H εμμονή της κυβέρνησης στην ολοκλήρωση του σκανδάλου ξεπουλήματος των Μεταλλείων Κασσάνδρας εκφράστηκε και διά στόματος πρωθυπουργού Κ. Σημίτη στη ΔΕΘ, όπου ένιωσε την ανάγκη να διαφυλάξει το "κύρος" της χώρας στη διεθνή αγορά. Εδωσε λοιπόν τη διαβεβαίωση ότι η μονάδα θα γίνει, αδιαφορώντας για την υγεία των κατοίκων της περιοχής από την πρόσθετη επιβάρυνση που θα δημιουργηθεί στο ήδη βεβαρημένο περιβάλλον, αλλά και για το εισόδημά τους. Ο τρόπος που δόθηκαν, και μάλιστα διά του πρωθυπουργού, οι διαβεβαιώσεις για την προώθηση του σκανδάλου, φέρνει πάλι στην επιφάνεια την τακτική εκβιασμών και της τρομοκρατίας εκ μέρους της κυβέρνησης και τις μεθοδεύσεις που ακολουθεί, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για δυναμική παρέμβαση των δυνάμεων καταστολής.

Ο "Ρ", παραμένοντας στο πλευρό των κατοίκων του Στρυμονικού κόλπου, παρουσιάζει σήμερα μερικά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία για το μέγεθος του σκανδάλου εκποίησης των μεταλλείων στην TVX GOLD, όπως αυτά προκύπτουν από τις ενδιαφέρουσες ομιλίες των πιο ειδικών στο θέμα, που πήραν μέρος στην ειδική ημερίδα που διοργάνωσε η Κομματική Οργάνωση Σταυρού του ΚΚΕ το προηγούμενο Σάββατο. Στην ημερίδα, παρεμβάσεις έκαναν ο Ηλίας Γκουτζιγιάννης,μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, ο βουλευτής Σερρών του Κόμματος Σταύρος Παναγιώτου,η επίκουρος καθηγήτρια αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης Παπασωτηρίου Σοφία,ο μεταλλειολόγος Κατσιάβαλος Κώστας,εργαζόμενος στο ΙΓΜΕ και μέλος του ΤΕΕ, ο νομικός Τάσος Ζούμπαρης και η εκπαιδευτικός Πολυζωίδου Βάσω.Μεταξύ άλλων συμμετείχαν οι κοινοτάρχες της Ολυμπιάδας και του Σταυρού, καθώς και εκατοντάδες κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής.

Ο Τ. Ζούμπαρης έκανε μια εκτενή αναφορά στο ιστορικό των μεταλλείων και υπογράμμισε τις σοβαρές πολιτικές και ποινικές ευθύνες στους χειρισμούς πριν και μετά την εκποίηση των μεταλλείων. Μεταξύ άλλων τόνισε:

"Η οικονομική απαξίωση των μεταλλείων ξεκινά από το 1990. Σταματά κάθε ερευνητικό πρόγραμμα, που σημαίνει ότι τα μεταλλεία θα είχαν όλο και μικρότερη δυνατότητα παραγωγής. Την περίοδο αυτή σταματά κάθε εκσυγχρονιστική προσπάθεια στον εξοπλισμό και στις εγκαταστάσεις. Δεν εκμεταλλεύονται τα κοινοτικά προγράμματα προς την κατεύθυνση έρευνας και εκσυγχρονισμού. Ετσι με την απότομη πτώση των τιμών και το "κραχ" στην αγορά των μετάλλων (1990-1993) και με το να παραμένουν απλώς αβοήθητα, παρουσίασαν ελλειμματικότητα, η οποία καλύφθηκε από δανειοδότηση. Ετσι μετά από αίτηση της μεγαλύτερης πιστώτριας τράπεζας, της Εθνικής, η εταιρία τίθεται σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης σε λειτουργία βάσει του νόμου 2000/91. Εγκαταλείπεται το σχέδιο συμμετοχής του ελληνικού δημοσίου στο επενδυτικό σχέδιο και στη δημιουργία του νέου φορέα. Με συνοπτικές διαδικασίες στις ημερομηνίες έγινε ο τρίτος διαγωνισμός στη σειρά, το φθινόπωρο του 1995 και το Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου η εταιρία πέρασε στα χέρια της πολυεθνικής TVX GOLD, έναντι μόλις 11,5 δισ. δρχ. σε μια εποχή σημαντικής ανάκαμψης στις τιμές των μετάλλων. Το πώς αντιμετωπίζει η κυβέρνηση τον ορυκτό πλούτο της χώρας φαίνεται και από το γεγονός ότι την ίδια χρονιά η εταιρία είχε αγοράσει ποσοστό σε μεταλλείο στη Βραζιλία για 33 δολάρια την ουγκιά, ενώ στον Καναδά για 45,5 δολάρια, σε μας με τα στοιχεία που σήμερα γνωρίζουμε προκύπτει πως η αξία της ουγκιάς είναι κάτω από τα 5 δολάρια.

