Στην περαιτέρω ενίσχυση της διαδικασίας συγκέντρωσης της γης και της παραγωγής στοχεύει η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική για την περίοδο 2021 - 2027, για λογαριασμό των μονοπωλίων του αγροτοδιατροφικού τομέα, παράλληλα με την ενίσχυση των θέσεών τους στον διεθνή ανταγωνισμό με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, αποδεικνύοντας έτσι για άλλη μια φορά ότι κάθε νέα αναθεώρηση της ΚΑΠ είναι ακόμα χειρότερη για τους μικρομεσαίους αγροτοκτηνοτρόφους.

Ο νέος σχεδιασμός προκρίνει μια γεωργία «καλύτερα προσανατολισμένη στην αγορά», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το κείμενο προτάσεων της Κομισιόν, με ενίσχυση των λεγόμενων «συνεργατικών σχημάτων» των παραγωγών και της συμβολαιοποίησης της παραγωγής, υπό την «ομπρέλα» του μεγάλου κεφαλαίου, τραπεζικού και εμπορομεταποιητικού.

Πιο συγκεκριμένα, προωθείται η επέκταση της συμβασιοποίησης, της υπογραφής δηλαδή γραπτών συμβάσεων μεταξύ παραγωγών πρωτογενών προϊόντων και μεταποιητών, υπό την παρέμβαση των τραπεζών. Δίνεται η δυνατότητα στα κράτη - μέλη τα συμβόλαια να καθίστανται υποχρεωτικά για την παράδοση της παραγωγής σε μεγάλες μεταποιητικές επιχειρήσεις, ένα μέτρο μάλιστα που προβάλλεται ως «ενισχυτικό της θέσης των αγροτών». Η διαδικασία αυτή έχει ξεκινήσει ήδη και στην Ελλάδα, κατά βάση από την Τράπεζα Πειραιώς, αλλά και από άλλους τραπεζικούς ομίλους, και επεκτείνεται διαρκώς σε ολόκληρη τη χώρα, εντάσσοντας στα διάφορα προγράμματα συμβολαιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας ολοένα και περισσότερους παραγωγούς.

Ενα από τα σημεία πάνω στα οποία διεξάγονται οι διαπραγματεύσεις το τελευταίο διάστημα είναι η πρόταση να αποκτήσουν τα κράτη - μέλη «μεγαλύτερη ευελιξία» στον τρόπο με τον οποίο θα χρησιμοποιούν τα χρηματοδοτικά κονδύλια που τους αναλογούν. Προτείνεται τα κράτη - μέλη να έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν μεταξύ του Πυλώνα 1, που αφορά τις άμεσες ενισχύσεις, και του Πυλώνα 2, που χρηματοδοτεί τα διάφορα προγράμματα «αγροτικής ανάπτυξης», τα οποία κατευθύνονται κατά βάση σε επιχειρήσεις του χώρου, έως και το 15% των κονδυλίων της ΚΑΠ που τους αναλογούν.

Πρέπει επίσης να σημειωθεί η έντονη πίεση που ασκούν τα νεότερα μέλη της ΕΕ, από την Ανατολική Ευρώπη, ως προς τον επανακαθορισμό του συνολικού ύψους των ενισχύσεων που λαμβάνουν τα κράτη, ζητώντας να επιβληθεί η λεγόμενη «εξωτερική σύγκλιση» των ενισχύσεων. Προς το παρόν το ενδεχόμενο αυτό δεν φαίνεται να υλοποιείται, κυρίως εξαιτίας της αντίθεσης των ισχυρότερων και παλαιότερων κρατών - μελών, ωστόσο υπάρχει η επισήμανση ότι «η Επιτροπή παραμένει προσηλωμένη στον στόχο για δικαιότερη κατανομή άμεσων ενισχύσεων μεταξύ των κρατών - μελών μέσω εξωτερικής σύγκλισης».

Πάντως, άμεσες θα είναι οι αλλαγές προς το χειρότερο αναφορικά με τους στόχους προώθησης «δράσεων για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή». Ηδη με την τρέχουσα ΚΑΠ οι ενισχύσεις προς τους αγροτοκτηνοτρόφους είναι συνδεδεμένες με την εφαρμογή «πρακτικών φιλικών προς το περιβάλλον και το κλίμα» (το λεγόμενο «πρασίνισμα της ΚΑΠ»), ωστόσο για τη νέα επταετή περίοδο θα απαιτούνται επιπλέον «περιβαλλοντικού τύπου» υποχρεωτικές απαιτήσεις στις εκμεταλλεύσεις τους. Ετσι, προβλέπεται ότι τουλάχιστον το 30% κάθε εθνικού κονδυλίου της «αγροτικής ανάπτυξης» θα προορίζεται ειδικά για μέτρα στον τομέα του περιβάλλοντος και του κλίματος, το 40% του συνολικού προϋπολογισμού της ΚΑΠ θα πρέπει να «συμβάλει στη δράση για το κλίμα», ενώ πέραν της δυνατότητας μεταφοράς του 15% μεταξύ των δύο πυλώνων, τα κράτη - μέλη θα μπορούν να μεταφέρουν ακόμη ένα 15% των συνολικών πόρων από τον Πυλώνα 1 στον Πυλώνα 2 για δαπάνες σχετικές με μέτρα για το κλίμα και το περιβάλλον. Μάλιστα, αυτού του τύπου οι δράσεις θα μπορούν να υλοποιούνται μόνο με κονδύλια της ΚΑΠ, δίχως να απαιτείται εθνική συγχρηματοδότηση. Η υποκρισία της ΕΕ βέβαια εμφανίζεται και σε αυτό το σημείο σε όλο της το «μεγαλείο», αφού την ίδια στιγμή που «κόπτεται» για την «κλιματική αλλαγή» και λαμβάνει μέτρα «φιλοπεριβαλλοντικού χαρακτήρα», έχει εγκρίνει την κυκλοφορία και καλλιέργεια μιας σειράς μεταλλαγμένων προϊόντων.

