Την απόχη της «βασικής σύνταξης», που την όρισε στα 500 ευρώ, έριξε από τη Θεσσαλονίκη το ΠΑΣΟΚ, θέση που επανέλαβε και την προηγούμενη Πέμπτη ο Γ. Παπανδρέου στο ΙΚΑ Ζωγράφου. Πώς όμως εννοεί το ΠΑΣΟΚ τη «βασική σύνταξη» και πού την εντάσσει; Η αντίληψη του ΠΑΣΟΚ για τη «βασική σύνταξη» - όπως προκύπτει από τα κείμενά του - είναι η αντίληψη του «ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης». Είναι το προνοιακό επίδομα που υπόσχεται στο συνταξιούχο και στον ανασφάλιστο για να μην πεθάνει στην ψάθα. Η λογική για ένα ασφαλιστικό σύστημα - «πτωχοκομείο» που θα μειώνει τους κραδασμούς από την επέλαση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, της ευελιξίας στην αγορά εργασίας, της ανεργίας, της ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της Υγείας. Αυτό είναι το αληθινό «όραμα» του ΠΑΣΟΚ για τον 21ο αιώνα.

Η ιδέα αυτή - και παραλλαγές της - δεν είναι καινούρια. Ερχεται και επανέρχεται κατά καιρούς, όταν πρόκειται να ζυμωθούν νέες ανατροπές σε βάρος της δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης. Απ' αυτή την άποψη είναι χαρακτηριστικό ότι η ιδέα της «βασικής σύνταξης» διατυπωνόταν και στη γνωστή Εκθεση Σπράου «Οικονομία και Συντάξεις» το 1997 προς την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ. Αν και στην Εκθεση η σύνταξη αυτή ονομαζόταν «Εθνική», έχει σημασία να δούμε πώς ακριβώς περιγραφόταν: «Η Εθνική Σύνταξη - έλεγε η Εκθεση - δεν πρέπει να οδηγήσει σε αυξήσεις συντάξεων, αλλά σε ανακατανομή του μέσου όρου μεταξύ της εθνικής και της σύνταξης του ταμείου. Αρα, η εισαγωγή της εθνικής σύνταξης προϋποθέτει την αναμόρφωση του τρόπου υπολογισμού των συντάξεων όλων των ταμείων...».

Αυτό ακριβώς κρύβει επιμελώς το ΠΑΣΟΚ, ότι δηλαδή με τη «βασική σύνταξη» επιδιώκεται μια ευρύτερη ανακατανομή σε βάρος των συνταξιούχων και η συμπίεση των συντάξεων προς τα κάτω. Επιπλέον, η θέση αυτή εντάσσεται στο στόχο «αναμόρφωσης της κοινωνικής ασφάλισης», όπως διατυπώνεται και στο «Προγραμματικό Πλαίσιο» του ΠΑΣΟΚ το 2007. Αλλωστε, στη συνέντευξή του στη Θεσσαλονίκη ο ίδιος ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, περιγράφοντας τη «βασική σύνταξη», είπε ότι αυτή: «Είναι μια κοινή αφετηρία πάνω στην οποία, ανάλογα με τη δουλειά, ανάλογα με τις εισφορές, μπορεί να αυξηθεί η τελική σύνταξη του συνταξιούχου, του εργαζομένου». Με τον τρόπο αυτό το ΠΑΣΟΚ στήνει τη φάκα της λεγόμενης «ανταποδοτικότητας» των συντάξεων, οι οποίες θα εξαρτώνται από το σύνολο των ασφαλιστικών εισφορών, για όλη τη διάρκεια του εργάσιμου βίου. Δηλαδή οι συντάξεις δε θα υπολογίζονται με βάση τους μισθούς της τελευταίας πενταετίας, αλλά με βάση τη βασική σύνταξη, για 500 ευρώ μίλησε ο Γ.Παπανδρέου, και το ύψος τους, έτσι όπως το περιέγραψε, «ανάλογα με τη δουλειά, ανάλογα με τις εισφορές, μπορεί να αυξηθεί η τελική σύνταξη του συνταξιούχου», θα καθορίζεται ή απο το σύνολο των μισθών, ή απο την ανταποδοτικότητα, κάτι που παραπέμπει σε «επαγγελματικά ταμεία», ή και απο τα δυό. Κάτι που μαθηματικά οδηγεί σε ακόμα μικρότερες συντάξεις από τις σημερινές. Οπως ακριβώς ήδη μειώνονται οι συντάξεις, αφού με τους νόμους της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ υπολογίζονται όχι στην τελευταία διετία ή στον τελευταίο μισθό, αλλά στην τελευταία πενταετία. Αναλογιστείτε πώς θα διαμορφωθούν οι συντάξεις, αν αυτές υπολογίζονται με βάση το μέσο όρο των μισθών όλων των χρόνων εργασίας.