Οι ευθύνες δεν είναι μόνο πολιτικές, είναι και ποινικές. Στα μεταλλεία είχε υποβαθμιστεί από το 1989 η έρευνα, ενώ από το 1992 είχε παύσει εντελώς μέχρι και το 1995 που ολοκληρώθηκε η πώληση. Ερευνα η οποία είναι υποχρέωση της εταιρίας από τον μεταλλευτικό κώδικα και η εταιρία ήταν η εθνική τράπεζα, η ΕΤΒΑ, η ελληνική πολιτεία και όργανό της, το ΔΣ του ιδρύματος Μποδοσάκη. Είχαν υποχρέωση να γνωρίζουν τι πουλάνε και όχι να συμπεριφερθούν σαν μεταπράτες και μεσίτες που πουλάν κτίρια και οικόπεδα. Η ΤVΧ μέσα σε ένα χρόνο κατόρθωσε να κάνει εκτίμηση των αποθεμάτων, χρησιμοποιώντας την ειδική γνώση του ΙΓΜΕ.

Στη σύμβαση με πολύ προσεκτικό τρόπο φροντίζουν να υπάρξει απαλλαγή των ευθυνών από ζημιές που έγιναν στο περιβάλλον και οι οποίες θα προσδιοριστούν στις μελέτες που θα γίνουν για το περιβάλλον, ενώ απαλλάσσεται και η αγοράστρια εταιρία. Τίθεται επίσης ειδικός όρος, που αναφέρει πως με συμφωνία και των δύο μερών μπορούν να γίνουν αλλαγές των όρων που συμφωνήθηκαν και μάλιστα χωρίς την κύρωση των νέων όρων με νόμο. Στην εκτίμηση που κάνει η Εθνική Κεφαλαίου στην προσφορά της TVX με σύμβουλο τον καθηγητή του Μετσόβιου Παναγόπουλο, επισημαίνεται πως η εξορυκτική διαδικασία θα γίνεται με προτεραιότητα στα πλούσια κοιτάσματα. Η ελληνική πολιτεία δεν απαίτησε την ορθολογική εκμετάλλευση του μεταλλείου. Γεγονός που άμεσα θα έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής, την εξάντληση των υδάτινων πόρων, αλλά και σε μερικά χρόνια στους ίδιους τους εργαζόμενους και στο δικαίωμα για δουλιά που πρέπει να έχουν στον τόπο τους. Η συμφωνία για την κατασκευή μεταλλουργίας χρυσού αποτελεί******μνημείο δουλοπρέπειας, υποχωρητικότητας, καταστρατήγησης των κείμενων διατάξεων, υποβάθμισης των θεσμοθετημένων οργάνων Τοπικής Ααυτοδιοίκησης και ευαίσθητων υπηρεσιακών φορέων του δημοσίου".

Δίνοντας το προφίλ της καναδέζικης πολυεθνικής στη διεθνή και εγχώρια αγορά, η επίκουρος καθηγήτρια αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Παπασωτηρίου, προέκυψε το ρητορικό - θα λέγαμε - ερώτημα, αν παρέχει τις εγγυήσεις για διαφύλαξη της περιοχής από τον πολύ πιθανό περιβαλλοντικό κίνδυνο και το ερώτημα αν μπορεί και με ποιους όρους να εγγυηθεί την πραγματοποίηση της επένδυσης και τη σταθερότητα των θέσεων εργασίας, για τις οποίες και έγινε το όλο ζήτημα. Συγκεκριμένα μεταξύ άλλων υπογράμμισε:

