Για τη γλυπτική σύνθεση του Μνημείου μίλησε από το βήμα της εκδήλωσης ο δημιουργός της, Μάρκος Γεωργιλάκης, αναπληρωτής καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Παρουσιάζοντας το έργο του σημείωσε:
«Ολο το προηγούμενο διάστημα, από τη στιγμή που σχηματίστηκε η ιδέα για το Μνημείο μέχρι και σήμερα που έχει πάρει όχι μόνο την τελική του μορφή, αλλά και τη θέση του ανάμεσά μας, αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση.
Χαρά και συγκίνηση που μου δόθηκε η ευκαιρία να εκφράσω με ένα έργο, στον εμβληματικό αυτό τόπο, τον αγώνα και τη θυσία των απλών αλλά και ηρωικών και βαθιά ηθικών ανθρώπων, των κρατουμένων της Μακρονήσου, που βασανίστηκαν ή άφησαν και τη ζωή τους εδώ, ως "ανταμοιβή" στον αγώνα τους για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες στον κόσμο.
Το Μνημείο αποτελείται από δύο μέρη. Το ένα είναι αυτό που φαίνεται. Πέντε δισδιάστατες ανθρώπινες μορφές, μια γυναικεία και τέσσερις ανδρικές, που λες και σηκώθηκαν μέσα από τη γη της Μακρονήσου. Πέντε σκιές που μας περιμένουν να βρεθούμε ανάμεσά τους, να τις ακουμπήσουμε, να συνομιλήσουμε μαζί τους. Ετσι όπως συμβαίνει κάθε φορά που ανακαλούμε στη μνήμη μας αγαπημένα πρόσωπα και καταστάσεις.
Το δεύτερο μέρος είναι αυτό που δεν φαίνεται. Δεν απευθύνεται στις αισθήσεις μας, αλλά αφορά τους νεκρούς της Μακρονήσου. Είναι οι πέντε μεταλλικές μήτρες μέσα από τις οποίες αποσπάστηκαν οι πέντε αυτές μορφές - "σκιές". Είναι θαμμένες στο χώμα, η καθεμία κάτω από την αντίστοιχη μορφή. Οι μήτρες αυτές είναι τα αποτυπώματα των μορφών - σκιών αυτών μέσα στη γη. Οπως πάνω της υπάρχουν και τα αποτυπώματα των ποδιών, τα ίχνη των χεριών τους, τα σημάδια από ό,τι έχει συμβεί σε αυτόν εδώ τον τόπο.
Η σχέση των δύο μερών, που αποτελούν μια ενιαία γλυπτική σύνθεση, δεν είναι απλώς η σχέση μήτρας και φόρμας, είναι εντέλει η σχέση που έχουμε εμείς, οι επόμενες γενιές, με αυτές των εξορίστων. Το ορατό παρόν με το αόρατο, αλλά υπαρκτό και καθοριστικό παρελθόν.
Τελειώνοντας, θέλω να συγχαρώ την ΚΕ του ΚΚΕ για την απόφασή της για την ανέγερση του Μνημείου και να ευχαριστήσω όλους όσοι δούλεψαν με την καρδιά τους για την υλοποίηση αυτού του έργου.
Σας ευχαριστώ και σας χαιρετώ».
Αμέσως μετά, με μεγάλη συγκίνηση, όρθιοι και με υψωμένες τις γροθιές, οι συγκεντρωμένοι τήρησαν ενός λεπτού σιγή υπό τους ήχους του Πένθιμου Εμβατηρίου. «Αθάνατοι! Είμαστε σήμερα εδώ γιατί η θυσία σας είναι για μας το λίπασμα στους αγώνες που έρχονται».
Την εκδήλωση άνοιξε ο Θέμης Γκιώνης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, καλωσορίζοντας τους συγκεντρωμένους και μεταφέροντας τις θερμές ευχαριστίες της ΚΕ σε όσους συνέβαλαν στην κατασκευή και τοποθέτηση του Μνημείου. Συγκεκριμένα, ευχαρίστησε τον Μάρκο Γεωργιλάκη που το φιλοτέχνησε, τον Δήμο Βασίβαγλη που το κατασκεύασε στο μηχανουργείο του, την ομάδα μηχανικών με επικεφαλής τον Γιώργο Μητρόπουλο, τους οικοδόμους, μαρμαράδες, εργάτες μετάλλου, ηλεκτρολόγους της Κομματικής Οργάνωσης Αττικής του ΚΚΕ που εργάστηκαν για την τοποθέτησή του, το ιατρικό προσωπικό που τους συνόδευσε, την Κομματική Οργάνωση Λαυρίου, τον Αλέξανδρο Νικολή και την Αθανασία Κούτρα για τις προσφορές τους, τους συντρόφους Γιώργο Διαμαντόπουλο, Παναγιώτη Σιαμίδη και Στέφανο Μπενάτο για τις μεταφορές, τον Θανάση Στρομπούλη για τα μηχανήματα και εργαλεία, το Εργατικό Κέντρο και το δήμο Λαυρίου.