Μπορεί ως πρόσχημα για την εφαρμογή της αντιλαϊκής καταιγίδας να παρουσιάζεται το πρόβλημα των ελλειμμάτων του Δημοσίου, ωστόσο είναι απόλυτα βέβαιο ότι η οικονομική ολιγαρχία της ΕΕ και η ντόπια πλουτοκρατία αξιοποιούν τα υπαρκτά ελλείμματα, για να προωθήσουν μια δομικού χαρακτήρα και ολοκληρωτική παρέμβαση, στον ίδιο τον οικονομικό κύκλο αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Τα μέτρα που παίρνονται είναι από καιρό σχεδιασμένα και έρχονται για να μείνουν. Κι αυτό, επειδή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των οικονομικών επιτελείων της άρχουσας τάξης, μαζί και παράλληλα με το θέμα των υπαρκτών ελλειμμάτων, βρίσκεται κύρια η προσπάθεια για την προώθηση μέτρων, που όχι απλά θα βγάλουν την καπιταλιστική οικονομία από την κρίση, αλλά θα εξασφαλίζουν, για τις επόμενες φάσεις του οικονομικού κύκλου, σταθερούς όρους και προϋποθέσεις υψηλής κερδοφορίας για το κεφάλαιο. Και μάλιστα, μέσα σε συνθήκες οξύτατου ανταγωνισμού, τόσο ανάμεσα στα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όσο και εντός της ΕΕ, όπου η κάθε πλευρά λυσσομανά να κατακτήσει για δικό της λογαριασμό καλύτερες θέσεις και μερίδια στις αγορές.

Ο μόνος τρόπος που, από τη σκοπιά της υπηρέτησης των συμφερόντων της άρχουσας τάξης, μπορεί να εξασφαλιστεί η ισχυροποίηση του κεφαλαίου είναι η ολοκληρωτική αναθεώρηση, η πλήρης ανατροπή της θέσης που κατέχουν στην κοινωνία οι εκμεταλλευόμενες τάξεις και στρώματα. Και όταν σήμερα μιλάμε για ριζικές ανατροπές, εννοούμε αναποδογύρισμα στις ίδιες τις έννοιες της εργασίας, των εργατικών αμοιβών, των εργασιακών σχέσεων, της συνταξιοδότησης, των συντάξεων, της Παιδείας, της Υγείας κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα επιδιώκεται ξαναμοίρασμα της τράπουλας, μέσα από την πλήρη άλωση λαϊκών κατακτήσεων και εργασιακών δικαιωμάτων, που είχαν κερδηθεί, με αγώνες και αίμα, ολόκληρη την μεταπολεμική περίοδο.

