Πολλές φορές, ίσως τις περισσότερες, το πεδίο όπου δίνεται μια μάχη δεν είναι ορατό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μια ομίχλη παραπληροφόρησης καλύπτει τα γεγονότα και - για κάποιο διάστημα, τουλάχιστον - διασώζει πρόσωπα και πολιτικές. Σε καμιά περίπτωση όμως, αυτή η ομίχλη δεν αλλάζει το αποτέλεσμα και τις συνέπειες της ήττας.

Η περιοχή γύρω από τις νησίδες των Ιμίων, τον περασμένο Γενάρη, δεν ήταν το πεδίο της μάχης. Ηταν ο χώρος, όπου πραγματοποιήθηκε - με επιτυχία - ένας καλομελετημένος τουρκικός ελιγμός, μια στρατηγική κίνηση, για μια μάχη που δινόταν αλλού και όχι σε στρατιωτικό επίπεδο.

Ο ελληνοτουρκικός "πόλεμος" συνεχίζεται να εξελίσσεται με πολιτικο - διπλωματικά μέσα και η κρίση της Ιμιας αποτέλεσε ένα σημαντικό κεφάλαιο αυτού του πολέμου, μια μάχη, στην οποία η Ελλάδα ηττήθηκε κατά κράτος!

Η ελληνική κυβέρνηση, μετά την κρίση της Ιμιας προβάλλει, ως επιτυχία, τους χειρισμούς της, οι οποίοι απέτρεψαν την έκρηξη πολέμου. Η άποψη αυτή δεν είναι τίποτε περισσότερο από το πέπλο της παραπληροφόρησης, που σκόπιμα χρησιμοποιείται, για να καλυφθούν οι οδυνηρές συνέπειες της βαριάς διπλωματικής ήττας, που υπέστη η χώρα το βράδυ της 31ης Γενάρη του 1996.

Πού οδήγησαν, όμως, αυτοί οι χειρισμοί;

Είναι φανερό, τα γεγονότα αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες, πως η κρίση της Ιμιας διαμόρφωσε στο διπλωματικό επίπεδο ένα νέο σκηνικό στο Αιγαίο και μια νέα ατμόσφαιρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Με την κρίση της Ιμιας, η τουρκική διπλωματία κατέγραψε διεθνώς την αμφισβήτησή της επί του συνόλου "των νησίδων, βραχονησίδων και βράχων του Αιγαίου, των οποίων το καθεστώς δε διευκρινίζεται από τις Συνθήκες", όπως αναφέρει το διάβημα του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών που προκάλεσε την ερασιτεχνική αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης και την έξοδο του ελληνικού στόλου από τον ναύσταθμο. Ο ελληνικός στόλος χρησιμοποιήθηκε ατυχέστατα από την ελληνική κυβέρνηση, η οποία δε σκόπευε να ακολουθήσει μέχρι τέλους την πρόκληση, αποσύρθηκε το ίδιο βιαστικά, όσο βιαστικά προσήλθε στο πεδίο μιας μάχης την οποία η κυβέρνηση δεν ήταν διατεθειμένη να δώσει και, τέλος, επωμίστηκε την αποκλειστική ευθύνη της ήττας μιας μάχης, που δεν έγινε με τη δύναμη των όπλων, αλλά με τα μέσα της διπλωματίας!

Από τη νύχτα της κρίσης της Ιμιας και ενώ η ελληνική κυβέρνηση, εμμέσως πλην σαφώς, αναζητά ευθύνες στο Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας, η διεθνής κοινότητα υιοθετεί τις τουρκικές αιτιάσεις και όλος ο κόσμος αντιλαμβάνεται πως στο Αιγαίο υπάρχουν γκρίζες ζώνες, επί των οποίων η κυριαρχία είναι ασαφής και πρέπει να διευκρινιστεί.

Αυτό ήταν και το μεγάλο κέρδος της Αγκυρας εκείνη τη νύχτα, τον περασμένο Γενάρη. Κέρδος, που το αξιοποιεί προσεκτικά και με την υπομονή που χαρακτηρίζει τους σχεδιασμούς της τουρκικής διπλωματίας.

Από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της ήττας, ίσως γιατί κύριο μέλημά της ήταν να συσκοτίσει και να αποκρύψει τα γεγονότα. Αντίθετα, η πολιτική που ακολούθησε η Αθήνα κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την κρίση της Ιμιας επέτρεψε να εδραιωθούν οι τουρκικές αιτιάσεις και να οδηγηθεί το ελληνοτουρκικό πρόβλημα στην "προκρούστεια κλίνη" της αμερικανικής διαμεσολάβησης.

