Συνεχίζονται οι διεργασίες που πυροδότησε το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιούλη στην Τουρκία, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στις σχέσεις της με άλλες χώρες. Οι διεργασίες αυτές αφορούν τον τρόπο με τον οποίο θα εξυπηρετηθούν καλύτερα τα συμφέροντα τουλάχιστον του κυρίαρχου τμήματος της τουρκικής αστικής τάξης, που εκφράζεται μέσω του κυβερνώντος Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης (ΑΚΡ) του Προέδρου, Ρ. Τ. Ερντογάν, το οποίο την επομένη του πραξικοπήματος φαίνεται ενισχυμένο, έχοντας αποσπάσει και τη συναίνεση του σοσιαλδημοκρατικού ρεπουμπλικανικού CHP και του εθνικιστικού ΜΗΡ, ενώ και το επίσης σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης φιλοκουρδικό HDP, αν και δεν προσκλήθηκε στη συνάντηση των κομμάτων της προηγούμενης βδομάδας ή στις χτεσινές συναντήσεις του πρωθυπουργού, Μπιναλί Γιλντιρίμ, εξέφρασε τη στήριξή του στη συμφωνία των άλλων τριών κομμάτων, στο όνομα της υπεράσπισης της δημοκρατίας. Επίσης, χτες έγινε γνωστό ότι ο Ερντογάν απέσυρε τις κατηγορίες ενάντια στα άλλα δύο κόμματα, σε μια ένδειξη ενίσχυσης της αλληλεγγύης, ενώ και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα απέσυρε τις κατηγορίες για διαφθορά κατά του Ερντογάν. Ωστόσο, διευκρινίστηκε ότι οι κατηγορίες ενάντια στο HDP για σχέσεις με τους «τρομοκράτες του PKK» δεν έχουν αποσυρθεί.

Την ίδια ώρα, αμείωτες συνεχίζονται οι διώξεις στο στρατό αλλά και άλλες υπηρεσίες για συμμετοχή στο πραξικόπημα και στην «τρομοκρατική» οργάνωση του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, που δραστηριοποιείται στις ΗΠΑ. Την Κυριακή αποτάχτηκαν άλλα 1.389 στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων που πιστεύεται ότι διατηρούσαν δεσμούς με τον Γκιουλέν. Ανάμεσά τους είναι και στρατιωτικός σύμβουλος του Ερντογάν, ο επικεφαλής του γραφείου του γενικού επιτελάρχη Στρατού, Χουλούσι Ακάρ, ο γραμματέας του υπουργού Αμυνας. Οι αποτάξεις αυτές έρχονται να προστεθούν σε άλλες 1.684 που είχαν προηγηθεί και περιελάμβαναν 149 στρατηγούς από όλα τα σώματα στρατού, ανάμεσά τους και τον ανώτατο διοικητή της Αεροπορίας, Ακίν Οζτούρκ, που θεωρείται από τους πρωτεργάτες του πραξικοπήματος.

Επίσης, από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα έχουν απολυθεί πάνω από 60.000 υπάλληλοι - ανάμεσά τους και 300 υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών - ενώ έχουν κλείσει και 130 Μέσα Ενημέρωσης και έχουν συλληφθεί δεκάδες δημοσιογράφοι.

Στην ίδια κατεύθυνση, προωθούνται αλλαγές στη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων. Με απόφαση του Ερντογάν κλείνουν οι ακαδημίες πολέμου και ανοίγει Πανεπιστήμιο Εθνικής Αμυνας. Στο Πανεπιστήμιο αυτό θα υπαχθούν οι σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων. Καταργεί, επίσης, όλα τα στρατιωτικά λύκεια της χώρας και στα τμήματα του Πανεπιστημίου θα γίνονται δεκτοί απόφοιτοι όλων των λυκείων της χώρας (γενικά και επαγγελματικά). Παράλληλα, ο Τούρκος Πρόεδρος ανακοίνωσε ότι οι επικεφαλής των τριών κλάδων του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων (Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας) θα υπάγονται στον υπουργό Αμυνας, σε μία κίνηση που έχει ως στόχο να θέσει πλήρως υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης τον στρατό. Ηδη από την προηγούμενη βδομάδα είχε ανακοινωθεί ότι η Χωροφυλακή και η Ακτοφυλακή υπάγονται στο υπουργείο Εσωτερικών. Η απόφαση αυτή θα δημοσιευτεί έως αύριο στην «Εφημερίδα της Κυβέρνησης». Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα το Γενικό Επιτελείο των Ενόπλων Δυνάμεων στην Τουρκία ήταν ανεξάρτητο και ο αρχηγός του υπάγεται στον Πρόεδρο, αλλά λογοδοτεί στον πρωθυπουργό. Παράλληλα, όλα τα στρατιωτικά νοσοκομεία υπάγονται στο εξής στο υπουργείο Υγείας. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «A Haber» ο Ερντογάν ανακοίνωσε, επίσης, ότι μειώνεται ο αριθμός των χωροφυλάκων, αλλά θα αυξηθεί ο οπλισμός τους. Θα στελεχώνεται από επαγγελματικά στελέχη και όχι από κληρωτούς.

