1. Το Κόμμα μας πορεύτηκε στην τετραετία αυτή, σε εξαιρετικά δύσκολες και σύνθετες συνθήκες, εξοπλισμένο με νέο Πρόγραμμα, Καταστατικό, νέες επεξεργασίες για ζητήματα Ιστορίας του, αλλά και για τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ο πολιτικός - κοινωνικός χρόνος σίγουρα δεν επαρκεί για να βγουν αναλυτικά συμπεράσματα για τη δοκιμασία όλων αυτών στην πράξη, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να μετρήσουμε τα αποτελέσματα της δουλειάς μας ποσοτικά και ποιοτικά. Να εξετάσουμε πολύ απλά κατά πόσο όλα αυτά συνέβαλαν και συμβάλλουν στην «ωρίμανση του υποκειμενικού παράγοντα», στα μετρήσιμα δηλαδή βήματα που έγιναν προς την κατεύθυνση συγκέντρωσης - προετοιμασίας «του στρατού της επανάστασης».

Εχει αποδειχτεί ιστορικά ότι η πολυπόθητη αυτή ωρίμανση δεν έρχεται με «διατάγματα» ή «σχεδιασμούς επί χάρτου», απλά με τη συνεχή από μέρους μας επίκληση της ανάγκης επανάστασης και της (αναγκαίας) πειστικής προβολής του ρεαλισμού - αναγκαιότητας του σοσιαλισμού - κομμουνισμού.

Η κοινωνική συνείδηση διαμορφώνεται βασανιστικά - με τη μυρμηγκίσια γεμάτη αυτοθυσία δουλειά μας (ιδεολογική - πολιτική - οργανωτική) - ξεκινά πάντα από τα απλά, τα συγκεκριμένα, τα καθημερινά και προχωρά στα σύνθετα, ώστε να διδάσκονται πραγματικά οι λαϊκές μάζες «από την ίδια τους την πείρα». Δεν μπορείς π.χ. να πείσεις τον πεινασμένο (και στη χώρα μας έχουν αυξηθεί δραματικά - απόλυτη εξαθλίωση) απλά υποσχόμενος ότι θα χορτάσει «στα φαγητά που θα φτιάξουν οι κουζίνες του μέλλοντος».

Και εδώ έχουμε πολλή ακόμη δουλειά να κάνουμε. Χωρίς «επαναστατικό σκόντο» αλλά και παίρνοντας πιο ουσιαστικά υπόψη στη δράση μας την προτροπή του Λένιν στο τι πρέπει να αποφύγουμε: «Για έναν πραγματικό επαναστάτη ο πιο μεγάλος κίνδυνος - ίσως και ο μοναδικός κίνδυνος - είναι να υπερβάλλει στην επαναστατικότητα, να ξεχνά τα όρια και τους όρους για μια κατάλληλη και επιτυχημένη εφαρμογή των επαναστατικών μεθόδων» (Απαντα τ. 44).

Η εμπειρία από τη συνεχιζόμενη καπιταλιστική κρίση (τη βαθύτερη και μεγαλύτερη σε διάρκεια στη χώρα μας) έδειξε ότι αυτό που κυριάρχησε - και εδώ να δούμε αυτοκριτικά και τις δικές μας ευθύνες - δεν ήταν οι νέες δυνατότητες που ξανοίγονταν, αλλά δυστυχώς οι νέες δυσκολίες - εμπόδια που προστέθηκαν στην αντιφατική επίδρασή της καπιταλιστικής κρίσης στην κοινωνική συνείδηση. Η κοινωνική συνείδηση πήγε «προς τα πίσω» και όχι προς την κατεύθυνση που εμείς θέλαμε. Κάτι που θα φανεί έντονα και στα επόμενα χρόνια, όταν θα πλεύσουμε ίσως, σε πιο «ήρεμα νερά» (πιθανή «καπιταλιστική ανάκαμψη»).