Η περίφημη, βήμα προς βήμα, ελληνοτουρκική προσέγγιση, που προτείνει ως διαδικασία διεξόδου η ελληνική κυβέρνηση, μετά το ταξίδι του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη στην Ουάσιγκτον την περασμένη Ανοιξη, βοηθά στη συντήρηση των τουρκικών αιτιάσεων, καθώς αποδέχεται "αντικείμενο αμφισβήτησης", το οποίο μπορεί να γίνει αντικείμενο δικαστικής αντιμετώπισης. Η προτροπή της Αθήνας προς την Τουρκία να καταφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο, αν θεωρεί πως έχει δικαιώματα επί της Ιμιας βοηθά την Τουρκία να συντηρεί και να πολλαπλασιάζει τις αμφισβητήσεις της, δημιουργώντας νέα δεδομένα στο Αιγαίο, γεγονός που εξοπλίζει διαπραγματευτικά την τουρκική διπλωματία, ενόψει των όποιων πρωτοβουλιών αναλάβει, τελικά, ο διεθνής - πρώτα και κύρια ο αμερικανικός - παράγοντας.

Περίπου ένα χρόνο μετά την κρίση της Ιμιας, είναι φανερό πως οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά καθορίζονται από τους σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις της αμερικανικής διπλωματίας. Η ελληνική κυβέρνηση έχει εναποθέσει την υπόθεση στην εξέλιξη της αμερικανικής πρωτοβουλίας, που φιλοδοξεί να επιβάλει μια συνολική ρύθμιση στα ελληνοτουρκικά, έστω κι αν οι πάγιες θέσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής δε συμφωνούν με τα ελληνικά συμφέροντα.

Οι λόγοι που οδηγούν την Αθήνα στο δρόμο για μια συνολική διευθέτηση των ελληνοτουρκικών διαφορών πρέπει να αναζητηθούν στους στρατηγικούς σχεδιασμούς της Ουάσιγκτον, η οποία, ως υπερδύναμη, θεωρεί δυνατό να ρυθμίσει, πρώτα και κύρια προς το συμφέρον της, κάθε επικίνδυνη διεθνή εκκρεμότητα. Μετά τη Βοσνία, το Κυπριακό και, στη συνέχεια, τα Ελληνοτουρκικά αποτελούν δύο ζητήματα με τα οποία η Ουάσιγκτον φαίνεται πως έχει αποφασίσει να ασχοληθεί. Το έδαφος, άλλωστε, έχει προετοιμαστεί κατάλληλα, όχι μόνο με την κρίση της Ιμιας, αλλά και με τη στροφή που επιχείρησε η Αθήνα απέναντι στην Τουρκία στις 6 Μαρτίου 1995, όταν ήρε το βέτο για την προώθηση των τουρκοκοινοτικών σχέσεων.

Το σκηνικό, λοιπόν, που αφορά στην εξέλιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων, είναι έτοιμο και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις παραγόντων της ελληνικής διπλωματίας, το 1997 θα χαρακτηριστεί από την κορύφωση των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων, που θα προετοιμάσουν το έδαφος για την προώθηση, στην κατάλληλη πολιτική συγκυρία, των αμερικανικών ρυθμίσεων στα ελληνοτουρκικά.Δημήτρης ΜΗΛΑΚΑΣ

Ευθύνες και στις δύο πλευρές για τη μοιραία σύγκρουση της πυραυλακάτου "ΚΩΣΤΑΚΟΣ" με το επιβατηγό πλοίο "ΣΑΜΑΙΝΑ",ρίχνει το πόρισμα της Επιτροπής Πραγματογνωμόνων του Πολεμικού Ναυτικού. Το ατύχημα είχε γίνει στις 30 Οκτώβρη το βράδυ, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τις βόρειες ακτές της Σάμου και είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο τεσσάρων υπαξιωματικών - μελών του πληρώματος της πυραυλακάτου.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, αρχιπλοίαρχο Μωραϊτάκη, ο οποίος χτες σε συνέντευξη Τύπου παρουσίασε το πόρισμα, έργο της Επιτροπής δεν ήταν να ρίξει ευθύνες, αλλά να καταγράψει τα γεγονότα και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η σύγκρουση.Ωστόσο, στο πρακτικό της Επιτροπής, όπως λέγεται, που παρουσιάστηκε, αναφέρονται σαφέστατα οι πράξεις αλλά και οι παραλείψεις κάθε μιας από τις δύο πλευρές που οδήγησαν στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα.

Σε γενικές γραμμές οι ευθύνες που ρίχνονται στο μεν εμπορικό πλοίο είναι κυρίως ευθύνες για την πρόκληση της σύγκρουσης, στο δε πολεμικό πλοίο είναι ευθύνες για τη μη αποφυγή του. Ομως οι ευθύνες του πολεμικού πλοίου όπως περιγράφονται είναι σαφέστερες και σοβαρότερες.

Ειδικότερα όσον αφορά το πλήρωμα της πυραυλακάτου ο κυβερνήτης της, πλωτάρχης Κ. Λάζαρης, μένει αλώβητος και όλες οι ευθύνες επιρρίπτονται στον σημαιοφόρο Μ. Δημούλκα που την ώρα εκείνη εκτελούσε καθήκοντα αξιωματικού φυλακής στη γέφυρα του "ΚΩΣΤΑΚΟΣ".