Η ιστορία του αστικού κράτους είναι μια ιστορία συνεχούς αναμέτρησης με τις ίδιες τις αντιθέσεις που γεννά το σύστημα. Από τη στιγμή που κινητήρια δύναμη της κοινωνίας είναι το επιχειρηματικό κέρδος και όχι οι ανάγκες των εργαζομένων και των υπολοίπων μελών της, θεωρείται φυσικό, κάθε πολιτική, κάθε παρέμβαση και κάθε επιμέρους μέτρο που εφαρμόζεται, να αποσκοπεί στην εξασφάλιση αυτού ακριβώς του κέρδους. Το κέρδος όμως, που προκύπτει μέσα από την απόσπαση της υπεραξίας κατά την παραγωγική διαδικασία, για να αποκτήσει υπόσταση, για να το καρπωθούν πράγματι οι καπιταλιστές, υπάρχει μια βασική και αναγκαία προϋπόθεση. Να μπορούν πάντα και αδιάλειπτα να πωλούνται τα εμπορεύματα που παράχθηκαν. Αγοραστές του μεγαλύτερου μέρους των παραγόμενων εμπορευμάτων είναι οι τάξεις και οι κοινωνικές ομάδες που πληθυσμιακά, λόγω του αριθμού τους, μπορούν να απορροφήσουν την ολοένα και μεγαλύτερη παραγωγή. Δηλαδή, οι εργαζόμενοι και τα άλλα κοινωνικά στρώματα. Κάτι που για τους καπιταλιστές είναι αδιάφορο, αφού το μόνο που τους απασχολεί είναι πώς θα αυξήσουν ακόμα περισσότερο τα κέρδη και τα κεφάλαιά τους. Από τη στιγμή όμως που αυτοί παρακρατούν για τον εαυτό τους όλο και μεγαλύτερα κομμάτια του παραγόμενου πλούτου, αυξάνοντας τη συσσώρευση των κεφαλαίων τους, μειώνονται αντίστοιχα τα περιθώρια που έχουν οι λαϊκές μάζες για κατανάλωση κι έτσι αναπότρεπτα έρχεται η στιγμή που εκδηλώνεται αδυναμία των εργαζομένων και των λαϊκών μαζών να καταναλώνουν το σύνολο της παραγωγής. Τότε, εκδηλώνεται η λεγόμενη κρίση υπερπαραγωγής και η οικονομία περνάει στη φάση της κρίσης. Αυτό που κρύβεται πίσω από την υπερπαραγωγή είναι η υπερσυσσώρευση κεφαλαίων, που φτάνει σε τέτοια επίπεδα τα οποία καθιστούν απαγορευτική την κερδοφόρα αξιοποίησή τους στην παραγωγική διαδικασία για όλους τους καπιταλιστές. Με τις οικονομικές κρίσεις, δηλαδή, δε «σπάει» απλά η αλυσίδα της παραγωγικής διαδικασίας, επειδή δεν απορροφούνται στην αγορά τα παραγόμενα εμπορεύματα, αλλά δημιουργείται πρόβλημα συνολικά στη δυνατότητα αναπαραγωγής του κεφαλαίου. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο, για να ισορροπήσουν τα πράγματα και να ξεκινήσει ο κύκλος της κερδοφόρας αναπαραγωγής του, απαιτείται η καταστροφή - μεγάλου ή μικρότερου - μέρους των παραγωγικών δυνάμεων. Ιδού το αίσχος: Σε μια κοινωνία που η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων δεν καλύπτει ούτε τις στοιχειώδεις ανάγκες της, σε μια κοινωνία που ζητάει περισσότερη δουλειά και περισσότερο ψωμί, τα εμπορεύματα μένουν στα ράφια, τα εργοστάσια και οι άλλες παραγωγικές μονάδες περιορίζουν ή διακόπτουν τη λειτουργία τους, οι απολύσεις αποκτούν μαζικό χαρακτήρα, το βιωτικό επίπεδο των εργαζομένων χειροτερεύει ακόμα περισσότερο. Κι όλα αυτά επειδή τα μέσα παραγωγής ανήκουν σε μια χούφτα μεγαλοεπιχειρηματίες και τα εκατομμύρια των εργαζομένων δεν είναι τίποτα άλλο από το αναλώσιμο υλικό μέσω των οποίων μετουσιώνεται η παραγωγική διαδικασία σε διαδικασία κερδοφορίας για το κεφάλαιο.

Ο κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας και ο ατομικός τρόπος ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της μπορεί να αποτελεί τη βάση για την απόσπαση της υπεραξίας και την κερδοφορία του κεφαλαίου, είναι όμως και η βασική αντίθεση πάνω στην οποία εδράζεται το αναπόφευκτο των οικονομικών κρίσεων. Από αυτή την άποψη, το πρόβλημα της αδιάκοπης αναπαραγωγής του κοινωνικού κεφαλαίου ή η δυνατότητα των κεφαλαιοκρατών να μπορούν αδιάλειπτα να αποκομίζουν υπερκέρδη από τα συσσωρευμένα κεφάλαιά τους αποτελούσε πάντα έναν από τους στόχους της οικονομικής πολιτικής.

