομένων, δηλαδή ότι η κατάργηση των ΣΣΕ, η μισθολογική και όχι μόνο συμπίεση των εργαζομένων προς τα κάτω, συνιστά «αντιαναπτυξιακή» πολιτική. Αποκρύπτει, δηλαδή, τη στρατηγική στόχευση του μεγάλου κεφαλαίου για πιο φθηνή κι ευέλικτη εργατική δύναμη ως «εργαλείο» για την αντιμετώπιση της κρίσης του, αλλά κυρίως ως βάση για την ανάκαμψη και ανάπτυξή του.

Οι συνεπείς ταξικές δυνάμεις στο συνδικαλιστικό κίνημα, το ΠΑΜΕ, βρίσκονται στον αντίποδα της κατεύθυνσης και της δράσης των δυνάμεων του εργοδοτικού - κυβερνητικού συνδικαλισμού, τόσο στην περίοδο της καπιταλιστικής ανάπτυξης όσο και στην περίοδο της κρίσης. Με διαχρονικό κριτήριο διεκδίκησης και πάλης τις σύγχρονες και πραγματικές ανάγκες των εργαζομένων, όπως διαμορφώνονται στη βάση του συνολικά παραγόμενου από αυτούς πλούτου, οργανώνουμε την πάλη και θέτουμε αντίστοιχα αιτήματα - στόχους για τις ΣΣΕ.

Αυτή η γραμμή πάλης έχει συμβάλει καθοριστικά σήμερα, στην περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, στη διατήρηση μισθών και δικαιωμάτων σε κλάδους και επιχειρήσεις, στο να μην περάσει ο οδοστρωτήρας της λογικής του «μικρότερου - αναγκαίου κακού». Αυτή η γραμμή πάλης, στον αντίποδα του «ό,τι έγινε, έγινε», θέτει ως πρώτο στόχο για τις ΣΣΕ, σήμερα, την ανάκτηση απωλειών ως βάση για τη διεκδίκηση αυξήσεων που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Με πρόσχημα την ισότητα των δυο φύλων, ΕΕ - κυβερνήσεις και εργοδοσία εξαπολύουν επίθεση σε στοιχειώδη δικαιώματα των γυναικών και της εργατικής τάξης συνολικά, υπηρετώντας την ανάγκη του κεφαλαίου να αυξήσει και να θωρακίσει την κερδοφορία του.

Η μετατροπή των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε μερικής, η επιβολή εκ περιτροπής εργασίας, η αντικατάσταση των Συλλογικών Συμβάσεων από ατομικές, έχουν αρνητικές επιπτώσεις που δεν περιορίζονται στη μείωση στο μεροκάματο και κατ' επέκταση στο συντάξιμο μισθό των γυναικών. Η εξάπλωση των ατομικών συμβάσεων οδηγεί στην κατάργηση θετικών ρυθμίσεων και παροχών που περιέχονταν στις κλαδικές συμβάσεις, κατακτήσεων που μπορεί βέβαια να υπολείπονταν σε σχέση με τις σύγχρονες ανάγκες, αποτελούσαν όμως βοήθεια για τις εργαζόμενες.

Είναι σημαντικό το ότι οι εργαζόμενοι με ελαστικές μορφές απασχόλησης (συνεργεία, συμβάσεις λίγων μηνών ή και μιας μέρας) επί τις ουσίας δεν έχουν κανένα δικαίωμα σε παροχές ασθένειας, ακριβώς λόγω της φύσης αυτών των σχέσεων εργασίας με ελάχιστα μεροκάματα και ένσημα, πράγμα που κατ' επέκταση σημαίνει ότι δεν υπάρχει ουσιαστικά καμία προστασία της μητρότητας για τις εργαζόμενες γυναίκες με τέτοιες μορφές απασχόλησης, αφού δεν δικαιούνται άδειες κυήσεως - λοχείας κ.λπ., άρα και τα αντίστοιχα επιδόματα, αλλά και το μειωμένο ωράριο θηλασμού, αφού στην περίπτωση συμβάσεων ορισμένου χρόνου η λήξη της σύμβασης δεν εκλαμβάνεται ως απόλυση.

