Η υψηλή κερδοφορία των τραπεζών, η αυξανόμενη διείσδυση των ξένων τραπεζών καθώς και η ενίσχυση της θέσης των ιδιωτικών σε βάρος των κρατικών είναι μερικές από τις σημαντικότερες εξελίξεις που συντελέστηκαν τα τελευταία χρόνια στον τραπεζικό τομέα. Οι εξελίξεις αυτές καταγράφονται αρκετά αναλυτικά, στο τελευταίο "Οικονομικό Δελτίο" (Σεπτέμβρης 1997) της ALPHA Τράπεζας Πίστεως, που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα. Στο δελτίο αυτό περιλαμβάνονται αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών των τραπεζών και η επισκόπηση των τραπεζικών μεγεθών κατά το 1996. Από τη διαχρονική εξέλιξη των τραπεζικών μεγεθών, προκύπτει ότι το μερίδιο των ξένων τραπεζών στο σύνολο του ενεργητικού των εμπορικών τραπεζών (που το 1996 διαμορφώθηκε στα 25,2 τρισεκατομμύρια από 21,6 τρισ. δραχμές που ήταν το 1995), παρουσίασε αξιόλογη αύξηση. Συγκεκριμένα, το μερίδιο των ξένων τραπεζών, στο συνολικό ενεργητικό των εμπορικών τραπεζών, αυξήθηκε από 19,2% το 1995 σε 21,3% το 1996, με αντίστοιχη μείωση του μεριδίου των ελληνικών εμπορικών τραπεζών (από 80,8% το 1995 σε 78,7% το 1996).

Οι παραπάνω μεταβολές σημαίνουν ότι οι ξένες τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα συγκεντρώνουν όλο και μεγαλύτερα μερίδια καταθέσεων και χορηγήσεων και άρα μοιράζονται όλο και μεγαλύτερο κομμάτι από την πίτα των κερδών, μειώνοντας αντίστοιχα τα κέρδη των ελληνικών εμπορικών τραπεζών. Ειδικότερα:

• Το μερίδιο χορηγήσεων των ξένων τραπεζών - στο σύνολο των δανείων που χορήγησαν οι εμπορικές τράπεζες - αυξήθηκε επίσης από 19,5% σε 21,4%, ενώ αντίστοιχα το μερίδιο των ελληνικών εμπορικών τραπεζών μειώθηκε από 80,5% σε 78,6%.
• Το μερίδιο των καταθέσεων των ξένων τραπεζών - στο σύνολο των καταθέσεων που συγκεντρώνονται στα ταμεία όλων των εμπορικών τραπεζών - αυξήθηκε από 12,3% το 1995 σε 13,2% το 1996 και αντίστοιχα μειώθηκε το μερίδιο των ελληνικών εμπορικών τραπεζών από 87,7% σε 86,8%.

Ανάλογη είναι και η εικόνα για τα κέρδη. Επειδή όμως οι ξένες τράπεζες εξακολουθούν να απολαμβάνουν το προνόμιο να μη δημοσιοποιούν τους ισολογισμούς τους - που είναι όμως υποχρεωμένες οι ελληνικές τράπεζες - θα περιοριστούμε στην παράθεση των στοιχείων που υπάρχουν στο "Οικονομικό Δελτίο" της Τράπεζας Πίστεως. Από τα στοιχεία αυτά, προκύπτουν τα εξής ενδιαφέροντα στοιχεία:

• Στην περίοδο 1992-1994 ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των κερδών, για το σύνολο των ελληνικών εμπορικών τραπεζών (όχι των ξένων), ήταν 24%, με τις ιδιωτικές τράπεζες να έχουν μεγαλύτερη κερδοφορία σε σχέση με τις κρατικές. Για τις κρατικές τράπεζες ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των κερδών ήταν 21% και για τις ιδιωτικές 25%. Στη διετία 1995-1996, τα κέρδη των ιδιωτικών τραπεζών συνέχισαν την αυξητική τους πορεία και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό (30%) ετησίως. Αντίθετα, στην ίδια διετία, τα κέρδη των ελληνικών εμπορικών τραπεζών παρουσίασαν σημαντική μείωση. Μια μείωση, που οφείλεται κυρίως στις διαγραφές των θαλασσοδανείων που είχαν χορηγήσει οι κρατικές τράπεζες (κυρίως Εθνική και ΕΤΒΑ) σε ιδιώτες επιχειρηματίες.

Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα μηδενικά κέρδη, που εμφάνισε πέρσι η Εθνική Τράπεζα, οφείλονται και στο γεγονός η διοίκηση της Εθνικής το 1996: Πρώτον, διέγραψε "μη εξυπηρετούμενα" δάνεια, συνολικού ύψους 55 δισ. δραχμών. Δεύτερον διέγραψε "συμμετοχές σε ανενεργείς επιχειρήσεις" ύψους 63,6 δισ. δραχμών. Τρίτον, διέθεσε από τα προ - προβλέψεων κέρδη του 1996, ποσό ύψους 61,4 δισ. δραχμών για "ενίσχυση των προβλέψεων, έναντι επισφαλών απαιτήσεων". Με τις παραπάνω ρυθμίσεις, η διοίκηση της Εθνικής απάλλαξε οριστικά και αμετάκλητα από την υποχρέωση πληρωμής των παραπάνω δανείωνεκείνους που είχαν συνάψει τα δάνεια.

Λ. Τ.

