Αυξάνονται και πληθύνονται οι φωνές των επιστημόνων, οικονομολόγων και άλλων παραγόντων, που επισημαίνουν τη χρεοκοπία των ιμπεριαλιστικών ιδρυμάτων και οργανισμών σε θέματα διαχείρισης των κρίσεων στην παγκόσμια οικονομία - όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Παγκόσμια Τράπεζα, ο ΟΟΣΑ κλπ. - και υπογραμμίζουν την ανάγκη δημιουργίας κάποιου νέου διεθνούς οργάνου που θα προωθήσει μέτρα στην κατεύθυνση αποτροπής της ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία και της γενικής κρίσης του καπιταλισμού. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και η Εκθεση της Επιτροπής Αναπτυξιακού Σχεδιασμού του ΟΗΕ, που παρουσιάστηκε χτες σε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα, από την καθηγήτρια του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Λούκα Κατσέλη,με τη διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπιση της κρίσης που εκδηλώθηκε πέρσι στις χώρες της ΝΑ Ασίας και απειλεί την Ιαπωνία, τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Τόσο η Λ. Κατσέλη, όσο και οι άλλοι ομιλητές - που έκαναν παρεμβάσεις στην έκθεση του ΟΗΕ - δεν έκρυψαν το γεγονός ότι στην ουσία χρεοκόπησε το διεθνές μοντέλο μονόπλευρης λιτότητας σε βάρος των λαών και των εργαζομένων, που επέβαλαν σε παγκόσμιο επίπεδο το ΔΝΤ και άλλοι διεθνείς ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, με τις συνταγές τους για την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και τη φιλελευθεροποίηση των αγορών. Στη χτεσινή συνέντευξη δεν έλειψαν οι προτάσεις για εναλλακτικές λύσεις, που στην ουσία αποβλέπουν στην αντικατάσταση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας από κάποιο άλλο ιμπεριαλιστικό ίδρυμα ή οργανισμό που θα παίζει τον ίδιο ρόλο με το ΔΝΤ στις νέες συνθήκες.

Την ανάγκη ύπαρξης ενός διεθνούς οργανισμού ή μηχανισμού για τη διαμόρφωση του κανονιστικού πλαισίου που θα διέπει την παγκόσμια χρηματοπιστωτική αγορά, προτείνει η έκθεση της Επιτροπής Αναπτυξιακού Σχεδιασμού του ΟΗΕ με θέμα "Διεθνής Χρηματοπιστωτική Κρίση: Οι επιπτώσεις της κρίσης και προτάσεις πολιτικής", βασικά σημεία της οποίας παρουσιάστηκαν χτες σε συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσε το τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Κέντρου Πληροφοριών του ΟΗΕ. Η έκθεση, η οποία συντάχθηκε και ολοκληρώθηκε το Μάη του 1998, επιχειρεί να εντοπίσει τα αίτια της κρίσης, αρχής γενομένης από τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, και τις μορφές επέκτασης της κρίσης πέρα από τη ΝΑ Ασία, ενώ παράλληλα εμπεριέχει συμπεράσματα και προτάσεις για το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα.

Εισηγήτρια της χτεσινής εκδήλωσης ήταν η καθηγήτρια Λούκα Κατσέλη, μέλος της επιτροπής και πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία αναφέρθηκε στα βασικά σημεία της έκθεσης. Σχετικά με τα σημεία της έκθεσης, που αναζητούν τα αίτια της κρίσης, επισημάνθηκαν μεταξύ άλλων τα εξής:

