2025 The Associated Press. All

Το «DeepSeek» έχει χαρακτηριστεί από ορισμένους επιστήμονες σταθμός στα συστήματα ΤΝ - αναφορικά με τον τρόπο που εκπαιδεύτηκε - αλλά σε κάθε περίπτωση έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που το καθιστούν ιδιαίτερο.

• Εμφανίζει σε ορισμένες κατηγορίες προβλημάτων επιδόσεις ανώτερες από τα καλύτερα συστήματα που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή, και ειδικότερα από το αμερικανικό σύστημα ΤΝ ChatGPT της OpenAI/Microsoft.
• Η κινεζική εταιρεία που το έφτιαξε, διατείνεται πως το συνολικό κόστος για την κατασκευή του συστήματος είναι της τάξης των 8-10 εκατομμυρίων, όταν συστήματα ΑΙ αντίστοιχου μεγέθους και επιδόσεων στις ΗΠΑ υπολογίζεται πως χρειάζονται πολλαπλάσιες επενδύσεις, συχνά εκατοντάδων εκατομμυρίων.
• Η κινεζική εταιρεία που το κατασκεύασε, διαθέτει το σύστημα ως σύστημα ανοικτού λογισμικού, που σημαίνει πως ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να «κατεβάσει» το σύστημα και να το τρέξει στον δικό του υπολογιστή, χωρίς να καταφύγει αναγκαστικά στη χρήση εφαρμογών και να συνδεθεί με άλλους υπολογιστές που βρίσκονται στο διαδίκτυο (απομακρυσμένοι σέρβερ). Με αυτόν τον τρόπο να λύσει ένα απ' τα πιο σοβαρά προβλήματα των συστημάτων αυτών, που είναι η «κλοπή» των δεδομένων απ' τον σέρβερ και την εταιρεία που τον διαχειρίζεται. Διατίθενται επίσης μικρότερα, mini, μοντέλα που μπορούν να «τρέξουν» σε λιγότερο ισχυρούς υπολογιστές. Επίσης, τα συστήματα ΤΝ ανοικτού λογισμικού μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως «βάση» για νέο γύρο εκπαίδευσης, οδηγώντας σε συστήματα «κομμένα και ραμμένα» σε ειδικές απαιτήσεις.

Η συζήτηση για τα μοντέλα ΤΝ ανοικτού κώδικα, πώς θα λειτουργούν και αν θα είναι δυνητικά καλύτερα διεξάγεται εδώ και καιρό, και υπάρχουν στην αγορά αρκετά τέτοια συστήματα, ωστόσο με επιδόσεις γενικά κατώτερες από τα συστήματα «κλειστού κώδικα». Η αναζήτηση για νέες αρχιτεκτονικές που μπορούν να μειώσουν το κόστος εκπαίδευσης επίσης δεν είναι καινούργια.

Ωστόσο, το «DeepSeek» εκπροσωπεί μια τομή, αφού για πρώτη φορά, ένα σύστημα με καινοτόμο σχεδιασμό που φαίνεται ότι δημιουργήθηκε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα με πολύ μικρό κόστος και είναι διαθέσιμο για να το «κατεβάσει» ο καθένας, έχει τέτοιες επιδόσεις.

Το «DeepSeek» φέρνει κυριολεκτικά τεκτονικές αλλαγές στην παγκόσμια hitech βιομηχανία, για μια σειρά από λόγους.