Παράλληλα, η νέα ΚΑΠ εισάγει τα λεγόμενα εθνικά «Στρατηγικά Πλάνα», που θα καταρτίζονται από κάθε χώρα για την επίτευξη των γενικότερων στόχων - επίτευξη περιβαλλοντικών όρων, ενίσχυση του προσανατολισμού της γεωργίας προς την αγορά, εισαγωγή νέων τεχνολογιών κ.ά. Τα Πλάνα αυτά θα εγκρίνονται αρχικά και θα ελέγχονται ετησίως από την Επιτροπή, για να διασφαλίζεται ότι ακολουθούν τους κεντρικούς άξονες που έχουν τεθεί.

Ενα ακόμα στοιχείο των προτάσεων της Επιτροπής είναι η περικοπή των συνολικών κονδυλίων για την ΚΑΠ, αφού προκρίνεται η εξοικονόμησή τους για τη χρηματοδότηση άλλων κρίσιμων τομέων της λυκοσυμμαχίας, όπως η ενίσχυση του τομέα της «άμυνας» και η διαχείριση του Προσφυγικού. Το συνολικό ποσό που προβλέπει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ για την περίοδο 2021 - 2027 περιλαμβάνει 365 δισ. ευρώ για την ΚΑΠ, που αντιστοιχούν στο 28,5% του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ για την παραπάνω περίοδο. Απ' αυτά, 265,2 δισ. θα κατευθυνθούν στις άμεσες ενισχύσεις, 78,8 δισ. για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων «αγροτικής ανάπτυξης» και επιπλέον 20 δισ. για τη λήψη άλλων έκτακτων μέτρων. Ετσι, προτείνεται μείωση του συνολικού κονδυλίου κατά 5%, που ειδικά για τη χώρα μας - αν τελικά περάσει ως έχει αυτή η πρόταση - σημαίνει ότι η συνολική μείωση των δαπανών θα είναι περί τα 1,2 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας σε μείωση κατά 6,16%, από 19,045 δισ. σε 17,823 δισ. Βεβαίως, και αυτό το ζήτημα θα κριθεί από το συνολικότερο παζάρι που διεξάγεται το τελευταίο διάστημα και από τις αντιθέσεις μεταξύ των κρατών, λόγω διαφορετικών χαρακτηριστικών των οικονομιών τους. Σε κάθε περίπτωση, το τελικό ύψος των κονδυλίων που θα διατεθούν για την ΚΑΠ θα είναι ένα αποτέλεσμα συμβιβασμού, που φυσικά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να αλλάξει την ουσία της.

Σε πρόσφατο εκτενές άρθρο που δημοσίευσε η ΚΟΜΕΠ (τ. 5, 2018) καταγράφεται το πώς αξιοποιήθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια τα κονδύλια της ΚΑΠ, τα οποία βεβαίως προέρχονται από την υπερφορολόγηση της εργατικής τάξης και των άλλων λαϊκών στρωμάτων, όπως άλλωστε και το σύνολο των κοινοτικών κονδυλίων. Κατά τον ίδιο τρόπο που το ΕΣΠΑ ή τα κονδύλια που προέρχονται από τα άλλα κοινοτικά ταμεία κατευθύνονται για την ενίσχυση των μονοπωλιακών ομίλων σε κάθε τομέα της οικονομίας, έτσι και τις αγροτικές ενισχύσεις τις καρπώνονται, το μεγαλύτερο ποσοστό τους, οι καπιταλιστές που επενδύουν στην αγροτική παραγωγή, οι όμιλοι της εμπορίας και της μεταποίησης που εξασφαλίζουν φτηνά αγροτικά προϊόντα, τα οποία πωλούν, μεταποιημένα ή μη, αντλώντας μονοπωλιακό υπερκέρδος.

Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δείχνουν ότι οι άμεσες ενισχύσεις επικεντρώνονται στις μεγάλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις και στους μεγαλοϊδιοκτήτες γης. Κατά μέσο όρο, το 20% των δικαιούχων λαμβάνουν περίπου το 80% των πληρωμών. Πιο συγκεκριμένα, 1,5 εκατ. αγροτικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ καρπώνονται 35,5 δισ. ευρώ ετησίως, ενώ οι υπόλοιπες 5,5 εκατ. αγροτικές εκμεταλλεύσεις καρπώνονται 6,6 δισ. ευρώ. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στην Ελλάδα, όπου το 20% των εκμεταλλεύσεων λαμβάνουν το 68% των ενισχύσεων, ενώ αποκλείονται από τα δικαιώματα εκμεταλλεύσεις με λιγότερα από 4 στρέμματα και δεν καταβάλλονται ενισχύσεις που αντιστοιχούν σε ποσό μικρότερο από 250 ευρώ.

Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, πάνω από το 80% των αγροτοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, που είναι οι μικρότερες, συντηρούνται λαμβάνοντας άμεσες ενισχύσεις κάτω από 5.000 ευρώ το χρόνο. Σ' αυτό το ποσοστό συμπεριλαμβάνεται ένας σημαντικός αριθμός δικαιούχων που δεν έχουν ως κύρια δραστηριότητα την αγροτική (π.χ. μισθωτοί ή συνταξιούχοι με καλλιέργειες ως συμπληρωματική πηγή εισοδήματος), ή που αναπτύσσουν την αγροτική δραστηριότητα με κύριο σκοπό την αυτοκατανάλωση και την είσπραξη της επιδότησης. Συγκεκριμένα, μέχρι 500 ευρώ το χρόνο λαμβάνει το 26%, από 1.250 έως 2.000 ευρώ λαμβάνει το 13%, από 2.000 έως 5.000 ευρώ το 21%, από 5.000 έως 10.000 ευρώ το 10,5%, από 10.000 έως 20.000 ευρώ το 4,7%, και πάνω από 20.000 ευρώ το χρόνο λαμβάνει το 2% των δικαιούχων.

Κατ' αντιστοιχία, παρατηρείται μείωση στον αριθμό των αγροτοκτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων την περίοδο 2003 - 2013 στην ΕΕ, όπου παρατηρήθηκε μείωση κατά 25% του συνολικού αριθμού τους και αύξηση κατά 50% του μέσου μεγέθους τους, από 117 στρέμματα το 2003 σε 160 το 2013. Τα μεγαλύτερα ποσοστά μείωσης παρουσιάζονται σε Σλοβακία (-68%), Βουλγαρία (-62%) και Ιταλία (-48%). Η Ελλάδα τοποθετείται στις χώρες με τη μικρότερη μείωση (-15%), ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την εξεταζόμενη περίοδο το σύνολο της χρησιμοποιούμενης γης δεν μεταβλήθηκε σημαντικά.

Πιο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, την περίοδο 2005 - 2016 οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις μειώθηκαν από 833.590 το 2005 σε 684.950 το 2016. Η μείωση αυτή προήλθε εξολοκλήρου από την κατηγορία των εκμεταλλεύσεων με έκταση μικρότερη των 100 στρεμμάτων, που για τα περισσότερα είδη καλλιεργειών στην Ελλάδα συνιστούν μικρές ή μεσαίες αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Περίπου 140.000 νοικοκυριά βιοπαλαιστών - ατομικών αγροτοπαραγωγών πετάχτηκαν από την παραγωγή την περίοδο 2005 - 2016. Από την άλλη, την ίδια περίοδο καταγράφεται μια συνεχής τάση συγκέντρωσης της γης σε εκμεταλλεύσεις με έκταση μεγαλύτερη των 200 στρεμμάτων, οι οποίες από το 36,9% της συνολικής χρησιμοποιούμενης γεωργικής γης, που κατείχαν το 2005, έφτασαν στο 56,5% το 2016.

Ολα τα προηγούμενα χρόνια, το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό κόμμα που με συνέπεια αποκάλυψε το χαρακτήρα της ΕΕ, της ΚΑΠ και των αναθεωρήσεών της, στηρίζοντας παράλληλα τους αγώνες και τα αιτήματα του ριζοσπαστικού αγροτικού κινήματος, το οποίο σήμερα εκφράζεται μέσα από τους Αγροτικούς Συλλόγους και τις Ομοσπονδίες που συσπειρώνονται στην Πανελλαδική Επιτροπή των Μπλόκων, ενάντια στις επιπτώσεις από τη φιλομονοπωλιακή πολιτική των κυβερνήσεων και της ΕΕ. Σταθερά υποστήριξε τα αιτήματα και τις διεκδικήσεις των μικρομεσαίων αγροτοκτηνοτρόφων, προβάλλοντας την ανάγκη να συνδεθούν οι αγώνες τους με την πάλη των εργαζομένων και αυτοαπασχολούμενων, τις γυναίκες και τη νεολαία των λαϊκών οικογενειών, με αντιμονοπωλιακούς - αντικαπιταλιστικούς στόχους πάλης, σε τροχιά σύγκρουσης με την ΕΕ, το κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις του. Η ενίσχυση του ΚΚΕ σε όλες τις κάλπες στις επερχόμενες εκλογές θα συμβάλει αποφασιστικά σε αυτήν την κατεύθυνση.