Μπορεί ο νόμος - πλαίσιο να ψηφίστηκε στη Βουλή και να ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση της αναθεώρησης του άρθρου 16 (στην επόμενη Βουλή, για να περάσει η αναθεώρηση του άρθρου θα χρειαστεί πάνω από 180 βουλευτές), όμως φοιτητές και σπουδαστές δε βάζουν τελεία στον αγώνα, ενώ για συνέχεια της αντίστασης σε κάθε προσπάθεια ιδιωτικοποίησης και υποβάθμισης της ανώτατης εκπαίδευσης μιλούν και οι πανεπιστημιακοί.

Αν λάβουμε υπόψη μας όλη την εξέλιξη των κινητοποιήσεων για την ανώτατη εκπαίδευση, από πέρσι το Μάη μέχρι σήμερα, τότε σίγουρα μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα και ενδιαφέροντα συμπεράσματα για το ίδιο το κίνημα, τα στοιχεία που κατέκτησε, αλλά και τα προβλήματα που καλείται να αντιπαλέψει σε κάθε φάση ανάπτυξής του.

Σ' αυτή τη φάση που βρίσκεται σήμερα ειδικά το φοιτητικό κίνημα, έχει ενδιαφέρον η παρατήρηση ότι κάποιοι σπεύδουν να του χορηγήσουν ενισχυτικές ενέσεις, φουσκώνοντάς το με αυταπάτες, αποθεώνοντάς το και απολυτοποιώντας το. Υπάρχουν δυνάμεις που βαφτίζουν το φοιτητικό κίνημα έως και κίνημα ανατροπής της κυβερνητικής πολιτικής ή κίνημα ανατροπής των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων.

Αυτή η υπερτίμηση των πραγματικών διαστάσεων του φοιτητικού κινήματος και του αγώνα του δεν είναι πάντοτε αφελής και αθώα. Τις περισσότερες φορές κρύβει την προσπάθεια πολιτικών χώρων να καπηλευτούν το κίνημα και να αποκτήσουν ερείσματα και δύναμη εκεί που δεν έχουν. Τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο ΣΥΝ, που οι δυνάμεις του στους φοιτητές είναι περιορισμένες αριθμητικά (2,4% στα Πανεπιστήμια και 0,6% στα ΤΕΙ) και με περιορισμένη επίσης επιρροή. Ετσι, κολακεύοντας τη νεολαία και ιδιαίτερα τη σπουδάζουσα, προσπαθεί να αυξήσει την πολιτική του επιρροή στους φοιτητές.

Αποθέωση του κινήματος όμως επιχειρούν και αριστερίστικες δυνάμεις που δρουν μέσα στις σχολές και που μπορεί στους φοιτητές να μην είναι αμελητέα η εκλογική και οργανωτική δύναμή τους (η ΕΑΑΚ συγκεντρώνει περίπου 7% στους φοιτητές και 1% στους σπουδαστές), αλλά είναι ανύπαρκτοι ουσιαστικά σε όλους τους υπόλοιπους κοινωνικούς χώρους. Βλέπουν έτσι το φοιτητικό κίνημα σαν τον απόλυτο δοκιμαστικό σωλήνα για την πολιτική τους γραμμή και την πολιτική τους συνέχεια κι επιβίωση.

Για τις αριστερίστικες αντιλήψεις, η αντικαπιταλιστική συνείδηση και δράση των μαζών μπορεί να αναπτυχθεί αυθόρμητα και αυτόματα μέσα και στο πλαίσιο της συνδικαλιστικής πάλης. Αρα, ούτε λίγο ούτε πολύ, γι' αυτούς το κάθε κίνημα μπορεί να οδηγήσει σε επαναστατική κατάσταση, ανεξάρτητα από τις αντικειμενικές προϋποθέσεις. Ετσι, είτε πέντε, είτε δέκα, είτε τριάντα χιλιάδες κατεβαίνουν στο δρόμο, γι' αυτούς είναι ικανός αριθμός για να αποθεώνουν το κίνημα. Αλλά πάνω απ' όλα γι' αυτούς συνεπές κίνημα είναι η μορφή πάλης και μάλιστα η πιο ανεβασμένη, ανεξάρτητα από τις μάζες που συσπειρώνει.

Από αυτή τη σκοπιά κάνουν κριτική και στις δυνάμεις της ΚΝΕ και του ΚΚΕ ότι δήθεν αρνούνται τη δυνατότητα να αποσπά νίκες και κατακτήσεις το κίνημα σήμερα (παρόλο που παραδέχονται ότι η δυνατότητα αυτή σε συνθήκες καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων μειώνεται). Για να αντιπαρατεθούν από αυτή τη σκοπιά στην ΚΝΕ και στο ΚΚΕ, δε διστάζουν να βαφτίζουν «νίκη» του κινήματος ακόμα και την αναδίπλωση του ΠΑΣΟΚ, που αποχώρησε από τη διαδικασία αναθεώρησης, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι είναι υπέρ της αναθεώρησης του άρθρου 16 και πιέζοντας να σταματήσουν οι κινητοποιήσεις! Αυτό για την ΕΑΑΚ ήταν «νίκη»... Στο όνομα τέτοιων «κατακτήσεων», είναι πολύ εύκολο τελικά να συμμαχήσουν με το ΣΥΝ κι ακόμα και με το ΠΑΣΟΚ, συσκοτίζοντας τον πραγματικό τους ρόλο, εμποδίζοντας τη νεολαία να βγάλει πολιτικά συμπεράσματα για το χαρακτήρα αυτών των κομμάτων.