2. «Καμαρώνουμε» (και σωστά) για τις κοινωνικές - πολιτικές μας προβλέψεις, που στηρίχτηκαν στις επεξεργασίες μας στο έδαφος της Μ-Λ ιδεολογίας μας. Ομως δεν φτάνει να προβλέπεις σωστά τις εξελίξεις, αλλά και να δημιουργείς με τον αγώνα σου τις προϋποθέσεις για να καθυστερείς, εμποδίζεις, υπερπηδάς τα εμπόδια - προβλήματα που δημιουργούνται. Τα λαϊκά στρώματα δεν θα μας «βαθμολογήσουν» απλά και μόνο για το ότι «τα είπαμε καλά», αλλά κυρίως στο πώς και εάν μπήκαμε επικεφαλής στον αγώνα για να τα αποτρέψουμε.

Η καθημερινή αναγκαία προετοιμασία μας «για τις μεγάλες μέρες» όταν θα υπάρχει στη χώρα μας επαναστατική κατάσταση, δεν μας απαλλάσσει από την καθημερινή δράση για «τα μικρά», χωρίς φυσικά να ξεχνάμε ότι «οι μικρές αλλαγές είναι εχθρός των μεγάλων αλλαγών» (ΜΠΡΕΧΤ). Η ιδεολογική πάλη ενάντια στο ρεφορμισμό - «κυβερνητισμό» θα πρέπει να δένεται και με την πάλη ενάντια στον αριστερισμό - σεχταρισμό.

Η ανάγκη για «ατσάλωμα» να δένεται και με την ανάγκη για «νίκες» του κινήματος (προσωρινές, εύθραυστες κ.ά.), με «χειροπιαστά αποτελέσματα», γιατί έτσι συμβάλλει στο να σπάει το κλίμα απογοήτευσης και αποστράτευσης, που ας μην το κρύβουμε, φαίνεται να υπάρχει και στις γραμμές μας, εκφραζόμενο με διάφορους τρόπους...

3. Οι πολλές δικαιολογημένες αναφορές - εκτιμήσεις για τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο και τη στάση των κομμουνιστών σ' αυτόν θα πρέπει να δένονται και με τον καθημερινό έμπρακτο αγώνα ενάντια στις ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις (όπως κάναμε στη μακρόχρονη ιστορία μας), ενάντια στις βάσεις και το ΝΑΤΟ, για την αποτροπή του, χωρίς φυσικά πασιφιστικές αυταπάτες. Ταυτόχρονα να έχουμε βαθύτερη συναίσθηση για το τι σημαίνει πόλεμος στον 21ο αιώνα σε ευρωπαϊκό έδαφος, αλλά και τις επιπτώσεις του. Η γέννα του καινούριου που προσδοκούμε (μακριά από εμάς λαθεμένες σκέψεις όπως: πόλεμος = επαναστατική κατάσταση = σοσιαλιστική επανάσταση) θα είναι εξαιρετικά δύσκολη μετά από μία τέτοια εξέλιξη και θα απαιτεί πολλαπλές θυσίες, πρώτιστα από την επαναστατική του πρωτοπορία, για τις οποίες και η ίδια θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη...

4. Τα Κομμουνιστικά Κόμματα είχαν πάντα δείκτες που μετρούσαν τη δουλειά τους, δείκτες «αντοχής» αλλά και ανάπτυξης ή υποχώρησης. Χρειάζεται συγκεκριμένα απλά και όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα να απαντήσουμε και στο Συνέδριό μας (αποτελέσματα - αιτίες) όχι για να κάνουμε το «χατίρι» των άσπονδων «φίλων» μας, αλλά για να μπορέσουμε να έχουμε μία πραγματικά «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης»:

-- Ποια τα αποτελέσματα της παρέμβασής μας στο λαϊκό κίνημα και πρώτιστα στο εργατικό (π.χ. αλλαγή συσχετισμών, βαθμός οργάνωσης - μαζικότητας, ανάπτυξη αγώνων κ.ά.). Γιατί υπήρχε «υποχώρηση - αναδίπλωση» στο εργατικό - λαϊκό κίνημα αυτό το διάστημα;

-- Στην πράξη πόσο και πώς προωθήθηκε η κοινωνική συμμαχία σε πραγματικό κοινωνικό έδαφος και όχι αυτό που συχνά εμείς «βαφτίζουμε» ως τέτοια.

