Από κινητοποίηση φοιτητών ενάντια στη διαδικασία της «αξιολόγησης»

Με τη δημοσιοποίηση των πέντε εκθέσεων εξωτερικής «αξιολόγησης», οι υπέρμαχοι της κυρίαρχης πολιτικής υποκλίνονται στη διαδικασία που δήθεν εντοπίζει τα προβλήματα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ και ανοίγει το δρόμο για την επίλυσή τους... Την ίδια στιγμή, τα πραγματικά προβλήματα των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ εντείνονται από την εφαρμογή των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων. Προβλήματα στην υλικοτεχνική υποδομή, τεράστιες ελλείψεις σε αίθουσες, εργαστήρια, εξοπλισμό και κίνδυνοι για την υγεία φοιτητών και καθηγητών από αυτές τις ελλείψεις, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής συνειδητής υποχρηματοδότησης της Ανώτατης Εκπαίδευσης - ιδιαίτερα των ΤΕΙ - από τις κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. Αλλωστε, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ιδρύματα είναι γνωστά τόσο στις διοικήσεις τους όσο και στην ίδια την κυβέρνηση, πολύ πριν και ανεξάρτητα από την όποια διαδικασία «αξιολόγησης». Και αποτελεί πολιτική επιλογή των διοικήσεων να μη συγκρούονται με τις κατευθύνσεις της κυρίαρχης πολιτικής που δημιουργεί ακριβώς αυτά τα προβλήματα...

Στο πλαίσιο πάντως της «κοσμογονίας», με την οποία επιχειρείται να περιβληθεί η «αξιολόγηση», η Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ) προετοιμάζεται να καταθέσει το πόρισμά της στη Βουλή, ενώ μέχρι το τέλος του 2009 αναμένει εκθέσεις εξωτερικής «αξιολόγησης» από 42 τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Παρ' όλες τις τυμπανοκρουσίες που συνοδεύουν τις πρώτες εκθέσεις που ολοκληρώθηκαν σε πέντε τμήματα Πανεπιστημίων και ΤΕΙ, ακόμα και σήμερα σε 10 Πανεπιστήμια και 4 ΤΕΙ δεν έχει ξεκινήσει καμία διαδικασία «αξιολόγησης» - ούτε εσωτερική, ούτε εξωτερική - ενώ σε μεγάλα ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πολυτεχνείο, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (πρώην ΑΣΟΕΕ), η διαδικασία εσωτερικής «αξιολόγησης» έχει ξεκινήσει μονάχα σε ένα ή δύο τμήματα.

Στο Πανεπιστήμιο που λειτουργεί με επιχειρηματικά κριτήρια δε χωρούν αγώνες, κινητοποιήσεις και συλλογικές διαδικασίες. Αυτό φαίνεται σε κάθε αράδα των «μεταρρυθμίσεων» και αποτυπώνεται και στις εκθέσεις εξωτερικής «αξιολόγησης». Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έκθεση για το Τμήμα Μηχανολογίας Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, η επιτροπή εξωτερικής «αξιολόγησης» επισημαίνει ότι «το ακαδημαϊκό άσυλο είναι ένας όρος που έχει παρερμηνευτεί και κακοποιηθεί για σκοπούς αλλότριους προς τον κύριο λόγο ύπαρξης του ακαδημαϊκού ιδρύματος. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου η εκπαίδευση είναι ελεύθερη και προσιτή σε όλους - με τον όρο ελεύθερη εννοούμε δωρεάν σπουδές, βιβλία και σημειώσεις, στέγη τροφή και μετακίνηση - αυτά θα έπρεπε να παρέχονται σε εκείνους τους σπουδαστές που στοχεύουν άμεσα και αποκλειστικά σε ακαδημαϊκά θέματα»! Δηλαδή, τι λέει η έκθεση; Οτι η δημόσια και δωρεάν Παιδεία πρέπει να παρέχεται μόνο στους φοιτητές εκείνους που δεν αγωνίζονται; Πέρα από την κοροϊδία στους φοιτητές και τις οικογένειές τους, αφού σήμερα «δωρεάν σπουδές, βιβλία, σημειώσεις, στέγη, τροφή και μετακίνηση» δεν υπάρχουν ούτε στα ...χαρτιά της δημόσιας και «δωρεάν» ανώτατης εκπαίδευσης!