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ασφυκτιούν στο "εκσυγχρονιστικό" περιβάλλον της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και "χάρη" στην αντίστοιχη "νεοφιλελεύθερη" πολιτική που ακολούθησε και η ΝΔ τα προηγούμενα χρόνια. Αυτό αποκαλύπτουν οι λεγόμενοι δείκτες ασφυξίας της αγοράς. Τα επίσημα, δηλαδή, στοιχεία που είναι καταγραμμένα στην Ενωση Ελληνικών Τραπεζών και αφορούν τις πτωχεύσεις, τις ακάλυπτες επιταγές και τα διαμαρτυρημένα γραμμάτια, για την περίοδο από το 1989 μέχρι και το φετινό Αύγουστο. Στοιχεία, με τα οποία αποδεικνύεται το μέλλον που επιφυλάσσει η κυβερνητική πολιτική στους εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους επαγγελματίες, βιοτέχνες και εμπόρους και στις οικογενειακές επιχειρήσεις.

Τα ίδια στοιχεία αποκαλύπτουν το μέγεθος της υποκρισίας τόσο της σημερινής όσο και των προηγούμενων κυβερνήσεων, όταν κάνουν λόγο για "στήριξη" των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων και σε ποιες τελικά "μικρομεσαίες" απευθύνονται. Εξάλλου, το παραμικρό περιθώριο παρερμηνείας δεν άφησαν οι ομιλίες τόσο του πρωθυπουργού όσο και της αφρόκρεμας των κυβερνητικών στελεχών και οικονομικών υπουργών σχετικά με τα σχέδια της κυβέρνησης για τους ΕΒΕ, αφού απροκάλυπτα και προκλητικότατα δήλωσαν ότι "θα επιβιώσουν όσοι είναι... ανταγωνιστικοί και μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες συνθήκες της αγοράς". Δηλαδή, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι οικογενειακού χαρακτήρα επιχειρήσεις, που δεν είναι ανταγωνιστικές γιατα δεδομένα της "παγκοσμιοποίησης" των αγορών, γιατί οι κυβερνητικές πολιτικές φρόντισαν να τις βγάλουν στο περιθώριο, είναι "εκτός θέματος" για την κυβέρνηση και τους υποστηρικτές της πολιτικής που επαγγέλλεται, της ΕΕ, του "ανταγωνισμού". Και δε μιλάει κανείς ούτε για δεκάδες, ούτε καν για εκατοντάδες ανθρώπους, αλλά για εκατοντάδες χιλιάδες μικροεπιχειρηματίες και τους εργαζόμενους που απασχολούν, που η κατάσταση την οποία αντιμετωπίζουν καθημερινά δίνει ακόμα μία διάσταση, πέρα από το ότι δεν υποστηρίζονται με κανένα τρόπο για να συνεχίσουν να διατηρούν τα μαγαζιά και τις βιοτεχνίες τους. Αυτή τη διάσταση, η οποία δείχνει ότι ούτε καν καταναλωτές με εισοδήματα τέτοια που να αγοράσουν τα προϊόντα τους δεν υπάρχουν. Δείχνουν, επίσης, πού πάνε τα περίφημα και πολυδιαφημισμένα κονδύλια από τα προγράμματα της ΕΕ για τη στήριξη δήθεν των ΜΜΕ.

Ανάγλυφα περιγράφουν την κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στην αγορά τα επίσημα μόνο στοιχεία - χώρια αυτά που δεν καταγράφονται. Συγκεκριμένα, όπως φαίνεται και από το σχετικό πίνακα:

• Στο διάστημα από το 1989 μέχρι και το 1996 τα "φέσια", δηλαδή τα διαμαρτυρημένα γραμμάτια και οι ακάλυπτες επιταγές, έχουν αυξηθεί κατά 206,5%!Συγκεκριμένα, το 1989 ανέρχονταν σε 105,2 δισ. δρχ. και έφτασαν στο τέλος του 1996 να είναι 322,4 δισ., ενώ στο πρώτο οκτάμηνο του 1997 είχαν συσσωρευτεί διαμαρτυρημένα γραμμάτια και επιταγές χωρίς αντίκρισμα ύψους 238 δισ. δρχ.
• Αναλυτικά, τα διαμαρτυρημένα γραμμάτια αυξήθηκαν στην οκταετία '89 - '96 κατά 42,5%,καθώς το '89 αντιστοιχούσαν σε 69,4 δισ. και στο τέλος του '96 σε 98,9 δισ. Ενώ μέσα στο πρώτο οκτάμηνο του '97 συσσωρεύτηκαν γραμμάτια ύψους 70,5 δισ. δρχ. Οι ακάλυπτες επιταγές στην ίδια οκταετία αυξήθηκαν κατά 524,3%,από 35,8 δισ. σε 223,5 δισ. και μόλις σε οκτώ μήνες το 1997 είχαν καταγραφεί επιπλέον ακάλυπτες ύψους 167,5 δισ. δραχμών. Σήμερα το συνολικό ποσό των ακάλυπτων επιταγών και διαμαρτυρημένων γραμματίων που πνίγουν την αγορά αγγίζουν τα δύο τρισεκατομμύρια δραχμές!
• Οι επιχειρήσεις που κήρυξαν πτώχευση μέσω της επίσημης διαδικασίας - χώρια αυτές που πτωχεύουν χωρίς να περνάνε από τα επίσημα "κιτάπια" - στο διάστημα '89 - '96 ήταν συνολικά 36.261,σημειώνοντας αύξηση μέσα σε οκτώ χρόνια κατά 48%.Στο οκτάμηνο από το Γενάρη μέχρι τον Αύγουστο του 1997 οι επίσημες πτωχεύσεις ήταν 3.652.

Μελίνα ΖΙΑΓΚΟΥ