Ο σημαιοφόρος εκτιμάται ότι δεν αντιλήφθηκε έγκαιρα ότι το "ΣΑΜΑΙΝΑ" άλλαξε πλεύση και έτσι δεν προέβη στους αναγκαίους χειρισμούς για την αποφυγή της σύγκρουσης. Αυτό έγινε γιατί έδινε προτεραιότητα στον έλεγχο διά του ραντάρ της απόστασης που είχε η πυραυλάκατος από την ακτή για την αποφυγή πρόσκρουσης στα βράχια και δεν παρέμεινε στην εξωτερική γέφυρα μέχρι να διέλθει ασφαλώς το επιβατηγό πλοίο. Επίσης του ρίχνονται ευθύνες επειδή όπως εκτιμάται θα έπρεπε να ανάψει τα πλοϊκά φώτα της πυραυλακάτου ή να προβεί με άλλο τρόπο σε ειδοποίηση του "ΣΑΜΑΙΝΑ" για την παρουσία του όπως το ραδιοτηλέφωνο. Θα μπορούσε, σύμφωνα με την επιτροπή, εάν εκτιμούσε ότι το "ΣΑΜΑΙΝΑ" βρίσκεται σε μη ασφαλή απόσταση, να προβεί έγκαιρα στους απαραίτητους χειρισμούς αποφυγής της σύγκρουσης,αλλά και να ειδοποιήσει τον κυβερνήτη της πυραυλακάτου και προϊστάμενό του.

Οσον αφορά τις ευθύνες του πληρώματος του "ΣΑΜΑΙΝΑ" αυτές επιρρίπτονται στον καπετάνιο Μ. Πνευματικάκη. Εκτιμάται ότι η οπτική επιτήρηση από τη γέφυρα του "ΣΑΜΑΙΝΑ" γινόταν από μη ενδεδειγμένο χώρο,όπως χαρακτηρίζεται η εσωτερική γέφυρα, επειδή έχει περιορισμένη ορατότητα. Η οπτική επιτήρηση, όπως τονίζεται, αποδείχτηκε ανεπαρκής. Εκτιμάται από την επιτροπή ότι και παρόλη τη συσκότιση θα μπορούσε ακόμα και οπτικά να εντοπιστεί το "ΚΩΣΤΑΚΟΣ" και να αποφευχθεί η σύγκρουση, εάν υπήρχε συνεχής επιτήρηση με κιάλια, καθώς και εάν γινόταν εκμετάλλευση του ραντάρ.

Σημαντικό ρόλο, από πλευράς εμπορικού πλοίου, στη διαμόρφωση των συνθηκών της σύγκρουσης,αναφέρεται στο πρακτικό της Επιτροπής, έπαιξαν η μη τήρηση των κανόνων ασφαλούς ταχύτητας από το "ΣΑΜΑΙΝΑ", αλλά και η μη εκτέλεση "ανάποδα" στις μηχανές του μετά τον εμβολισμό της πυραυλακάτου που οδήγησε στη σχεδόν αστραπιαία βύθισή της.

Το κείμενο της Επιτροπής θα αξιολογηθεί από το ΓΕΝ για τα διοικητικά θέματα και από τον εισαγγελέα του Πολεμικού Ναυτικού, για τον καταμερισμό ποινικών ευθυνών στα πλαίσια της προκαταρκτικής εξέτασης που διεξάγεται.

Το θέμα της απαγόρευσης ανάγνωσης εφημερίδων στο στρατό φέρνουν στη Βουλή με ερώτησή τους προς τον υπουργό Εθνικής Αμυνας οι βουλευτές του ΚΚΕ Στρ. Κόρακας και Ορ. Κολοζώφ.

"Κατά καιρούς, τονίζουν στην ερώτηση, έχουν καταγγελθεί στον Τύπο διάφορα κρούσματα παράνομης απαγόρευσης σε στρατευμένους, από διοικήσεις ιδιαίτερα των Κέντρων Εκπαίδευσης, του δικαιώματος της ενημέρωσης διά μέσου των πολιτικών εφημερίδων". Επίσης σημειώνεται ότι "κυρίως στα Κέντρα Εκπαίδευσης, κατά τη διάρκεια της εισόδου γίνεται έλεγχος στους στρατευμένους και αν έχουν εφημερίδες τους αφαιρούνται".

Οι βουλευτές του ΚΚΕ ερωτούν τον υπουργό "από πού αντλούν το δικαίωμα οι διοικήσεις να αφαιρούν τις εφημερίδες από τους στρατευμένους και να τους απαγορεύουν ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους;". Ερωτούν ακόμα "τι μέτρα θα παρθούν για να σταματήσει η αντισυνταγματική αυτή απαγόρευση και για την ανεμπόδιστη άσκηση του δικαιώματος της ενημέρωσης διά μέσου των πολιτικών εφημερίδων στα Κέντρα Εκπαίδευσης και στις στρατιωτικές μονάδες".