Από την υπερεπαναστατική ρητορεία αυτών των δυνάμεων, είναι φανερές οι αυταπάτες που σπέρνουν στις σχολές ότι τάχα μπορεί το φοιτητικό κίνημα - ενδεχομένως αφού δυναμώσει παραπάνω και σε ένα κοινό μέτωπο με το εργατικό κίνημα - να επιβάλει έως και την ανατροπή των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων. Δεν απαντούν αν θα αλλάξει κάτι και τι, στο επίπεδο της εξουσίας, δεν απαντούν έως πού θα φτάσει η ανατροπή που ευαγγελίζονται. Γιατί οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις που προωθούνται σήμερα είναι απαραίτητες για την ίδια την επιβίωση του συστήματος. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι καμιά κυβέρνηση δε θα παραδώσει εύκολα τα όπλα και ακόμα κι αν αποδειχθεί αδύναμη η κυβέρνηση π.χ. της ΝΔ να εφαρμόσει τις αναδιαρθρώσεις, περιμένει έτοιμο στη γωνία το ΠΑΣΟΚ να εφαρμόσει την ίδια ακριβώς πολιτική. Ετσι, είτε παραμένουν στην αυταπάτη ότι μπορούν να ανατραπούν μόνο οι καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις χωρίς αλλαγή εξουσίας, είτε εννοούν μια απλή κυβερνητική κρίση και εναλλαγή αστικών κομμάτων σε κυβερνητικό επίπεδο, είναι φανερό ότι σπέρνουν αυταπάτες για εύκολες νίκες του κινήματος κι έτσι εύλογα προκύπτει και η αποθέωσή του.

Παράλληλα, οι ίδιες δυνάμεις, σε αυτή τη φάση ασκούν κριτική στην ΚΝΕ, διαστρεβλώνοντας τη στάση της και λέγοντας ότι δήθεν προσπαθεί να «μαζέψει» τις καταλήψεις και ότι δήθεν βάζει στόχο τη «μη εφαρμογή» αντί για την «κατάργηση» του νόμου. Η ΚΝΕ και η ΠΚΣ έχουν ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι παλεύουν για την απόσυρση του νόμου - πλαισίου, την κατάργησή του και σήμερα και αύριο, με όλες τις μορφές πάλης. Οι δυνάμεις της ΕΑΑΚ όμως (και κάποιοι δορυφόροι τους) εκφράζουν μια υποβόσκουσα αγωνία ότι αν σταματήσουν οι καταλήψεις σταματούν και οι κινητοποιήσεις. Απολυτοποιούν έτσι μια μορφή πάλης και ταυτίζουν το κίνημα με αυτή, αφαιρώντας από το κίνημα τη δυνατότητα ελιγμών, ανασύνταξης δυνάμεων και, τελικά, ανοίγοντάς του την πόρτα του εκφυλισμού.

Τους διαφεύγει, επίσης, ολόκληρο το μέτωπο της αναγκαίας πάλης ενάντια σε πλευρές ιδιωτικοποίησης που ήδη λειτουργούν μέσα στα ιδρύματα. Κάτω από την επίθεση στην ΚΝΕ ότι δήθεν υποχωρεί στο σύνθημα «να μην εφαρμοστεί ο νόμος», απορρίπτουν στην ουσία κάθε προσπάθεια να μπλοκάρονται μέσα στις σχολές π.χ. συμφωνίες των ιδρυμάτων με εταιρείες, να μην αφήνονται να λειτουργήσουν οι Ειδικοί Λογαριασμοί και τα Γραφεία Διασύνδεσης, να αναπτύσσεται δηλαδή στην πράξη η πάλη ενάντια σε μορφές ιδιωτικοποίησης που ήδη λειτουργούν μέσα στις σχολές.

Σε τελική ανάλυση, το κίνημα οφείλει να έχει σχέδιο αντίδρασης σε όλες τις συνθήκες, να έχει επεξεργασμένους άξονες πάλης και για μια επόμενη φάση που θα ανοίξουν οι σχολές. Χρειάζεται να έχει τέτοιο σχέδιο, ακόμα κι αν καταφέρει να καταργήσει το νόμο - πλαίσιο. Γιατί, όπως είπαμε, ανεξάρτητα από το νόμο - πλαίσιο, οι αναδιαρθρώσεις προχωρούν ήδη μέσα στις σχολές. Η αντίθετη περίπτωση ταύτισης του κινήματος με τις καταλήψεις και μόνο ισοδυναμεί με «ταφόπλακα» για το κίνημα αμέσως μόλις ανοίξουν οι σχολές (όποτε κι αν γίνει αυτό).