Καθώς όμως οι «αξιολογητές» - όπως και η κυρίαρχη πολιτική - αντιμετωπίζουν με επιθετικό τρόπο τις κινητοποιήσεις και το ακαδημαϊκό άσυλο, σχολιάζουν στην ίδια έκθεση πως γενικότερα στα ελληνικά πανεπιστήμια, «μια αντι-ακαδημαϊκή, αντι-παιδαγωγική, αντι-δημοκρατική ατμόσφαιρα φαίνεται πως επικρατεί (...) Στην Επιτροπή ειπώθηκε (...) ότι τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας και το ακαδημαϊκό προσωπικό δυσανασχετούν επειδή οι φοιτητές έχουν τη δυνατότητα να παρακωλύουν τα μαθήματα, να καταλαμβάνουν τους πανεπιστημιακούς χώρους και να απομακρύνουν έμπρακτα το διδακτικό προσωπικό από τα γραφεία, τα εργαστήρια και τα πανεπιστημιακά κτίρια»!

Την ίδια στιγμή, στην ίδια έκθεση υπογραμμίζονται οι ελλείψεις στις υλικοτεχνικές υποδομές και τον εξοπλισμό και μάλιστα σημειώνεται: «Τα περισσότερα κτίρια είναι προκατασκευασμένα, αποτελούνται από μικρές αίθουσες διδασκαλίας με προβλήματα ακουστικής, θέρμανσης και ψύξης σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Παρόμοια προβλήματα αναφέρθηκαν από φοιτητές και διδάσκοντες σχετικά με τα εργαστήρια και τις ασκήσεις, όπου ο συνωστισμός και οι ελλιπείς υποδομές θέτουν συχνά ζητήματα ασφάλειας και ουσιαστικά εμποδίζουν τη συμμετοχή». Κατά τα άλλα, η αντιπαιδαγωγική και αντιακαδημαϊκή ατμόσφαιρα είναι ευθύνη των φοιτητών που αγωνίζονται και για να λυθούν όλα τα παραπάνω προβλήματα...

Στο Πανεπιστήμιο που οργανώνεται και λειτουργεί με βάση την ανταγωνιστικότητα και τους κανόνες της αγοράς, η θέση των επιχειρήσεων είναι βαρύνουσας σημασίας. Γι' αυτό και στην έκθεση για το Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης επισημαίνεται ότι «ο διάλογος του τμήματος με τη βιομηχανία» έχει «ανεπίσημο χαρακτήρα μόνο και βασίζεται κυρίως σε προσωπικές επαφές» ορισμένων διδασκόντων! Ετσι, «η Επιτροπή συνιστά καλύτερα δομημένες, τυποποιημένες και τεκμηριωμένες προσεγγίσεις στο θέμα αυτό», δηλαδή παραινεί το τμήμα να τυποποιήσει τις σχέσεις του με τη βιομηχανία και να τις λαμβάνει επίσημα υπόψη στις αναμορφώσεις στο πρόγραμμα σπουδών! Να μην επαναπαυτεί δηλαδή στις διασυνδέσεις των διδασκόντων...