Και επειδή εκτός από τη «βασική σύνταξη» το ΠΑΣΟΚ υπόσχεται να μας κάνει και Δανία, αξίζει να αναφέρουμε ότι εκεί όπου εφαρμόζεται ένα αντίστοιχο σύστημα συνταξιοδότησης - και παρά το γεγονός ότι μιλάμε για ένα άλλο επίπεδο διαβίωσης - η δημόσια σύνταξη γήρατος αντιστοιχεί στο 27% του μέσου εργατικού μισθού.

Θυμίζουμε εδώ ότι ανάλογη προσπάθεια έκανε η κυβέρνηση της ΝΔ πριν 4 χρόνια, όταν, κυριολεκτικά στα μουλωχτά, επιχειρήθηκε να περάσει σχετική εισήγηση στο ΔΣ του ΙΚΑ, κάτι που προκάλεσε την άμεση αντίδραση των ταξικών συνδικαλιστικών δυνάμεων: Τι έλεγε η σχετική εισήγηση; Ο,τι εξαγγέλλει σήμερα και το ΠΑΣΟΚ, ότι δηλαδή: «Ενα από τα μεγάλα προβλήματα του ΙΚΑ είναι η διαστρέβλωση της αρχής της ανταποδοτικότητας...» και πρότεινε την: «Χορήγηση των παροχών ανάλογα με τον αριθμό των ημερών εργασίας. Σύστημα παροχών πλήρως ανταποδοτικό».

Το σενάριο όμως της «βασικής σύνταξης», το οποίο σήμερα πλασάρει το ΠΑΣΟΚ, επαναφέρει στο προσκήνιο το γενικότερο σχέδιο για ένα συνταξιοδοτικό σύστημα «τριών πυλώνων». Το σχέδιο αυτό, το οποίο γνώρισε την αποθέωσή του στη Χιλή και οδήγησε στη χρεοκοπία το ασφαλιστικό της σύστημα, προβλέπει:

• Τον πρώτο πυλώνα, μια δημόσια «βασική σύνταξη» στο ύψος ενός ελάχιστου επιδόματος.
• Το δεύτερο πυλώνα, με τη δημιουργία Επαγγελματικών Ταμείων, τα οποία θα λειτουργούν σε κεφαλαιοποιητική βάση, με τις εισφορές εργοδοτών και εργαζομένων, με ατομικούς λογαριασμούς για κάθε εργαζόμενο.
• Τον τρίτο πυλώνα, τα ατομικά ασφαλιστικά συμβόλαια των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών.