• Ο μέχρι πρότινος αδιαφιλονίκητος πρωταθλητής στα συστήματα ΤΝ ήταν οι ΗΠΑ, με το σύνολο σχεδόν των σχετικών συστημάτων αιχμής να βρίσκονται εκεί. Η εμφάνιση ενός νέου κινεζικού συστήματος με καλύτερες επιδόσεις σε ορισμένες κατηγορίες απ' τα αμερικανικά κυριολεκτικά ταράζει τα νερά. Ορισμένοι αναλυτές έφθασαν να χαρακτηρίζουν την κατάσταση «AI Sputnik moment», δηλαδή να την παρομοιάζουν με την έκπληξη των ΗΠΑ όταν οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν τον πρώτο δορυφόρο στο Διάστημα.
• Το «DeepSeek» εκπαιδεύτηκε - με βάση τις ανακοινώσεις - με μικρότερο κόστος και με μικρότερη «δαπάνη» σε υπολογισμούς, σε σχέση με αντίστοιχων επιδόσεων συστήματα, και οι επιδόσεις του σχετίζονται περισσότερο με τον βελτιωμένο σχεδιασμό του. Η οπτική αυτή θέτει σε δοκιμασία την μέχρι τώρα πολιτική των ΗΠΑ, που εστίαζε στην απαγόρευση πώλησης υπολογιστών προηγμένης γενιάς (ειδικότερα τα τελευταία chip GPU, κυρίως της NVDIA) στην Κίνα, ως μέσο για τον περιορισμό των δυνατοτήτων της Κίνας στον κρίσιμο τομέα της μάχης για τα συστήματα ΤΝ.
• Η κινεζική εταιρεία διαθέτει το σύστημα ως σύστημα ανοικτού λογισμικού, επιτρέποντας στον καθέναν να το χρησιμοποιήσει χωρίς το πρόβλημα της κλοπής δεδομένων. Θυμίζουμε πως πολλές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν απαγορεύσει τη χρήση συστημάτων ΤΝ στους εργαζομένους τους, αφού η χρήση τους αναγκαστικά σημαίνει ότι τα δεδομένα πάνε στο σύστημα. Στην πράξη, όποτε χρησιμοποιεί κανείς ένα σύστημα ΤΝ που βρίσκεται σε έναν σέρβερ, κυριολεκτικά το «εκπαιδεύει», αφού η αλληλεπίδρασή του με το σύστημα καταγράφεται και χρησιμοποιείται στη συνέχεια απ' τον ιδιοκτήτη του. Αυτή η πλευρά είναι ιδιαίτερα σημαντική. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει ξεκαθαρίσει την πολιτική χρήσης δεδομένων των πολιτών απ' την OpenAI.
• Αυτήν τη στιγμή, το «DeepSeek» που τρέχει στον κινεζικό σέρβερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί δωρεάν, παρέχοντας συχνά αντίστοιχες επιδόσεις με το αμερικανικό σύστημα που κοστολογείται 20 ή και 200 δολάρια τον μήνα, ενώ με πολύ μικρό κόστος σε σχέση με τα αμερικανικά συστήματα, η κινεζική εταιρεία επιτρέπει τη διασύνδεση εφαρμογών με το «DeepSeek». Φυσικά, το πώς θα κυμανθεί η σχετική πολιτική τιμών στο μέλλον, ή το αν η κινεζική εταιρεία θέλει να προσελκύσει χρήστες ή/και δεδομένα δεν είναι ξεκάθαρο. Ωστόσο, σήμερα, η δωρεάν χρήση του «DeepSeek» οδηγεί σε μεγάλη διεύρυνση της αγοράς από μεριάς του - η χρήση του συστήματος απαιτεί σημαντικούς πόρους, και είναι προφανές πως η «DeepSeek» δεν μπορεί να συνεχίσει να παρέχει δωρεάν για απεριόριστο χρόνο.

Οι προαναφερθείσες πλευρές εξηγούν και μια σειρά από αποτελέσματα που είχε η ανακοίνωση του «DeepSeek» και αφορούν και τους κολοσσούς της τεχνολογίας όσο και επιλογές της αμερικανικής κυβέρνησης.