Με τα συνθήματα περί «ισότητας των δύο φύλων» δεν αντιμετωπίζεται η απαξίωση του κοινωνικού ρόλου της μητρότητας. Η μητρότητα βρίσκεται στο απόσπασμα, όταν εντείνεται η εργοδοτική επιθετικότητα, που φτάνει μέχρι την απόλυση εγκύου ή τον εκβιασμό να υπογράψει η εργαζόμενη δήλωση ότι δε θα κάνει οικογένεια.

Η μητρότητα, βιολογική και κοινωνική διαδικασία, δημιουργεί ιδιαίτερες κοινωνικές ανάγκες και δεν αφορά μόνο ένα μικρό κομμάτι της ζωής μας και όμως αντιμετωπίζεται σαν κόστος από την εργοδοσία αλλά και το ίδιο το κράτος. Κατακτήσεις όπως η απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των εγκύων καταργούνται στην πράξη από την εργοδοσία. Ακόμη όμως και το επίδομα τοκετού (900 ευρώ), που αποτελούσε μια ανάσα για τις πρώτες ανάγκες του μωρού και δινόταν από τα ασφαλιστικά ταμεία, με Υπουργική Απόφαση δίνεται μόνο σε όσες ασφαλισμένες γεννούν στο σπίτι!!! Μας γυρνάνε δεκαετίες πίσω.

Εχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των γυναικών που δικαιούνται και παίρνουν άδειες μητρότητας, γονικές ή θηλασμού, καθώς οι ανασφάλιστες αυξάνονται, οι αγρότισσες, οι αυτοαπασχολούμενες κ.λπ. δεν την δικαιούνται. Μια εργαζόμενη με «μπλοκάκι» δεν δικαιούται απολύτως τίποτα σε περίπτωση που αποφασίσει να αποκτήσει οικογένεια, δεν δικαιούται άδεια τοκετού, μητρότητας κ.λπ., δεν θα πληρωθεί για όσους μήνες λείψει - αν της επιτραπεί να λείψει καθόλου - από την εργασία της, δεν έχει καμία διευκόλυνση σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών (μειωμένο ωράριο κ.λπ.).

Εμείς λέμε ότι αυτή ακριβώς η ευθύνη απέναντι στην οικογένεια χρειάζεται να εκφραστεί με την αποφασιστική συμμετοχή των γυναικών μέσα από τα σωματεία, σε κατεύθυνση ρήξης με τα μονοπώλια και την εξουσία τους, με αγώνα για την κάλυψη των απωλειών που είχαμε τόσο στα χρόνια της καπιταλιστικής κρίσης όσο και της ανάπτυξης.

Η εργατική τάξη της χώρας, οι αυτοαπασχολούμενοι μικρών και μεσαίων εισοδημάτων, η μικρομεσαία αγροτιά, οι συνταξιούχοι και οι άνεργοι έχουν δίχως καμία αμφιβολία βιώσει στο πετσί τους τα αποτελέσματα των λεγόμενων μνημονιακών πολιτικών. Είναι όμως οι μνημονιακές αυτές πολιτικές η ρίζα όλων όσων βιώνουμε σήμερα; Αυτές είναι οι αποκλειστικά υπεύθυνες πολιτικές που οδήγησαν στην πλήρη απορύθμιση των εργασιακών σχέσεων και εν γένει στην κατάργηση κοινωνικών δικαιωμάτων και κατακτήσεων;

Με μια πιο διεισδυτική ματιά, θα μπορούσε ο καθένας, εύκολα, να διαπιστώσει ότι οι μνημονιακές πολιτικές, το δίκαιο της κατεχόμενης χώρας που αναφέρεται συχνά από ΜΜΕ, πολιτικούς χώρους, ακόμα και από εξαίρετους πανεπιστημιακούς, δεν είναι τίποτα περισσότερο από την υλοποίηση των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και ειδικότερα της, διαβόητης πλέον, συνθήκης του Μάαστριχτ και της πρώτης εξειδίκευσης αυτής, της «Λευκής Βίβλου» για την Ανάπτυξη - Ανταγωνιστικότητα - Απασχόληση, που εγκρίθηκε στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις 10-11/12/1993.