• Η παγκοσμιοποίηση τη δεκαετία του 1990 συσχετίζεται με την ενίσχυση θεσμικών παραγόντων που δεν είναι υπόλογοι ούτε υποκείμενοι στον έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων.
• Οι ιδιωτικοί πόροι που εισέρευσαν στο σύνολο των αναπτυσσομένων χωρών, περιλαμβανομένων των ξένων άμεσων επενδύσεων, των επενδύσεων χαρτοφυλακίου και των δανείων από εμπορικές τράπεζες αυξήθηκαν ταχύτατα.
• Η χρηματοπιστωτική κρίση ξεκίνησε από την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία. Σε όλες σχεδόν τις χώρες, το σύνολο των ξένων βραχυπρόθεσμων επενδύσεων χαρτοφυλακίου αυξήθηκε ταχύτατα κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1990. Διεθνείς τράπεζες και θεσμικοί επενδυτές συσσώρευσαν εγχώριους τίτλους λόγω ελκυστικών διαφορών στο ύψος των επιτοκίων. Οι εγχώριες τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί συνήψαν βραχυχρόνια δάνεια στις διεθνείς αγορές, προκειμένου να χρηματοδοτήσουν εγχώριες επενδυτικές ανάγκες, αυξάνοντας επικίνδυνα την έκθεσή τους στο συναλλαγματικό κίνδυνο. Ταυτόχρονα, προχώρησαν σε ταχύτατη αύξηση δανείων προς εγχώριες εταιρίες, χρηματοδοτώντας κυρίως υπηρεσίες ή επενδύσεις αμφιβόλου αποδοτικότητας.
• Οι υποχρεώσεις της Ινδονησίας, της Κορέας και της Ταϊλάνδης λόγω εισροής ξένων επενδύσεων χαρτοφυλακίου έφταναν στο υψηλότερο σημείο το 1993.
• Η ραγδαία επέκταση της εγχώριας ρευστότητας σε συνδυασμό με την κάμψη της ζήτησης από τις βιομηχανικές χώρες, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, οδήγησε σε μείωση της ανταγωνιστικότητας και της εξαγωγικής επίδοσης των χωρών αυτών. Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με τις υποτιμήσεις του κινέζικου yuan και του ιαπωνικού γιεν μεταξύ 1995-1997, οδήγησαν σε πραγματική ανατίμηση του νομίσματος και διευρυμένα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, που ξεπέρασαν το 8% του ΑΕΠ στην περίπτωση της Μαλαισίας και της Ταϊλάνδης και το 5% στην περίπτωση της Κορέας.
• Η προσπάθεια εκ μέρους των Κεντρικών Τραπεζών να διατηρήσουν σταθερή τη διμερή ισοτιμία έναντι του δολαρίου απέτυχε, με αποτέλεσμα την κατάρρευση των αντίστοιχων νομισμάτων από τα μέσα του 1997. Οι υποτιμήσεις επιδεινώθηκαν από την προσπάθεια εγχώριων εταιριών και τραπεζών να αγοράσουν δολάρια, ώστε να καλυφθούν από την έκθεσή τους στον εξωτερικό δανεισμό.
• Οι συναλλαγματικές κρίσεις δημιούργησαν μια σοβαρή έλλειψη ρευστότητας, η οποία επιδεινώθηκε από την αντίδραση των κυβερνήσεων να αυξήσουν τα εγχώρια επιτόκια και να περιορίσουν τις κυβερνητικές δαπάνες. Η αύξηση του χρηματοπιστωτικού κόστους και η περιορισμένη πρόσβαση των επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση, προκάλεσε μαζική πώληση περιουσιακών στοιχείων και περαιτέρω μείωση των τιμών, τόσο στο χρηματιστήριο, όσο και στις αγορές συναλλάγματος.
• Η χρηματοπιστωτική κρίση σ' αυτές τις χώρες είναι επομένως αποτέλεσμα ατελειών στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και λανθασμένων πολιτικών επιλογών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Οι διεθνείς χρηματαγορές απέτυχαν να εξασφαλίσουν τη βέλτιστη κατανομή του κεφαλαίου, ενώ τα εγχώρια ιδιωτικά τραπεζικά συστήματα δε διοχέτευσαν αποτελεσματικά τους πόρους.
• Ελλειμμα πολιτικής εμφανίζεται και σε διεθνές επίπεδο. Πολλά διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν παρείχαν έγκαιρη προειδοποίηση για τη διόγκωση των βραχυπρόθεσμων ξένων υποχρεώσεων των ιδιωτικών τραπεζών και επιχειρήσεων.

