Στην Ευρώπη του Μάαστριχτ

Η «ευελιξία» αυξάνει κέρδη και εκμετάλλευση

Παπαγεωργίου Βασίλης

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας Βησ. ΓΚΙΝΙΑ).-

Η Κομισιόν προτείνει προς τα 15 κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (EE) «νέες προτεραιότητες» σχετικά με τις «κατευθυντήριες γραμμές της πολιτικής για την απασχόληση το 2001». Οι «κατευθυντήριες γραμμές» θα πρέπει να εγκριθούν ομόφωνα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Νίκαιας (7-9 Δεκέμβρη). Σ' αυτές εμπεριέχονται «συστάσεις» προς την Ελλάδα για «προβλήματα στις επιδόσεις» όσον αφορά «τη συνολική πολιτική προσέγγιση» και «τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας».

Πρόκειται για την τέταρτη συνεχή ετήσια έκδοση των «κατευθυντήριων γραμμών» (ΚΓ) για την απασχόληση, μετά τις σχετικές αποφάσεις του Λουξεμβούργου (1997), οι οποίες προτείνονται από την Κομισιόν στη βάση των «εθνικών σχεδίων δράσης για την απασχόληση», αφού οι 15 κυβερνήσεις έχουν την «αρμοδιότητα» για την εφαρμογή τους.

Οι Βρυξέλλες δε δίνουν ούτε ένα Ευρώ για την «αντιμετώπιση» της ανεργίας, αλλά σε συμπαιγνία με τις κυβερνήσεις διαμέσου των Κατευθυντήριων Γραμμών για την απασχόληση προσπαθούν να επιβάλουν πανευρωπαϊκό «συντονισμό» των πολιτικών για τις σχέσεις κεφαλαίου και μισθωτής εργασίας.

Οι φετινές προτάσεις της Κομισιόν βασίζονται στη λεγόμενη διαδικασία του Λουξεμβούργου (πολιτική «τεσσάρων αξόνων» στο πλαίσιο ενός πενταετούς «στρατηγικού κύκλου» που ολοκληρώνεται το 2002). Προστίθεται όμως ότι «πραγματοποιήθηκε μια ενδελεχής αναθεώρηση για να ληφθούν υπόψη οι νέες προτεραιότητες που συμφωνήθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβόνας (Μάρτης 2000)».

Η γενική εκτίμηση της Κομισιόν είναι ότι «η ανταπόκριση των κρατών - μελών κρίθηκε γενικά θετική, παρόλο που ήταν μάλλον άνιση», ενώ «ορισμένα κράτη - μέλη δεν έχουν ακόμη υιοθετήσει μια σφαιρική προσέγγιση». Η Κομισιόν ως Γενικό Επιτελείο του μεγάλου ευρωπαϊκού κεφαλαίου ενδιαφέρεται για την επιβολή ταξικού στρατηγικού «πλαισίου δράσης», εξαναγκάζοντας τις επιμέρους κυβερνήσεις σε «συμμόρφωση». Είναι χαρακτηριστικό ότι «ζητήματα που αφορούν τις διευρυνόμενες περιφερειακές ανισότητες ως προς την απασχόληση που παρατηρήθηκε σε μερικά κράτη - μέλη» δεν ενδιαφέρουν την Κομισιόν και «η εξέταση θα γίνει στο μέλλον»!

«Προσαρμογή» των εργαζομένων

Με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Ενθάρρυνση της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων και των εργαζομένων τους», η Κομισιόν διακηρύσσει ότι η «νέα οικονομία απαιτεί συνεπή προσαρμογή της οργάνωσης εργασίας». Αυτό σημαίνει: «συμφωνίες σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων και των ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας, ώστε να επιτευχθεί η απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας».

Τα θέματα που πρέπει να καλυφθούν συμπεριλαμβάνουν «νέες μορφές εργασίας (π.χ. τηλε-εργασία) και θέματα ωραρίου εργασίας, όπως είναι η μέτρηση του ωραρίου εργασίας σε ετήσια βάση, η μείωση των ωρών εργασίας, η μείωση των υπερωριών, η ανάπτυξη της μερικής απασχόλησης, η πρόσβαση στις διακοπές της σταδιοδρομίας».