Μήπως αδικούμε τους εαυτούς μας όταν, με ιώβεια υπομονή, ισχυριζόμαστε ότι η υλοποίηση των αντεργατικών μεταρρυθμίσεων, στο ατομικό και συλλογικό εργατικό δίκαιο, αποτελεί διαχρονικό στόχο και ανάγκη του κεφαλαίου προκειμένου το ίδιο να επιβιώσει πάνω στα εργατικά αποκαΐδια;

Αναλογιστείτε πόσο επίκαιρα είναι όσα προέβλεπε η «Λευκή Βίβλος» για τις εργασιακές σχέσεις 23 χρόνια πριν:

-- «Οι κατά κεφαλήν ονομαστικοί μισθοί δε θα πρέπει να αυξάνονται κατά ποσοστό υψηλότερο του 2-3% ετησίως» (θέση 1.5). Αυτό πρέπει να γίνεται «σύμφωνα με τη βασική αρχή: παραγωγικότητα μείον μια ποσοστιαία μονάδα» (θέση 1.5) και «τον περιορισμό των μισθολογικών αυξήσεων κάτω από την αύξηση της παραγωγικότητας» (θέση 8.8).

-- «Οσον αφορά τη μείωση του κόστους εργασίας - σημειώνεται - έχουν υποβληθεί προτάσεις π.χ. για τη σύνδεση του επιπέδου αποδοχών με την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων και την παραγωγικότητα, ώστε να διευκολύνονται οι προσλήψεις νέων» (θέση 8.2).

-- «Η καθιέρωση μεγαλύτερης ευελιξίας πρέπει να γίνει σε θέματα οργάνωσης της εργασίας, π.χ. καταργώντας τα εμπόδια που καταστούν δυσχερέστερη ή πιο δαπανηρή την απασχόληση με μειωμένο ωράριο ή τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου [...] Οσον αφορά την κατανομή του χρόνου εργασίας, έχουν γίνει προτάσεις για υπολογισμό των ωρών εργασίας σε ετήσια βάση ή για θέματα μείωσης των ωρών εργασίας σε περιόδους ύφεσης (διευθέτηση, εκ περιτροπής εργασία κ.λπ.)».

-- «Σε πολλές χώρες του Νότου, η νομοθεσία που διέπει τους όρους απόλυσης των εργαζομένων με συμβάσεις απεριόριστου χρόνου διαρκείας πρέπει να χαλαρώσει» (μέρος ΑΙ).

Ο διακηρυγμένος στόχος του μνημονίου, ο οποίος συμπυκνώνεται στη φράση «μείωση του ονομαστικού μοναδιαίου κόστους εργασίας», δεν είναι άλλος από «τον περιορισμό των μισθολογικών αυξήσεων κάτω από την αύξηση της παραγωγικότητας» που αναφέρεται στη «Λευκή Βίβλο» του 1993 (θέση 8.8.) και επαναλαμβάνεται σε πλήθος άλλων κειμένων και διακηρύξεων.

Η ειδοποιός διαφορά, σε σχέση με τις αλλαγές στο εργατικό δίκαιο τα προηγούμενα χρόνια, που επέφεραν τα μνημόνια και οι εφαρμοστικοί νόμοι, είναι ότι προκάλεσαν, εν ριπή οφθαλμού, τέτοιας εμβέλειας μεταβολές ώστε μετατόπισαν πλήρως τα σημεία ισορροπίας πάνω στα οποία στηριζόταν το οικοδόμημα των, συλλογικών κυρίως, εργασιακών σχέσεων τις τελευταίες δεκαετίες.