-- Οσον αφορά το Κόμμα: Πορεία οργανωμένης του δύναμης, κοινωνική - ηλικιακή του σύνθεση, λειτουργία του και επίπεδο συμμετοχής - δράσης των μελών. Συζήτηση για τη σημαντική πτώση της κυκλοφορίας του «Ριζοσπάστη», αλλά και η πορεία των οικονομικών του.

-- Τι γίνεται αντίστοιχα με την ΚΝΕ και την παρέμβαση - επίδρασή της στη νέα γενιά; (Αισθητή η απουσία και την περίοδο αυτή του νεολαιίστικου κινήματος).

-- Τι γίνεται (και γιατί) με την επιρροή μας στις εκλογικές μάχες που προηγήθηκαν; (Ως δείκτης στη συγκεκριμένη στιγμή του επιπέδου της κοινωνικής συνείδησης).

5. Γίνεται αναφορά για νέα γενιά στελεχών που «αναπτύσσεται και διαπαιδαγωγείται με κριτήρια που ξεφεύγουν από τον κοινοβουλευτισμό ως βάση...». Σωστά, όμως, αυτή η διαπίστωση δεν τα «προφυλάσσει» και από άλλες εξίσου σοβαρές «παθογένειες» και «παιδικές ασθένειες» που πρέπει να προσέξουμε, όπως η απόσταση λόγων και έργων, ο υποκειμενισμός, η «ανυπομονησία», ο «πολυξερισμός» που δεν δένεται με την εμπειρία την κοινωνική, κομματική, κινηματική, την έμπρακτη αντοχή στα ζιγκ-ζαγκ του κινήματος και της ζωής. «Αυτοϊκανοποίηση, δογματισμός από τη μια και αυταρχικότητα, γραφειοκρατία από την άλλη, φέρνουν στην κατάσταση εκείνη που κρατάει το στέλεχός μας μακριά από τη ζωντανή πραγματικότητα, αποσπασμένο από τη ζωή και τη μάζα του Κόμματος, από τη μάζα του λαού. Αυτό κάνει το στέλεχος και τον καθοδηγητή ανίκανο ν' ανταποκριθεί στη δουλειά του, στον κομματικό προορισμό...» (Ν. Ζαχαριάδης).

Συμφωνώ εξ ολοκλήρου με τις Θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής. Αποτελούν όπλο για όλο το κομματικό δυναμικό, για να μπορέσουμε με μεγαλύτερη επάρκεια το επόμενο διάστημα να κατανοήσουμε τις εξελίξεις, τις συνθήκες που δρούμε και θα δράσουμε και κατά συνέπεια να προωθήσουμε τα καθήκοντα που απορρέουν, βελτιώνοντας αδύνατες πλευρές που σωστά εντοπίζονται και καθρεφτίζουν τη δράση μας.

Θεωρώ ότι η μεγαλύτερη αδυναμία μας βρίσκεται ακριβώς σ' αυτό το σημείο. Στο πώς δηλαδή βοηθά η καθοδηγητική μας δουλειά να φωτίζεται ο συνολικός «καμβάς», το συνολικό πεδίο μέσα στο οποίο δρούμε και από το οποίο απορρέουν τα κάθε φορά συγκεκριμένα καθήκοντα που έχουμε. Συνολικό καμβά εννοώντας τη σημασία που έχει η κάθε φορά συγκεκριμένη δράση μας για την προώθηση του καθήκοντος της προετοιμασίας του υποκειμενικού παράγοντα μέσα στις δύσκολες αντικειμενικά συνθήκες, ούτως ώστε ούτε να μην υπάρχει απογοήτευση από τυχόν δυσκολίες που συναντάμε, αλλά ούτε και επανάπαυση στο όνομα των δυσκολιών, που αυτή η δεύτερη πλευρά είναι που μας αφορά και παραπάνω, δεδομένου ότι μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε και γίνεται και «άλλοθι» μπροστά στις δυσκολίες που συναντάμε, με αποτέλεσμα να μην καταβάλουμε τη μέγιστη δυνατή προσπάθεια στο ακέραιο.