Το αστικό κράτος, ως μηχανισμός που υπηρετεί τα συμφέροντα του κεφαλαίου συνολικά, πάντα είχε ενεργό συμμετοχή στη διαμόρφωση των ισορροπιών και την εξασφάλιση ευνοϊκών συνθηκών για την κερδοφορία του κεφαλαίου. Αυτό γίνεται με τις συνεχείς - και συνεχώς αναβαθμιζόμενες - παρεμβάσεις του, που ιδιαίτερα την περίοδο του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού αγκαλιάζουν όλο το φάσμα των οικονομικών σχέσεων. Πρόκειται για παρεμβάσεις οι οποίες, στην πραγματικότητα, επιδιώκουν να δώσουν «ανάσες» στο κεφάλαιο, μέχρι να ξεσπάσει η επόμενη οικονομική κρίση. Προσβλέπουν στη χρονική καθυστέρηση, στη μετάθεση, στην αναβολή της εκδήλωσης της επερχόμενης, κάθε φορά, οικονομικής κρίσης. Παρεμβάσεις που ανάλογα με τις συγκυρίες μπορεί να εμφανίζονται και αποτελεσματικές, έτσι που οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου και οι απολογητές του συστήματος να αποθρασύνονται εντελώς και να φτάνουν στο σημείο να διαφημίζουν ότι το καπιταλιστικό σύστημα βρήκε το φάρμακο και απαλλάχτηκε από τις κρίσεις που πάντα το μάστιζε. Παραμύθια...

Η προπαγάνδα του χωρίς κρίσεις καπιταλισμού κυριάρχησε όλα τα τελευταία χρόνια και αξιοποιήθηκε ευρέως από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Μόνο που για να διατηρηθεί η εικόνα της καπιταλιστικής οικονομίας που τάχα θα βρίσκεται συνεχώς σε φάση ανόδου, εφάρμοσαν μια τόσο αντιδραστική και αντιλαϊκή πολιτική, που τα αποτελέσματά της αποδεικνύονται εγκληματικά για τους εργαζόμενους και τον τόπο. Μια πολιτική πλήρους ευφορίας και καλπάζουσας άνθησης και κερδοφορίας για το κεφάλαιο και τους εκπροσώπους του, που στην άλλη της όψη είχε το μάντρωμα της χώρας στον ιμπεριαλιστικό σχηματισμό της ΕΕ, την απίστευτη λεηλασία του κοινωνικού πλούτου από το κεφάλαιο, το χτύπημα των λαϊκών κατακτήσεων, την υποθήκευση στα διάφορα χρηματοοικονομικά κέντρα των προοπτικών του λαού για μια καλύτερη ζωή. Αυτή είναι η μία πλευρά.

Η άλλη είναι ότι όσο οι παρεμβάσεις της ΕΕ και των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ συνέβαλαν πράγματι στο τρενάρισμα της εκδήλωσης της οικονομικής κρίσης, τόσο η κρίση, όποτε και αν αυτή εκδηλωνόταν, θα είχε πιο άγρια χαρακτηριστικά, εντονότερη σφοδρότητα, περισσότερο βάθος και μεγαλύτερη διάρκεια, ενώ η όποια ύφεση θα ήταν αναιμική, καχεκτική και σε κάθε περίπτωση απειλούμενη να μην εξελιχθεί άμεσα σε αναζωογόνηση. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα.

Οι παράγοντες που συνέβαλαν στο να ...καθυστερήσει η εμφάνιση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, συνδέονται αφ' ενός με τις συνολικότερες εξελίξεις στις καπιταλιστικές χώρες και τις διεθνείς ανακατατάξεις και αφ' ετέρου σε παρεμβάσεις που έγιναν στο εσωτερικό. Πρόκειται για παράγοντες λίγο - πολύ γνωστούς, ωστόσο έχει μια σημασία, μη διαφεύγουν της προσοχής. Αν όχι για άλλο λόγο, απλά επειδή πρόκειται για δεδομένα και ρυθμίσεις που δε θα μπορέσουν να ξαναχρησιμοποιηθούν στο μέλλον. Γι' αυτό, άλλωστε, υπάρχει σήμερα βιασύνη να περάσουν τα αντιδραστικά μέτρα, αφού ο οικονομικός κύκλος που ξεκινά με την τωρινή κρίση απαιτεί τη λήψη άλλου είδους μέτρων και πολιτικών, που μπορεί να είχαν προβλεφθεί και είναι ενσωματωμένες στη Στρατηγική της Λισαβόνας, στην ΕΕ όμως θεωρούν ότι τα βήματα που έχουν γίνει προς αυτή την κατεύθυνση δεν είναι επαρκή.