Το σχέδιο αυτό ανατρέπει άρδην όλη τη λειτουργία και το χαρακτήρα της δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης. Βασικό στοιχείο και επιδίωξη αυτού του σχεδίου είναι η απόσυρση του κράτους από τη δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση, η μείωση της χρηματοδότησης από τους προϋπολογισμούς του κράτους των Ταμείων. Ουσιαστικά, η ευθύνη του κράτους περιορίζεται μόνο στη «βασική σύνταξη», δηλαδή στην προνοιακή κάλυψη των συνταξιούχων. Ταυτόχρονα, εξασφαλίζει και μικρότερες εισφορές για τις επιχειρήσεις, μια πάγια επιδίωξη και απαίτηση της εργοδοσίας. Και επειδή η βασική σύνταξη θα είναι σε επίπεδα προνοιακού επιδόματος, το ΠΑΣΟΚ, όπως βέβαια και η ΝΔ, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ενωση δείχνουν τη διέξοδο στην «παράταση του εργάσιμου βίου», όπως «ευρωπαϊκά» περιγράφεται η δουλειά μέχρι τα βαθιά γεράματα.

Ετσι η ελπίδα για συντάξεις πάνω απ' αυτό το επίπεδο, για συντάξεις που θα καλύπτουν τις βασικές ανάγκες, επαφίεται στη λειτουργία και στην απόδοση που θα έχουν τα Επαγγελματικά Ταμεία (όπου εννοείται θα πρέπει να καταβάλλει επιπλέον εισφορές ο εργαζόμενος) και οι ιδιωτικές ασφαλίσεις. Και λέμε ελπίδα γιατί οι δύο άλλοι πυλώνες και ο τρόπος που λειτουργούν δε δίνουν καμία εγγύηση για το ύψος των συντάξεων που θα αποδίδουν. Οσον αφορά τον «τρίτο πυλώνα» είναι καθαρό ότι εδώ πρόκειται για καθαρά ιδιωτική ασφάλιση με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Ο δεύτερος πυλώνας είναι τα λεγόμενα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ), τα οποία νομοθέτησε ήδη το ΠΑΣΟΚ με τον 3029/2002 και τα οποία παρουσίασε ως μια μεγάλη καινοτομία. Στην πραγματικότητα βέβαια το ΠΑΣΟΚ καθόλου δεν πρωτοτύπησε. Ψήφισε και προωθεί αυτό που η Ευρωπαϊκή Ενωση με το «Πράσινο Βιβλίο» το 1997 έθεσε ως στρατηγικό στόχο: Την ενίσχυση της ευρωπαϊκής κεφαλαιαγοράς μέσα από τη δημιουργία μιας «κοινής αγοράς προϊόντων συντάξεων». Ενας στόχος διόλου ευκαταφρόνητος, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν για συντάξεις το 2005 αναλογούσαν στο 29% του ΑΕΠ των χωρών της ΕΕ. Η δημιουργία των ΤΕΑ καθόλου δεν εξασφαλίζει «αξιοπρεπείς συντάξεις», όπως υπόσχονται. Το μόνο που εξασφαλίζει είναι ένα ακόμα πεδίο κερδοφορίας για τους μεγάλους χρηματοπιστωτικούς ομίλους, αλλά και ζεστό χρήμα για τις χρηματαγορές όπου και θα επενδύεται μεγάλο μέρος αυτών των κεφαλαίων.

Το πόσο επικίνδυνο είναι οι εργαζόμενοι να δέσουν τη μοίρα τους με τέτοιου είδους εγχειρήματα, τα οποία «σερβίρει» το ΠΑΣΟΚ, φαίνεται και από το γεγονός ότι το 2008, με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, τα Επαγγελματικά Ταμεία παγκοσμίως απώλεσαν το 25% των κεφαλαίων τους. Η ανάπτυξη των Επαγγελματικών Ταμείων καθόλου, όπως και κάθε άλλη μορφή ιδιωτικής ασφάλισης, δεν ενισχύει τη σιγουριά των γηρατειών. Το αντίθετο, ενισχύει την Αν-ασφάλεια, εξοβελίζει την κοινωνική αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων, αφού ο κάθε εργαζόμενος έχει τον ατομικό του λογαριασμό και η σύνταξή του εξαρτάται αποκλειστικά από το ύψος των προσωπικών του εισφορών και τις αποδόσεις τους.