Τα κράτη - μέλη «μαζί» με τους κοινωνικούς εταίρους πρέπει να «αναθεωρήσουν το υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο» και να «συμβάλουν στη μείωση των φραγμών», ώστε «η αγορά εργασίας να προσαρμοστεί στις διαρθρωτικές αλλαγές της οικονομίας». Αυτό θα επιτευχθεί με «καλύτερη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας για την υγεία και την ασφάλεια στο επίπεδο του χώρου εργασίας» και με την «ένταξη στον εθνικό νόμο πιο ευέλικτης μορφής συμβάσεων, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι μορφές απασχόλησης καθίστανται συνεχώς πιο διαφορετικές».

«Συστάσεις» για Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι το κράτος - μέλος της ΕΕ με τις περισσότερες «συστάσεις» (έξι σε σύνολο 52) και η φετινή γενική εκτίμηση της Κομισιόν αφορά σε «προβλήματα στις επιδοτήσεις». Η Ελλάδα έχει «ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης (55,5) στην ΕΕ», ενώ τα ποσοστά της ανεργίας «παραμένουν υψηλά». Σχετικά με την «εκπαιδευτική μεταρρύθμιση» σημειώνεται ότι «δεν υπάρχει σαφής συνολική στρατηγική», ενώ «η περιορισμένη χρήση των νέων τεχνολογιών και οι καθυστερήσεις στον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, που λειτουργούν ανασταλτικά για την αύξηση της παραγωγικότητας, συνεχίζουν να αποτελούν αντικείμενο ανησυχίας».

Οπως τονίζει η Κομισιόν, η Ελλάδα «πρέπει να αναπτύξει ένα πλαίσιο στρατηγικής και ένα σύνολο καλά διαρθρωμένων πολιτικών, να εξετάσει προσεκτικότερα τα αντικίνητρα που περικλείονται στα συστήματα φόρων και παροχών, να εμπλουτίσει τις δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, να προωθήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, επιτυγχάνοντας την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας».

Μ' άλλα λόγια «ευελιξία» του κεφαλαίου και «ασφάλεια» της εκμετάλλευσης της μισθωτής εργασίας.

Το ευρώ στη δίνη των ανταγωνισμών

Οι συζητήσεις στον κύκλο των επτά πλουσιότερων κρατών του κόσμου (G7) απέδωσαν μια προσωρινή ανακούφιση στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εκεί, στην Πράγα, οι ιθύνοντες της ΕΕ πληροφορήθηκαν ότι αρκετά κράτησε το μαρτύριό τους με το ευρώ και ότι από εδώ και πέρα το κοινό τους νόμισμα θα έχει την ισχυρή υποστήριξη των ανταγωνιστών του. Του αμερικανικού δολαρίου και του γιαπωνέζικου γιεν. Είναι αλήθεια ότι τη στιγμή που το ευρώ κατρακυλούσε κάτω από 84 σεντς, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ -κατόπιν εντολής του υπουργείου Οικονομικών- παρενέβη στις διεθνείς αγορές για να «σώσει» το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Η παρέμβαση αυτή έγινε σε συντονισμό με την Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας. Ετσι το ευρώ έφθασε χτες στα 88 σεντς. Ηταν άραγε μια κίνηση καλής θέλησης; Γιατί η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ να στηρίξει το ευρώ όταν είναι δηλωμένος στόχος των ιθυνόντων της ΕΕ, να υποσκελίσουν το δολάριο;

Η παρέμβαση των Αμερικανών για τη «σωτηρία» του ευρώ ήταν μια κίνηση καθαρά πολιτική. Ενα μήνυμα προς τους Ευρωπαίους ηγέτες. Οτι η πορεία του ευρώ δεν εξαρτάται από τις αποφάσεις των Βρυξελλών, αλλά από τη θέληση των ΗΠΑ. Το βέβαιο είναι ότι την περασμένη Παρασκευή το ευρώ έφθασε σε σημείο συναγερμού. Η ολοκληρωτική του κατάρρευση θα ανέτρεπε τις ισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία. Εύλογη επομένως η στήριξη από το δολάριο. Πόσο όμως θα συνεχιστεί;