Βασικό στοιχείο που απορρέει από τα πρώτα κεφάλαια των Θέσεων νομίζω πως είναι οι προσπάθειες θωράκισης του καπιταλιστικού συστήματος, ούτως ώστε είτε να αποφύγει όσο μπορεί μια «έξαρση» της κατάστασης, είτε γνωρίζοντας και οι ίδιοι την αδυναμία να λυθούν πλήρως οι αντιφάσεις του συστήματός τους, να μπορέσει να ελέγξει το ξέσπασμα μιας επαναστατικής κατάστασης, η οποία, όπως σωστά έχουμε πει, δεν οδηγεί αυτόματα σε εξέγερση ούτε πολύ περισσότερο σε νίκη. Είναι εμφανής η προσπάθεια θωράκισής τους και σε επίπεδο διεθνές αλλά και στο εσωτερικό, όπως σωστά επισημαίνεται, όπως και το γεγονός ότι στοιχεία του εποικοδομήματος προσαρμόζονται ακριβώς σ' αυτή την κατεύθυνση (ΜΚΟ, κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία) και θα έχουν τέτοιο βάθος και πρέπει κι από αυτή την οπτική να βοηθάμε να τα κατανοεί η εργατική τάξη, να σμπαραλιάζουμε το κύρος που προσπαθούν να αποκτήσουν.

Πρέπει, λοιπόν, μπροστά και στα ενδεχόμενα που μπαίνουν από τις σύνθετες εξελίξεις που θα έχουμε (ενδεχόμενο πολέμων κ.λπ.), αλλά ακόμη κι αν δεν έχουμε ορατές άμεσες εξελίξεις, με δεδομένη την εκτίμηση που επαναλαμβάνεται και στις Θέσεις, ότι «αυτό που σήμερα φαίνεται ακίνητο αμετάβλητο, αύριο μπορεί να αλλάξει ραγδαία», πώς εμείς αντίστοιχα προετοιμαζόμαστε;

Πώς η καθημερινή μας δράση στοχεύει ακριβώς στο να γίνονται βήματα ούτως ώστε την κρίσιμη ώρα της επαναστατικής κατάστασης που δε θα μας ρωτήσει, ούτε θα μας περιμένει, αλλά αντικειμενικά θα εκδηλωθεί ασχέτως με το επίπεδο της ανάπτυξης του υποκειμενικού παράγοντα, εμείς θα έχουμε αυτά τα εφόδια που θα μας οδηγήσουν στο να ανταποκριθούμε στο ιστορικό μας καθήκον;

Το θεμελιώδες ζήτημα του επαναστατικού προγράμματος το έχουμε λυμένο. Ακριβώς όμως από τη θεμελιώδη του σημασία προκύπτει και η ανάγκη να δουλεύουμε καθημερινά με αυτό. Και δεν πρέπει να το κατανοούμε μόνο από τη σκοπιά της προπαγάνδισης και εκλαΐκευσής του στην εργατική τάξη. Ετσι δε θα το καταφέρουμε ποτέ. Πρώτα και κυρία πρέπει να το δούμε ως αναπόσπαστο στοιχείο της καθοδηγητικής μας δουλειάς, της συζήτησης στα όργανα, στις ΚΟΒ και σε ιδεολογικοπολιτικά μαθήματα προφανώς, αλλά πολύ περισσότερο - κι εδώ εστιάζεται η βασική μας αδυναμία - μέσα από τη σταθερή ανάλυση των καθηκόντων που έχουμε στην καθημερινότητα από αυτό το πρίσμα. Να μάθουμε να δουλεύουμε μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα με αυτό τον τρόπο.