"Με την εμφάνισή της στην ελληνική αγορά το 1995 εμφανίζει ένα δυναμικό προφίλ με ορυχεία εν λειτουργία στη Χιλή, στη Βραζιλία, στις ΗΠΑ, στον Καναδά, καθώς και στην Τσεχία. Σύμφωνα με στοιχεία της ίδιας της εταιρίας, από τον ίδιο μήνα που βάζει το πόδι της στην Ελλάδα, Δεκέμβριο του 1995, προαναγγέλλει τη συρρίκνωσή της. Συγκεκριμένα, προχώρησε στο κλείσιμο δύο ορυχείων της, ένα στον Καναδά και ένα στις ΗΠΑ, ενώ διαπιστώνεται επίσης και η χαμηλή περιεκτικότητα σε κοίτασμα του μεγάλου ορυχείου της Χιλής. Οι μεταβολές στα ορυχεία οδηγούν - όπως φαίνεται - την εταιρία σε αλλαγή του προσώπου της από λατινοαμερικάνικο σε ευρωπαϊκό. Και επειδή στην Ευρώπη η εταιρία κατέχει το μικρό σχετικά απόθεμα του Kasperske Hory και αυτό με τις γνωστές αντιδράσεις των κατοίκων, όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Χαλκιδική, στην Ελλάδα και τελικά στα ΕΟΚικά πακέτα. Ενδειξη αποτελεί το γεγονός ότι η εταιρία ανοίγει επιτελικό γραφείο στο Μπίστρολ της Αγγλίας, ενώ κλείνουν τα γραφεία του Εκουαδόρ και των ορυχείων της Casa Berardi και του Mineral Hill, καθώς επίσης το ότι αλλάζει ριζικά η σύνθεση του στελεχικού δυναμικού με έμφαση στους Ευρωπαίους. Η TVX έγινε δεκτή στην ελληνική οικονομική και πολιτική σκηνή με τυμπανοκρουσίες ως "η μεγάλη επενδύτρια", "η εταιρία με τη μεγάλη ρευστότητα" κλπ. Βέβαια, τα πράγματα το 1995 για την εταιρία ήταν καλύτερα. Στο μεταξύ όμως το τοπίο έχει αλλάξει αρκετά, σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς αν μπορεί να ανταποκριθεί σε εκείνες τις προσδοκίες που την εγκατέστησαν στην Ελλάδα. Από τα διαθέσιμα στοιχεία φαίνεται ότι η εταιρία είναι σε δύσκολη οικονομική κατάσταση, συνεχώς με παθητικό και πεσμένη μετοχή. Αυτή τη στιγμή δεν έχει πρακτικά κανένα παραγωγό ορυχείο. Είναι εύλογο επομένως να αναρωτιέται κανείς μήπως δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την επένδυση και συζητάει το θέμα μόνο και μόνο για να κρατάει τα δικαιώματα επιδότησης από την ελληνική κυβέρνηση και το Β ΚΠΣ και να παίζει καλύτερα στο Χρηματιστήριο;".

Ο Κ. Κατσιάβαλος, Δρ Μηχανικού Μεταλλείων και μέλος του ΤΕΕ, πρόβαλε στην ομιλία του το θέμα του ξεπουλήματος του ορυκτού πλούτου σε ξένο πολυεθνικό κεφάλαιο και τον περιβαλλοντικό κίνδυνο από την εγκατάσταση της μονάδας χρυσού. Οσον αφορά το πρώτο σκέλος του σκανδάλου, τόνισε μεταξύ άλλων και προκειμένου να αποδείξει το έγκλημα του ξεπουλήματος: "Μία από τις χαρακτηριστικές παραμέτρους της αξίας ενός κοιτάσματος ή μεταλλείου είναι η περιεχόμενη αξία του μεταλλεύματος που εμπεριέχει το συγκεκριμένο κοίτασμα. Ετσι σύμφωνα με τα στοιχεία του 1995 τα συνολικά (βέβαια και πιθανά) αποθέματα σε μετάλλευμα των τριών κοιτασμάτων της περιοχής είναι της τάξης των 15,2 εκατομμυρίων τόνων. Ετσι από τις τιμές των μέσων περιεκτικοτήτων των κοιτασμάτων προκύπτει ότι η συνολική περιεχόμενη αξία των μεταλλευμάτων στα πωληθέντα μεταλλεία (για 11 δισ. δρχ.), πάντα σύμφωνα με τα στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας και προέρχονται κυρίως από την TVX, κυμαίνονται από 698 δισ. δρχ. έως 929 δισ. δρχ. Κατά την άποψή μας το αναμενόμενο κέρδος της εταιρίας θα ξεπεράσει τα 500 δισ. δρχ., αριθμός που προκύπτει από τα ίδια τα στοιχεία που έδωσε η εταιρία". Καταλήγοντας τόνισε ότι "η πώληση των μεταλλείων αποτελεί πράξη ξεπουλήματος. Αυτό που επιδιώκεται είναι η ληστρική εκμετάλλευση με σκοπό τη μεγιστοποίηση του κέρδους σε βάρος της πληρότητας της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων, της μακροζωίας της επιχείρησης, άρα και της απασχόλησης των εργαζομένων και της προστασίας του περιβάλλοντος όχι μόνο για τις ανάγκες της δικής μας γενιάς, αλλά και των μελλοντικών γενεών".

Χρ. Λ.

Στη σύμβαση με πολύ προσεκτικό τρόπο φροντίζουν να υπάρξει απαλλαγή των ευθυνών από ζημιές που έγιναν στο περιβάλλον και οι οποίες θα προσδιοριστούν στις μελέτες που θα γίνουν για το περιβάλλον, ενώ απαλλάσσεται και η αγοράστρια εταιρία. Τίθεται επίσης ειδικός όρος, που αναφέρει πως με συμφωνία και των δύο μερών μπορούν να γίνουν αλλαγές των όρων που συμφωνήθηκαν και μάλιστα χωρίς την κύρωση των νέων όρων με νόμο