Ανακοινώθηκε επίσης ότι ο επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, της MΙT, αλλά και ο αρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας θα αναφέρονται στην Προεδρία, κάτι που θα προωθηθεί και με νομοθετική διαδικασία και πρόβλεψη στο Σύνταγμα, δηλαδή συνταγματική αναθεώρηση, όπου θα απαιτηθεί και η συναίνεση της αντιπολίτευσης. Σήμερα πρέπει να σημειώσουμε ότι το Γενικό Επιτελείο και η MΙT αναφέρονται στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση.

Ακόμα προβλέπεται ότι στο Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο θα συμμετέχουν οι αντιπρόεδροι της κυβέρνησης, καθώς και οι επικεφαλής των υπουργείων Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Εξωτερικών. Η κίνηση αυτή προστίθεται σε μια σειρά κινήσεων στις οποίες έχει προχωρήσει ο Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να περιορίσει την εξουσία των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στο μεταξύ, χτες ανακοινώθηκε ότι συνελήφθησαν άλλοι 11 στρατιώτες των Ειδικών Δυνάμεων που τη νύχτα της 15ης Ιούλη, φέρεται να συμμετείχαν στην επιχείρηση δολοφονίας του Προέδρου Ερντογάν στην περιοχή του Μαρμαρά, όπου βρισκόταν για διακοπές. Εως τώρα έχουν συλληφθεί 25 στρατιώτες αυτής της ομάδας και διαφεύγουν τη σύλληψη άλλοι 12.

Οπως όλα δείχνουν, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι τριβές με την τουρκική κυβέρνηση, βρίσκεται από την Κυριακή στην Τουρκία ο επιτελάρχης του στρατού των ΗΠΑ, στρατηγός Τζόσεφ Ντάνφορντ. Η τουρκική κυβέρνηση επιμένει ότι πίσω από το πραξικόπημα βρίσκεται, με τη στήριξη θυλάκων των ΗΠΑ, ο ιμάμης επιχειρηματίας Φ. Γκιουλέν και γι' αυτό έχει ζητήσει την έκδοσή του. Ο Αμερικανός στρατηγός συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό και τη στρατιωτική ηγεσία, ενώ διέμεινε και στη σημαντική στρατιωτική αεροπορική ΝΑΤΟική βάση του Ιντσιρλίκ, «κλειδί» για την επέμβαση στη Συρία και μίλησε στους 2.000 Αμερικανούς στρατιώτες. Μάλιστα, στη διάρκεια της νύχτας της Κυριακής διαρρέονταν σενάρια για νέα απόπειρα πραξικοπήματος, όταν παρατηρήθηκε η ανάπτυξη στρατιωτών περιμετρικά της βάσης. Στη συνέχεια αυτό αποδόθηκε σε ελέγχους και μέτρα ασφαλείας ενόψει και της επίσκεψης του Αμερικανού στρατηγού.

Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες που έβγαιναν μετά τις συναντήσεις, ο Αμερικανός αξιωματούχος καταδίκασε το πραξικόπημα και στήριξε τη «δημοκρατία στην Τουρκία», ενώ σε μια συμβολική κίνηση επισκέφτηκε το βομβαρδισμένο Κοινοβούλιο στην Αγκυρα. Ωστόσο, δεν ήταν ξεκάθαρο τι απάντησε για το αίτημα της έκδοσης του Γκιουλέν.

Την ίδια ώρα, πυκνώνουν τα δημοσιεύματα, ιδιαίτερα στον φιλοκυβερνητικό Τύπο, για «επανεξέταση της σχέσης της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ», κυρίως από την πλευρά της διατήρησης της συμμετοχής αλλά με πιο χαλαρό τρόπο και κυρίως για συμμαχίες με άλλους ιμπεριαλιστές, όπως με τη Ρωσία, και βελτίωση των σχέσεων με γειτονικές χώρες, όπως η Συρία και το Ιράκ.

«Σύννεφα», όμως, υπάρχουν και στις σχέσεις Τουρκίας και ΕΕ, ειδικά στο ζήτημα του Προσφυγικού. Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η Τουρκία θα πρέπει να αποσυρθεί από τη συμφωνία που σύναψε με την Ευρωπαϊκή Ενωση με στόχο την αναχαίτιση των προσφυγικών ροών, εάν οι Βρυξέλλες δεν προχωρήσουν στην κατάργηση της υποχρέωσης έκδοσης θεωρήσεων εισόδου για τους Τούρκους υπηκόους που ταξιδεύουν στο χώρο Σένγκεν έως τον Οκτώβρη.

Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας επισήμανε, σε συνέντευξη που παραχώρησε στη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung», ότι η συμφωνία για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος είχε απτά αποτελέσματα χάρη στα «πολύ σοβαρά μέτρα» που ελήφθησαν από την Αγκυρα.

«Ωστόσο, όλα αυτά εξαρτώνται από την κατάργηση της υποχρέωσης έκδοσης βίζας για τους πολίτες μας, που αποτελεί επίσης στοιχείο της συμφωνίας της 18ης Μάρτη», είπε ο Τσαβούσογλου.

Επίσης, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν - Κλοντ Γιούνκερ, προειδοποίησε ότι «η επιτυχία της συμφωνίας μέχρι τώρα είναι εύθραυστη. Ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί επανειλημμένα ότι επιδιώκει να την θέσει υπό αμφισβήτηση». Μιλώντας στην αυστριακή εφημερίδα «Kurier» σημείωσε πως αν αυτό συμβεί, «μπορούμε κατόπιν να αναμένουμε ότι οι μετανάστες θα ξαναρχίσουν να φθάνουν μαζικά στην Ευρώπη». Εξέφρασε ανησυχία για τις εκκαθαρίσεις που ακολούθησαν το πραξικόπημα στην Τουρκία, ενώ και παλιότερα είχε αναφέρει ότι ενδεχόμενη θέσπιση της θανατικής ποινής στη χώρα θα επιδεινώσει τις σχέσεις ΕΕ - Τουρκίας. Ανησυχία επίσης εξέφρασε ο Γιούνκερ και για τη στάση των κυβερνήσεων της Πολωνίας και της Ουγγαρίας σχετικά με το Προσφυγικό, ειδικά καθώς έχει προγραμματιστεί δημοψήφισμα για την κατανομή των προσφύγων - μεταναστών.

Ακόμη, ο επικεφαλής του Γραφείου Ευρώπης της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), Bενσέν Κοστέλ, σε συνέντευξή του στο έντυπο ευρωπαϊκής ενημέρωσης «Agence Europe», σημειώνει ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται στην Τουρκία έχει οδηγήσει σε ντε φάκτο αναστολή της συμφωνίας, λέγοντας ότι «δεν υπάρχουν πλέον συνομιλητές (από τουρκικής πλευράς), καθώς από το πραξικόπημα και εντεύθεν, οι Τούρκοι αξιωματικοί που λειτουργούσαν ως σύνδεσμοι έχουν επιστρέψει στη χώρα τους και ως εκ τούτου, οι επιστροφές (προσφύγων και μεταναστών) έχουν σταματήσει».

Σε ερώτηση σχετικά με το μηχανισμό επανεγκατάστασης (relocation), ο ίδιος σημειώνει ότι προχωρά αργά, καθώς από τα 66.400 άτομα που πρόκειται να μεταφερθούν από την Ελλάδα σε άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ έχουν γίνει προσώρας μόνο 2.681 μεταφορές (σύμφωνα με στοιχεία έως τις 27 Ιούλη).

Στο μεταξύ, σημείο αντιπαράθεσης με τη Γερμανία αποτέλεσε η απόφαση γερμανικού δικαστηρίου να απαγορεύσει την αναμετάδοση βιντεοσκοπημένου μηνύματος του Ταγίπ Ερντογάν στη διάρκεια φιλοκυβερνητικής διαδήλωσης Τούρκων στην Κολωνία την Κυριακή.

Το τουρκικό ΥΠΕΞ χαρακτήρισε απαράδεκτη την απαγόρευση που επέβαλε το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο στον Ερντογάν να παρέμβει στη συγκέντρωση μέσω βιντεοσύνδεσης και έκανε διαμαρτυρία στον Γερμανό διαπιστευμένο στην Αγκυρα, ενώ ο Τούρκος αναπληρωτής πρωθυπουργός, Νουμάν Κουρτουλμούς, έκανε λόγο για δύο μέτρα και δύο σταθμά σχετικά με την απόφαση του γερμανικού δικαστηρίου. Μάλιστα, δηκτικά είπε ότι το δικαστήριο, που δεν έχει ακόμα ολοκληρώσει τη δίκη κατά της νεοναζιστικής οργάνωσης NSU ...έσπευσε να απαγορεύσει τη συμμετοχή του Ερντογάν μέσω βίντεο σε μια ειρηνική διαδήλωση. Είναι φανερό ότι το συγκεκριμένο περιστατικό αποτέλεσε μια ακόμη αφορμή στις τεταμένες το τελευταίο διάστημα σχέσεις, τουλάχιστον με ένα τμήμα της γερμανικής πολιτικής ηγεσίας.