Ταυτόχρονα η έκθεση αναφέρεται στις μορφές επέκτασης της κρίσης πέρα από τη Νοτιοανατολική Ασία. Οπως επισημαίνει μεταξύ άλλων:

• Η αστάθεια των χρηματοπιστωτικών ροών αφ' ενός απειλεί τη φερεγγυότητα και την πιστοληπτική ικανότητα των εθνικών χρηματοπιστωτικών οργανισμών και επιχειρήσεων και αφ' ετέρου είναι σε θέση να αποσταθεροποιήσει τη διεθνή οικονομία και το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα.
• Οι διεθνείς επενδυτές προσπάθησαν να αντισταθμίσουν τις ζημιές από επενδύσεις σε χώρες που επλήγησαν από την κρίση μέσω της πώλησης περιουσιακών στοιχείων και μέσω γεωγραφικής αναδιάρθρωσης των χαρτοφυλακίων τους προς πιο σταθερές αγορές.

Μειώσεις στις τιμές των υγρών καυσίμων που θα ισχύσουν από σήμερα και μέχρι την επόμενη Τετάρτη ανακοίνωσε χτες η εταιρία "Ελληνικά Πετρέλαια". Συγκεκριμένα, η τιμή της βενζίνης σούπερ μειώνεται κατά 0,40 δρχ. το λίτρο, της αμόλυβδης κατά 0,50 δρχ., του πετρελαίου κίνησης κατά 1,10 δρχ. το λίτρο και του πετρελαίου θέρμανσης κατά 1,30 δρχ. το λίτρο. Ετσι, οι ενδεικτικές τιμές λιανικής πώλησης του πετρελαίου θέρμανσης διαμορφώνονται από το υπουργείο Ανάπτυξης για το λεκανοπέδιο της Αττικής και το Νομό Θεσσαλονίκης στις 68,70 δρχ. το λίτρο, για τις περιοχές της Α ζώνης στις 71,70 δρχ. το λίτρο, για τη Β ζώνη στις 74,70 δρχ., για τις περιοχές της Γ ζώνης με ΦΠΑ 18% στις 77,70 και για περιοχές της ίδιας ζώνης με 13% ΦΠΑ 70,70 δρχ. το λίτρο. Ας σημειωθεί, πάντως, ότι τόσο οι βενζίνες όσο και - όπως αποδείχτηκε την προηγούμενη βδομάδα μετά την ανακοίνωση της μείωσης του Ειδικού Φόρου - το πετρέλαιο θέρμανσης σε πολλές περιοχές φτάνουν στους καταναλωτές μέχρι και 8-10 δρχ. ακριβότερα από τις τιμές που ανακοινώνουν τα υπουργικά επιτελεία.

Οσο για τις βενζίνες - σούπερ και αμόλυβδη - σύμφωνα με το υπουργείο Ανάπτυξης αυτή τη βδομάδα θα πρέπει - υποτίθεται - να πωλούνται στις εξής τιμές:

• Στο λεκανοπέδιο της Αττικής και στο Νομό Θεσσαλονίκης η σούπερ στις 200,30 δρχ. και η αμόλυβδη στις 183,90 δρχ. το λίτρο.
• Στην Α ζώνη η σούπερ στις 205,20 και η αμόλυβδη στις 188,80 δρχ.
• Στη Β ζώνη η σούπερ στις 208,20 και η αμόλυβδη στις 191,80 δρχ. το λίτρο.
• Στις περιοχές της Γ ζώνης με 18% ΦΠΑ η ενδεικτική τιμή λιανικής πώλησης της σούπερ διαμορφώνεται στις 210,20 δρχ. και της αμόλυβδης στις 193,80 δρχ. το λίτρο, ενώ για τις περιοχές με 13% ΦΠΑ οι αντίστοιχες ενδεικτικές τιμές είναι 200,20 και 184,80 δρχ. το λίτρο.