Στην έκθεση του Τμήματος Μηχανολογίας του ΤΕΙ Κρήτης σημειώνεται ότι η χρηματοδότηση της έρευνας «προέρχεται από ένα υγιές μείγμα τοπικών και εθνικών οργανισμών, πηγών της ΕΕ και της βιομηχανίας» και τονίζεται ότι το τμήμα πρέπει να «"διαφημίσει" και να προβάλει καλύτερα αυτές τις εργασίες (...) καθώς θα προαγάγει την αναγνωρισιμότητα του Τμήματος, γεγονός το οποίο με τη σειρά του θα προσελκύσει καλύτερους φοιτητές, καλύτερα νέα μέλη διδακτικού προσωπικού, καθώς επίσης και μεγαλύτερη χρηματοδότηση στο μέλλον». Μα, ακριβώς αυτό είναι και το πνεύμα της «αξιολόγησης» και του Πανεπιστημίου στα μέτρα της Μπολόνια: Το Πανεπιστήμιο να αναζητεί πόρους και να συνάπτει συμφωνίες με τις επιχειρήσεις, οι επιχειρήσεις να κάνουν μπίζνες στα Πανεπιστήμια, το Πανεπιστήμιο να διαφημίζεται για να αυξήσει πελατεία (φοιτητές και επιχειρήσεις)... Σε αυτό το πνεύμα, στην έκθεση για το Τμήμα Πληροφορικής του ΤΕΙ Αθήνας, ανάμεσα σε άλλα, σημειώνεται ότι «θα πρέπει να υπάρχει κάποια ανταγωνιστική (σε αντίθεση προς την ισομερή) χρηματοδότηση εκ μέρους του ΤΕΙ προς όλα τα Τμήματα». Δηλαδή, χρηματοδότηση βάσει αποτελεσμάτων, όπου όσα τμήματα είναι ανταγωνιστικά λαμβάνουν μεγαλύτερο μερίδιο, ενώ τα υπόλοιπα αρκούνται στα βασικά για να επιβιώσουν, όσο επιβιώσουν...

Σε άλλα σημεία των εκθέσεων επικρίνονται τα ιδρύματα επειδή δεν έχουν προσαρμοστεί στη διαδικασία της Μπολόνια. Για παράδειγμα, στην έκθεση για το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ σημειώνεται ότι «συζητείται το ενδεχόμενο μείωσης του αριθμού των μαθημάτων, δε φαίνεται όμως να λαμβάνονται υπόψη οι πρακτικές και οδηγίες της ΕΕ, όπως π.χ. η δημιουργία πλαισίου 4+1+3 ή 3+2+3 για τις προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές», δηλαδή επικρίνεται το τμήμα επειδή δεν προσαρμόζεται στα δυο σενάρια της ΕΕ για τη διάσπαση των σπουδών σε κύκλους μπάτσελορ - μάστερ - διδακτορικό. Αντίστοιχα, επικροτείται το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς «όλα τα μαθήματα είναι καλά εναρμονισμένα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ακολουθούν το σύστημα πιστωτικών μονάδων» και «το πρόγραμμα έχει προσαρμοστεί στα ευρωπαϊκά πρότυπα πτυχίων επιπέδου Bachelor, Master και Διδακτορικού».

Βαδίζοντας στο δρόμο που έχει ανοίξει ο νόμος - πλαίσιο για περικοπή της δωρεάν διανομής συγγραμμάτων στους φοιτητές, στην έκθεση για το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του ΔΠΘ επισημαίνεται η ανάγκη για παράλληλη χρήση της διεθνούς βιβλιογραφίας με την αξιοποίηση δημοσιεύσεων από διεθνή περιοδικά κ.ά. και σημειώνεται: «Αν μειωθεί προοδευτικά η διανομή έντυπων συγγραμμάτων, θα απελευθερωθούν πολύτιμοι πόροι για άλλες δράσεις. Το υλικό που διατίθεται ηλεκτρονικά και ήδη χρησιμοποιείται από το συγκεκριμένο Τμήμα και πιθανότατα από όλα τα πανεπιστήμια, θα έπρεπε να επεκταθεί και να γίνει το πρωτεύον εκπαιδευτικό υλικό για τους φοιτητές». Ας μειωθεί δηλαδή η διανομή συγγραμμάτων για να υπάρχουν χρήματα για ηλεκτρονικά συγγράμματα, περιοδικά κλπ... Οι προϋπολογισμοί δηλαδή των ιδρυμάτων παραμένουν συγκεκριμένοι. Εκείνο που αλλάζει είναι οι προτεραιότητες, οι οποίες δεν είναι προς όφελος των φοιτητών.