Η υπόθεση του ευρώ δίνει πάντως τη δυνατότητα να δει κανείς τους αδυσώπητους ανταγωνισμούς μεταξύ των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων σε όλη τους την έκταση. Εξάλλου η πορεία του ευρώ είναι και ένας από τους κυριότερους λόγους για την παρουσία και την όξυνση των αντιθέσεων μέσα στην ίδια την ΕΕ. Το θέμα είναι μέχρι πότε θα μπορούν να τα βρίσκουν μεταξύ τους μπροστά στον κοινό κίνδυνο.

Θέμα λαϊκής κυριαρχίας

Σήμερα οι Δανοί ψηφίζουν για το αν η χώρα τους θα ενταχθεί, ή όχι στην Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, οι δημοσκοπήσεις φέρνουν το «όχι» να προηγείται. Βεβαίως, η διαφορά με το «ναι» μίκρυνε και είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένο να προεξοφλήσει κανείς το αποτέλεσμα. Θα πρέπει βεβαίως να σημειώσουμε ότι τις τελευταίες μέρες εξαπολύθηκε εκστρατεία τρομοκράτησης των εργαζομένων της Δανίας με το φόβητρο της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, αν επικρατήσει το «όχι».

Ωστόσο ανεξαρτήτως του αποτελέσματος αξίζει να σταθούμε σ' αυτό καθεαυτό το δημοψήφισμα, μια μορφή έκφρασης της λαϊκής θέλησης για ένα θέμα ύψιστης σημασίας. Και βέβαια, η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ενωση ενός κράτους, στο βαθμό που απαιτείται η εκχώρηση εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, είναι το ύψιστο θέμα και σίγουρα γι' αυτό θα πρέπει να αποφανθεί ο λαός.

Ομως αυτό που φαίνεται λογικό και αναγκαίο για τον κάθε πολίτη, είναι παράλογο και περιττό για την ελληνική κυβέρνηση, για τη Νέα Δημοκρατία και άλλα κόμματα που υποστηρίζουν την ένταξη στην ΕΕ. Βέβαια κάποιοι απ' αυτούς θεωρούν ότι είναι αναγκαίο ένα δημοψήφισμα για το αν θα αναγράφεται το θρήσκευμα στα δελτία ταυτότητας...

Από το 1992 όταν επρόκειτο να κυρωθεί η Συνθήκη του Μάαστριχτ, το ΚΚΕ είχε απαιτήσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος. Τότε οι ηγεσίες των άλλων κομμάτων, της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΝ και της Πολιτικής Ανοιξης, απέρριψαν την πρόταση. Το επιχείρημά τους ήταν ότι δε χρειαζόταν δημοψήφισμα αφού η λαϊκή βούληση εκφραζόταν με τα δικά τους κοινοβουλευτικά ποσοστά.

Στο επιχείρημά τους δόθηκε απάντηση απ' όλα τα δημοψηφίσματα που έγιναν σε κράτη - μέλη της ΕΕ και όπου το ποσοστό του «ναι» ήταν κατά πολύ μικρότερο του ποσοστού των κομμάτων που υποστήριζαν την ΕΕ. Αντιστοίχως το ποσοστό του «όχι» ήταν πολύ μεγαλύτερο του ποσοστού των κομμάτων που εναντιώνονταν στις επιλογές της ΕΕ.

Ομως, πέρα από το ότι παρόμοια επιχειρήματα κρύβουν φόβο μπροστά στη λαϊκή ετυμηγορία, η κυβέρνηση μαζί με τη Νέα Δημοκρατία προχώρησαν και ένα βήμα παραπάνω. Στην αναθεώρηση του Συντάγματος, προωθούν πρόταση για να αποκτήσει συνταγματική ισχύ η ένταξη και η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ. Δηλαδή να θέσουν εκτός του πλαισίου συνταγματικής νομιμότητας κάθε άποψη αντίθετη με τις επιλογές τους στην ΕΕ. Επιχειρούν να κάνουν την ένταξη και επομένως τις συνέπειές της, καθεστώς...

Δ. Π.