Copyright 2021 The Associated

Ουρές έξω από τράπεζα στην Καμπούλ, ενώ η «επόμενη μέρα» οξύνει τις αντιλαϊκές διεργασίες

Μεταξύ αυτών των «μοχλών» ξεχωρίζουν σε αυτήν τη φάση τα σύνθετα παζάρια και οι «όροι» που θέτει κάθε πλευρά για την πιο άμεση «επιχειρησιακή συνεργασία» με τους Ταλιμπάν και μια ενδεχόμενη μελλοντική αναγνώριση της κυβέρνησής τους, για το «ξεπάγωμα» των αποθεμάτων χρυσού και ξένου συναλλάγματος της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν που βρίσκονται κατά κύριο λόγο στις ΗΠΑ, για την «ανθρωπιστική βοήθεια», από την οποία είναι σημαντικά εξαρτημένη η οικονομία της χώρας, όπως και για την περιβόητη «αντιμετώπιση της τρομοκρατίας».

Στο επίκεντρο βρίσκονται οι πιέσεις στην ήδη ρημαγμένη οικονομία του Αφγανιστάν. Τη βδομάδα που πέρασε, ο διεθνής οίκος χρηματοπιστωτικής αξιολόγησης «Fitch» υποστήριξε πως οι τρέχουσες εξελίξεις στη χώρα «θα σημάνουν ότι οι οικονομικές δυσκολίες για το Αφγανιστάν θα γίνουν δραστικά αισθητές μεσοπρόθεσμα», ενώ σχολίασε ότι «άλλες οικονομίες που αντιμετώπισαν παρόμοιου τύπου πολιτικά σοκ, οδηγήθηκαν σε κατάρρευση των θεσμών». Εκτίμησε ότι το έτσι κι αλλιώς χαμηλό ΑΕΠ της χώρας θα συρρικνωθεί κατά 9,7% το 2021 και κατά 5,2% το 2022. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ), το 2020 το ΑΕΠ του Αφγανιστάν έφτασε τα 19,8 δισ. δολάρια.

Υπενθυμίζεται ότι μετά την ανακατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, οι ΗΠΑ «πάγωσαν» τα αποθέματα χρυσού και ξένου συναλλάγματος του Αφγανιστάν που φυλάσσονται σε αμερικανικές τράπεζες (δηλαδή τα 7 από τα 9 δισ. δολάρια που βρίσκονται εκτός συνόρων), διατηρώντας ένα ισχυρό «ατού» στα παζάρια. Αντίστοιχα, την πρόσβαση των νέων αρχών στους πόρους του ανέστειλε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ).

Η δε «ξένη βοήθεια», που μπαίνει επίσης τώρα στα διάφορα παζάρια, σύμφωνα με το πρακτορείο «Ρόιτερς», την προηγούμενη περίοδο υπολογιζόταν σε 8,5 δισ. δολάρια το χρόνο (φτάνοντας υπό τη μορφή επιχορηγήσεων διαφόρων διεθνών Ταμείων και Οργανισμών), ποσό που αποτελούσε το 43% του ετήσιου ΑΕΠ!

Ενδεικτικά για την αφγανική οικονομία είναι και τα εξής στοιχεία: Μόνο το 2019 η χώρα χρειάστηκε 8,6 δισ. δολάρια για να εισαγάγει βασικά αγαθά, όπως πετρέλαιο και σιτάρι. Το 70% των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια καλύπτεται από εισαγωγές, με ετήσιο κόστος 270 εκατ. δολάρια.

Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, καταγράφονται «εκκλήσεις» προς τις ΗΠΑ για αποδέσμευση των αποθεμάτων του Αφγανιστάν στο εξωτερικό, δίνοντας στην πραγματικότητα «σήμα» για ένταση των ευρύτερων παζαριών με τους Ταλιμπάν. Χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση του Σαχ Μεχραμπί, ο οποίος ήταν μέλος του ΔΣ της Κεντρικής Τράπεζας του Αφγανιστάν από το 2002 (και καθηγητής Οικονομικών στο Κολέγιο «Μοντγκόμερι» του Μέριλαντ των ΗΠΑ), που πρότεινε «περιορισμένη και υπό επιτήρηση πρόσβαση στα αποθέματα» και συνέστησε στην κυβέρνηση Μπάιντεν «να διαπραγματευτεί με τους Ταλιμπάν για τα χρήματα με τον ίδιο τρόπο που διαπραγματεύτηκε για την επιχείρηση εκκένωσης».

Σε ένα τέτοιο φόντο, την Παρασκευή, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών δήλωσε ότι «δεν έχουμε μειώσει την πίεση μέσω των κυρώσεων εις βάρος των ηγετικών στελεχών των Ταλιμπάν ούτε τους σημαντικούς περιορισμούς στην πρόσβασή τους στο διεθνές οικονομικό σύστημα».