• Οι μετοχές ορισμένων ομίλων της ΤΝ σημείωσαν ραγδαία πτώση, οδηγώντας σε απώλεια - πλασματικού - κεφαλαίου πάνω από 1 τρισ. δολάρια. Μόνο η μετοχή της NVDIA έχασε πάνω από 600 δισ. δολάρια αξία, αφού η «DeepSeek» αμφισβητεί την NVDIA ως κλειδοκράτορα της ΤΝ. Αν μπορεί κανείς να κατασκευάσει συστήματα ΤΝ τελευταίας γενιάς, χρησιμοποιώντας chip παλαιότερα, τότε το de facto μονοπώλιο της NVDIA και η υπέρογκη αξία της αμφισβητούνται έμπρακτα. Για τον ίδιο λόγο σημείωσε πτώση 3% συνολικά ο δείκτης μετοχών των νέων τεχνολογιών Nasdaq.
• Παράλληλα, οξύνεται η διαπάλη στο εσωτερικό της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τις χρηματοδοτήσεις για την ΤΝ και γενικότερα για την πολιτική των ΗΠΑ για την ΤΝ. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε, πρόσφατα, ένα πρόγραμμα μαμούθ χρηματοδότησης 500 δισ. δολαρίων για την ΤΝ, με τους επικριτές του να εστιάζουν στο ότι το πρόγραμμα αυτό είναι κομμένο και ραμμένο για συγκεκριμένους τεχνολογικούς κολοσσούς. Γενικότερα προβληματίζονται αν πρέπει να εντείνουν ή να αμβλύνουν τα υπάρχοντα μέτρα τεχνολογικού εμπάργκο που έχουν επιβάλει στην Κίνα.

Η αντιπαράθεση για την ΤΝ είναι μια ακόμα πλευρά της γενικότερης διαπάλης ΗΠΑ - Κίνας για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία, μια πλευρά της γενικότερης όξυνσης των μεταξύ τους αντιθέσεων.

Η ΤΝ σχετίζεται και οδηγεί σε αναδιαρθρώσεις σε πολλές άλλες πλευρές της οικονομίας και της κοινωνίας εν γένει. Κυρίως, τα συστήματα αυτά οδηγούν σε εκτίναξη της παραγωγικότητας της εργασίας σε πολλούς κλάδους, και έχουν έως έναν βαθμό τον χαρακτήρα «ο νικητής τα παίρνει όλα», για μια χρονική περίοδο. Μέχρι σήμερα, η εφαρμογή των συστημάτων αυτών ακουμπά άμεσα σχετικά λίγους κλάδους. Ωστόσο, μια τεχνολογία που αναμένεται τα επόμενα χρόνια είναι η χρήση ΤΝ για τον έλεγχο ρομποτικών συστημάτων, διευρύνοντας σημαντικά τη χρήση των τελευταίων. Ετσι, η πρωτοκαθεδρία στα συστήματα ΤΝ είναι αποφασιστικής σημασίας για την οικονομία των επόμενων ετών και τη διασφάλιση της πρωτοκαθεδρίας στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα.

Παράλληλα, τα συστήματα αυτά έχουν κρίσιμο χαρακτήρα στον πόλεμο. Πρόσφατα το spectrum της ΙΕΕΕ - επιστημονικό περιοδικό της μεγαλύτερης ένωσης τεχνολογικών επιστημόνων στις ΗΠΑ - είχε ως κεντρικό θέμα πώς η TN διευκολύνει αφάνταστα την ανίχνευση υποβρυχίων. Και οι στρατιωτικές εφαρμογές της ΤΝ είναι πολλές.

Ο ανταγωνισμός του κινεζικού «DeepSeek» και του αμερικανικού ChatGPT της OpenAI είναι ένα εμβληματικό παράδειγμα της ανάπτυξης της τεχνολογίας με γνώμονα το κέρδος και της όξυνσης των αντιθέσεων ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα στο πλαίσιο του καπιταλισμού.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την εξέλιξη του τεχνολογικού πολέμου ΗΠΑ - Κίνας, που αποτελεί μια σημαντική πλευρά του ανταγωνισμού για την πρωτοκαθεδρία στη διεθνή καπιταλιστική οικονομία.

Οι εξελίξεις επιβεβαιώνουν την ανάγκη επαγρύπνησης και ετοιμότητας μπροστά στην πιθανότητα απότομης όξυνσης της ταξικής πάλης, που αναλυτικά έχει φωτίσει το ΚΚΕ.