Σημαντικότατη «ανάσα», στρατηγικής σημασίας για τις καπιταλιστικές χώρες και την προσπάθεια τους να «επιβραδύνουν» τον οικονομικό κύκλο, ήταν οι ανατροπές του σοσιαλισμού στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, σε μια περίοδο που οξύνονταν οι ενδοϊμπεριαλιστικές, αλλά και οι εσωτερικές τους αντιθέσεις. Οι ανατροπές λειτούργησαν ως βαλβίδα εκτόνωσης της κρίσης που απειλούσε να ξεσπάσει και λειτούργησαν ως το σύγχρονο Ελντοράντο, για τα πολυεθνικά κεφάλαια και τους επιχειρηματικούς κολοσσούς της Δύσης. Το άνοιγμα νέων αγορών στην Ανατολική Ευρώπη με τις ευκαιρίες εξαγωγής τεράστιων κεφαλαίων προς αυτές και η παράλληλη δυνατότητα που απέκτησαν οι πολυεθνικές να τροφοδοτούν μαζικά τις αγορές της Δύσης με εμπορεύματα που παράγονται σε χώρες με σημαντικά χαμηλότερο κόστος (Κίνα, Ινδία κλπ.), αποτέλεσαν για το κεφάλαιο το μάννα μιας απίστευτης κερδοφορίας και υπερσυγκέντρωσης κεφαλαίων. Τώρα, μπορούσαν να υλοποιούν-πωλήσουν την παραγωγή τους ποντάροντας στα (έτσι κι αλλιώς) πενιχρά εισοδήματα των εργαζομένων στις καπιταλιστικές χώρες, εξασφαλίζοντας όμως υψηλά ποσοστά κέρδους, αφού τα αποσπούσαν από εργαζόμενους που έκαναν την ίδια δουλειά με τους συναδέλφους τους στη Δύση, αλλά «αμείβονταν» με μεροκάματα που με τη βία έφταναν το 1 και τα 2 δολάρια τη μέρα. Από αυτή τη διαδικασία αξιοποίησης της νέας τάξης στις διεθνείς αγορές και της ...μετάθεσης του ξεσπάσματος της οικονομικής κρίσης για κάποια μελλοντική στιγμή (όπως καλή ώρα είναι οι μέρες που περνάμε τώρα) κέρδισε και η ντόπια άρχουσα τάξη, αφού σε έναν πρώτο καταμερισμό, που έκανε με τις άλλες χώρες της ΕΕ, βρήκε την ευκαιρία να γίνει «εξωστρεφής» και όσα δεν μπορούσε να κερδίσει στη χώρα, τα κερδίζει στο πολλαπλάσιο εκμεταλλευόμενη τους λαούς των Βαλκανίων. Μόνο μέσα στην περίοδο 2000-2008, οι εξαγωγές ελληνικών κεφαλαίων έφτασαν τα 14,7 δισ. ευρώ.

Αν δούμε τις παρεμβάσεις που έγιναν μέσα στη χώρα, και τον τρόπο που αυτές επέδρασαν στον οικονομικό κύκλο, τότε πολύ εύκολα μπορεί να συνειδητοποιηθεί το μέγεθος της ...προσφοράς των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ προς το κεφάλαιο. Μια προσφορά που περιλαμβάνει: Την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων (Τράπεζες, ΟΤΕ, ΔΕΗ, Ναυπηγεία, Διυλιστήρια, ΕΟΤ κλπ.) και άρα της εξασφάλισης ζωτικού χώρου για την κερδοφόρα δραστηριότητα των συγκεντρωμένων κεφαλαίων. Την πολιτική της λεγόμενης απελευθέρωσης των αγορών (τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, μεταφορές, υπηρεσίες), που οδήγησε στην εκχώρηση ολόκληρων τομέων της οικονομίας στο μεγάλο κεφάλαιο. Το σύστημα των «συμπράξεων» (εθνικοί οδοί, αεροδρόμια, γέφυρες κλπ.) του ιδιωτικού με το δημόσιο τομέα, μέσω του οποίου παραδόθηκαν οι υποδομές της χώρας σε διάφορες πολυεθνικές. Τα κονδύλια των μεγάλων έργων, με τα οποία «μπούκωσαν» για μια ολόκληρη δεκαετία τα διάφορα επιχειρηματικά σχήματα. Κι αν συνεχίσουμε, μπορούμε να δούμε την παγίδα που έστησε η κυβέρνηση Σημίτη με το χρηματιστήριο όπου έγινε μια τεράστια κλοπή των λαϊκών αποταμιεύσεων, το κόλπο με την παραποίηση των στατιστικών στοιχείων, που επίσης έγινε για λογαριασμό της ντόπιας άρχουσας τάξης και προκειμένου να εξασφαλιστεί η είσοδος της χώρας στην ΟΝΕ κ.ο.κ.