Την ίδια στιγμή, το ίδιο υπουργείο έχει εκδώσει εδώ και μέρες άδεια για τη συνέχιση της «στοχευμένης ανθρωπιστικής βοήθειας». Αλλωστε, και ο Μπάιντεν, επιχειρηματολογώντας για τη συνέχιση της «στήριξης» στο Αφγανιστάν, μίλησε για «διπλωματία», «οικονομικά εργαλεία», αλλά και την «παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας», με τις ΗΠΑ να ξεκαθαρίζουν ότι αυτή δεν θα διανέμεται μέσω των αρχών των Ταλιμπάν αλλά μέσω ΜΚΟ και του ΟΗΕ.

Επίσης, η ΕΕ έχει αναγγείλει «αύξηση της ανθρωπιστικής στήριξης προς τους Αφγανούς», σε πάνω από 200 εκατ. ευρώ. Ο ΥΠΕΞ της Σλοβενίας (που προεδρεύει της ΕΕ αυτό το εξάμηνο), Ανζε Λόγκαρ, ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η βοήθεια είναι ο μοχλός πίεσης που διαθέτει η ΕΕ».

Ο δε επικεφαλής της ευρωενωσιακής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, στο περιθώριο και της έκτακτης συνάντησης των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, είπε ότι «αποφασίσαμε να εργασθούμε κατά συντονισμένο τρόπο, να συντονίσουμε τις επαφές μας με τους Ταλιμπάν και μέσω φυσικής παρουσίας στην Καμπούλ (...) αν το επιτρέψουν οι συνθήκες ασφαλείας», μιλώντας για «επιχειρησιακή συνεργασία» με στόχο δήθεν «να υποστηρίξουμε τον αφγανικό πληθυσμό»...

Ετοιμοι για πολύπλευρο παζάρι είναι και οι Ταλιμπάν, στελέχη των οποίων κάλεσαν τις άλλες χώρες να ανοίξουν ξανά τις πρεσβείες τους, ενώ αναφερόμενα ειδικά στις ΗΠΑ διευκρίνισαν ότι «διατηρούμε διαύλους επικοινωνίας» αλλά και ότι θέλουν «να έχουμε εμπορικές σχέσεις» μαζί τους.

Παράλληλα, ο εκπρόσωπος Τύπου των Ταλιμπάν, Ζαμπιχουλάχ Μουτζαχίντ, χαρακτήρισε την Κίνα «τον πιο σημαντικό μας εταίρο», που «αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη και τεράστια ευκαιρία για εμάς επειδή είναι έτοιμη να επενδύσει και να ξαναχτίσει τη χώρα μας» και συμπλήρωσε ότι υπάρχουν «πλούσια ορυχεία χαλκού στη χώρα, τα οποία χάρη στους Κινέζους μπορούν να επαναλειτουργήσουν και να εκσυγχρονιστούν», καταλήγοντας ότι «η Κίνα είναι το διαβατήριό μας στις αγορές όλου του κόσμου».

Τις δικές της κινήσεις μελετά και η Ρωσία. Ο Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, τόνισε σε ομιλία του την Παρασκευή ότι «η Ρωσία δεν ενδιαφέρεται για την αποσύνθεση του Αφγανιστάν», προσθέτοντας - σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο TASS - ότι πρέπει να συγκεντρωθούν προσπάθειες και να επιλυθούν προβλήματα για να επιτευχθεί «νομιμοποίηση των πολιτικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν».

Ο δε αναπληρωτής ΥΠΕΞ, Ιγκόρ Μοργκούλοφ, δήλωσε ότι η χώρα του θα συγκαλέσει στην Καμπούλ συνάντηση της «διευρυμένης τρόικας» (Ρωσία, Κίνα, ΗΠΑ, Πακιστάν) «όσο πιο σύντομα το επιτρέψουν οι συνθήκες». Μεταξύ των βασικών θεμάτων, ανέφερε, μπορεί να είναι και η επαναλειτουργία του πολιτικού αεροδρομίου στην Καμπούλ, θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο διεργασιών που αξιοποιούν πολλά κέντρα στο παζάρι με τους Ταλιμπάν.

Τέτοια είναι και η προσπάθεια της Τουρκίας, η οποία πρόσφερε «οικονομική στήριξη» 30 εκατ. δολαρίων μαζί με το Κατάρ, ενώ την Πέμπτη εκπρόσωπος των Ταλιμπάν έκανε λόγο για επαναλειτουργία του αεροδρομίου «εντός δύο ημερών».

Ολα αυτά ενώ φουντώνουν και οι «αντιτρομοκρατικές» διεργασίες με τους Ταλιμπάν. Ενδεικτικά, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, στρατηγός Μαρκ Μίλεϊ, χαρακτήρισε «πιθανό» έναν συντονισμό ΗΠΑ - Ταλιμπάν για μελλοντικά«πλήγματα κατά της τρομοκρατίας», σχολιάζοντας: «Το αν έχουν αλλάξει οι Ταλιμπάν μένει να το δούμε (...) Στον πόλεμο δεν κάνεις πάντα απαραίτητα ό,τι θέλεις, κάνεις ό,τι πρέπει για να μειώσεις τον κίνδυνο για την αποστολή και τις δυνάμεις σου»...