Η αδυναμία μας σε αυτή την κατεύθυνση δημιουργεί μια σειρά αδυναμίες και προβλήματα στην καθημερινή μας δράση, που εντοπίζονται και από τις Θέσεις:

Το ζήτημα της απογοήτευσης ενός κομματιού των δυνάμεών μας και του περίγυρου μέσα από τις σύνθετες δυσκολίες. Ενώ κάνουμε βήματα στην καλύτερη προετοιμασία των μαχών που δίνουμε (καταγραφή, εξοπλισμός, σχέδιο), που κι εδώ έχουμε περιθώρια βελτίωσης, μια σημαντική πλευρά που υστερήσαμε και πρέπει να βελτιώσουμε εδώ είναι το μετά. Δε γίνεται μετά από κάθε μάχη η σωστή αποτίμηση της δουλειάς, των συμπερασμάτων, στο τι και πώς συνέβαλε ακόμη και παρά τα λίγα ορατά αποτελέσματα, σ' αυτό που λέμε καθήκον της συγκέντρωσης δυνάμεων. Να προκύπτει από αυτό σταθερό σχέδιο αμέσως μετά, στη βάση ακριβώς των βημάτων που έγιναν και των δυσκολιών που συναντήσαμε. Αντιμετωπίζουμε συχνά ως αυτοσκοπό τις μάχες που δίνουμε, με αποτέλεσμα να υπάρχει κάθισμα μετά. Σωστά πασχίζουμε και αδύναμα ακόμη παρεμβαίνουμε ιδεολογικοπολιτικά για παράδειγμα πριν τις απεργιακές μάχες, ποτέ όμως δεν το κάναμε αυτό με ένταση μετά από κάποια τέτοια μάχη, ειδικά όταν δεν είχε και «μεγάλα» αποτελέσματα. Είναι πλευρά που μας βάζει και εμπόδια στη στρατολογία και οικοδόμηση, γιατί ένας κόσμος γύρω μας απογοητεύεται, χάνει το «δάσος» της προετοιμασίας για την επαναστατική σύγκρουση και απογοητεύεται από το «δέντρο» και έτσι ευνουχίζεται και η ανάπτυξη στη συνείδησή του της αναγκαιότητας της ισχυροποίησης συνολικότερα της οργανωμένης πρωτοπορίας.

Μιας τέτοιας ποιότητας καθοδηγητική δουλειά θα συμβάλλει και στο να ξεπερνιούνται αδυναμίες και στα ζητήματα της σχέσης Κόμματος - κινήματος, του περιεχόμενου των αγώνων σε οποιεσδήποτε συνθήκες. Η ανοχή που ενδεχόμενα να υπάρχει, η δυσκολία άλλες φορές, αν συνδέεται με το ερώτημα «δηλαδή σε επαναστατικές συνθήκες που θα επιδεινωθεί η κατάσταση απότομα και τα προβλήματα θα τσακίζουν», εμείς πώς θα ανοίξουμε τότε την προοπτική στην εργατική τάξη αν σήμερα κάνουμε πίσω, θα βοηθά στο να κατανοείται η σημασία τού να παλεύονται σήμερα αυτές οι αδυναμίες - δυσκολίες.

Ετσι θα καταφέρουμε να κάνουμε βήμα ουσιαστικό και στην προσπάθεια του βασικού στόχου που βάζουμε, για να γίνουν τα Τομεακά όργανα επιτελεία δουλειάς αλλά και στο ουσιαστικό καθήκον της ανάπτυξης - ανάδειξης στελεχών. Οταν η καθημερινότητα αποστεώνει τη συζήτηση, όταν γίνεται κύριο το να κυνηγάμε ένα νούμερο και ένα στόχο κι όχι γιατί τον κυνηγάμε είναι φυσικό να βάζουμε εμπόδια στο να αναπτύσσεται ένα δυναμικό μας, να φρενάρει και η δράση του, αλλά πολύ περισσότερο η ωρίμανσή του και να έχει και αδυναμίες που εντοπίζουν οι Θέσεις για τα νέα στελέχη, ειδικά όπως π.χ. να φαίνεται η δράση μας αποσπασματική. Αυτό τυραννάει πολλές φορές και τη λειτουργία και συζήτηση των Τομεακών οργάνων και νομίζω πως με μεγαλύτερη καρτερικότητα πρέπει να δούμε πώς θα ωριμάζουν τέτοιες πλευρές στη συζήτηση των οργάνων, που θα φέρουν και τα «μετρήσιμα» αποτελέσματα, πώς θα μάθουμε να δουλεύουμε μακροπρόθεσμα και με προοπτική, αντί να κυνηγάμε πολλές φορές αποστεωμένα μόνο το εφήμερο αποτέλεσμα.