Ενδεχόμενα το στοιχείο που δείχνει με τον πιο τρανταχτό τρόπο την προσπάθεια των κυβερνητικών παρεμβάσεων ώστε να διατηρηθεί η εικόνα της ανοδικής πορείας, ήταν η, μέσω της απελευθέρωσης του τραπεζικού συστήματος, διόγκωση του δανεισμού των νοικοκυριών. Μια ιδιότυπη ...«τιτλοποίηση» των μελλοντικών λαϊκών εισοδημάτων, που υποθηκεύονται στις τράπεζες, μόνο και μόνο για να μπορούν οι επιχειρήσεις να πωλούν τα εμπορεύματά τους και να μετατίθεται η κρίση υπερπαραγωγής, που λέγαμε παραπάνω, για αργότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα τραπεζικά δάνεια προς τα νοικοκυριά από 6% του ΑΕΠ το 1998 και περίπου 38% το 2005, πέρσι ξεπέρασαν το 50% του ΑΕΠ!!! Δηλαδή, αν δεν υπήρχαν τα δάνεια...

Τώρα πια, η προς εκποίηση περιουσία του Δημοσίου έχει ουσιαστικά περιοριστεί, οι απελευθερωμένες αγορές ακολουθούν το δρόμο των επιχειρηματικών ανταγωνισμών, οι «συμβάσεις» δεν προσφέρονται αφού τα φιλέτα έχουν ήδη φαγωθεί, ενώ η μέθοδος του τραπεζικού δανεισμού των νοικοκυριών έχει φτάσει στα όριά της. Αρα, κάτι άλλο χρειάζεται προκειμένου να στηριχθεί το κεφάλαιο και οι εκπρόσωποί του, την επόμενη μέρα της κρίσης. Κι αυτό, όπως έχουν συνομολογήσει και το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ με την ΕΕ, θα είναι η κλιμακούμενη και σε όλα τα μέτωπα επίθεση σε βάρος των εργαζομένων, με στόχο να δημιουργηθούν μέσα από το παραπέρα χτύπημα των λαϊκών εισοδημάτων και κατακτήσεων οι αναγκαίες για το κεφάλαιο συνθήκες κερδοφορίας και αναπαραγωγής του, μέχρι να χτυπήσει την πόρτα η νέα οικονομική κρίση και ξανά μανά από την αρχή.

Αυτού του είδους οι επιλογές στήριξης του κεφαλαίου όχι μόνο δεν προσφέρουν οτιδήποτε θετικό στους εργαζόμενους, αλλά είναι απόλυτα ταυτισμένες με την όλο και μεγαλύτερη χειροτέρευση της θέσης τους. Οσο, μάλιστα, δείχνουν ότι μπορούν να τις υπομένουν, τόσο οι άλλοι θα εντείνουν την επιθετικότητά τους, αξιώνοντας με κάθε θυσία περισσότερα κέρδη και μεγαλύτερη συσσώρευση κεφαλαίων.

Ο μόνος τρόπος να απαλλαγούν οι εργαζόμενοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα από αυτή τη λαίλαπα των αντιδραστικών μέτρων και της αντιλαϊκής πολιτικής, είναι να συνειδητοποιήσουν τη δύναμή τους, να πιστέψουν ότι δε χρωστάνε ούτε ένα ευρώ στην υπόθεση της σωτηρίας του κεφαλαίου και των κεφαλαιοκρατών. Και σε τελευταία ανάλυση να κυριαρχήσει στη σκέψη τους το αυτονόητο, ότι τα εργοστάσια και οι μηχανές μπορούν και χωρίς τα αφεντικά να λειτουργήσουν μια χαρά, ενώ χωρίς τη δική τους παρουσία, συμμετοχή και εργασία, είναι κουφάρια απλά και άχρηστα.