Δεκάδες αγωνιστές από πολλά μέρη της Ελλάδας έδωσαν το δυναμικό τους "παρών", στην εκδήλωση - τελετή των αποκαλυπτηρίων για το επιβλητικό μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, που αποτελεί σύμβολο των αγώνων του ελληνικού λαού στη δεκαετία 1940 - 1950, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 7 Αυγούστου, στα Ζερβάτα Κεφαλονιάς.

Το μνημείο αντικατοπτρίζει, εκτός από το γενικό συμβολισμό της Εθνικής Αντίστασης, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά από την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Κεφαλονιά. Κυρίως στη μάχη του Λεσινίου, όπου χτυπήθηκε από τα γερμανικά πυροβόλα, τον Ιούλη 1944, το ΕΛΑΝίτικο καϊκι "Αγιος Δημήτριος", με αποτέλεσμα να βρουν τραγικό θάνατο ή όσοι τραυματίστηκαν να συλληφθούν και να εκτελεστούν αργότερα στα Καλύβια Αιτωλοακαρνανίας, όλοι σχεδόν οι επιβαίνοντες σε αυτό μαχητές του ΕΛΑΣ και λοιποί αγωνιστές, εκπρόσωποι των πολιτικών οργανώσεων.

Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την αναφορά όλων των θυμάτων αγωνιστών της περιοχής, έγιναν αποκαλυπτήρια του μνημείου από τον δήμαρχο Σάμης κ. Αρτελάρη, ακολούθησε ενός λεπτού σιγή και τμήμα της μαντολινάτας "ΕΥΓΕΡΟΣ" τραγούδησε το "Επέσατε θύματα".

Ο Σπύρος Λουκάτος,ιστορικός, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και ένας από τους πρωταγωνιστές της ΕΑΜικής Αντίστασης στην Κεφαλονιά και Ιθάκη, ήταν ο κεντρικός ομιλητής. Ο Σπ. Λουκάτος αναφέρθηκε στο ιδεολογικό - θεωρητικό - ιστορικό υπόβαθρο του αγώνα για την ελευθερία και την κοινωνική καταξίωση του 1821. Παράλληλα, επισήμανε τον επτανησιακό ριζοσπαστισμό και τους πρωτοπόρους σοσιαλιστές του 18ου αιώνα, αιτιολόγησε και έδωσε πειστικά την απάντηση στο γιατί με τόση αυταπάρνηση και θυσίες αγωνίστηκε ο ελληνικός λαός στη δεκαετία 1940 - 1950 από τις γραμμές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ στην περίοδο της ξενικής κατοχής και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας ενάντια στην αγγλοαμερικανική επικυριαρχία.

Η έμπνευση της σύνθεσης του μνημείου ανήκει στον Διονύση Τραυλό και σμίλεψε με την απαράμιλλη δεξιοτεχνία του ο Παναγής Λαύκας,πάνω σε γρανιτένιο βράχο. Η όλη προσφορά και δαπάνη προέρχεται από τον αγωνιστή Φώτη Γρηγοράτο και την οικογένειά του, από τα Ζερβάτα Σάμης, ο οποίος διάλεξε αυτόν τον τρόπο για να τιμήσει τους δύο σκοτωμένους αδελφούς του, Σπύρο και Δημήτρη. Ο πρώτος έπεσε το 1944 στο καϊκι "Αγιος Δημήτρης" και ο δεύτερος ως μαχητής του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας στη μάχη της Σέλας το 1949. Αποτελεί ταυτόχρονα και τον καλύτερο τρόπο τιμής για όλους τους αγωνιστές της περιοχής Σάμης, που έπεσαν μαχόμενοι κατά τη δεκαετία 1940 - 1950, που ανέρχονται σε 21 άτομα.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκε η Αλέκα Παπαρήγα,ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, που μόλις είχε φθάσει στην Κεφαλονιά, συνοδευόμενη από μέλη της ΝΕ Κεφαλονιάς - Ιθάκης του ΚΚΕ. Χαρακτηριστικό της εκδήλωσης ήταν η μαζική προσέλευση από όλη σχεδόν την Κεφαλονιά, με αντιπροσωπείες από φίλους και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης. Επίσης, συμμετείχε πολυπληθής αντιπροσωπεία άνω των 70 ατόμων από τα κεντρικά γραφεία της ΠΕΑΕΑ και παραρτημάτων από διάφορες περιοχές της Αττικής, όπως την Ηλιούπολη, το Περιστέρι, τη Νίκαια και τη Ραφήνα, όπου εκπρόσωποί τους κατέθεσαν στεφάνια, ενώ υπήρχαν χαιρετισμοί από όλη την Κεφαλονιά. Ακόμα το "παρών" έδωσαν μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Σάμης, νομαρχιακοί σύμβουλοι, ο Π. Κρεμμύδας, πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Κεφαλονιάς - Ιθάκης.

Αμέσως μετά την κατάθεση στεφάνων, το τμήμα της μαντολινάτας "ΕΥΓΕΡΟΣ", με επικεφαλής τον μαέστρο Παναγή Μπαρμπάτη,έδωσε μεγαλειώδη συναυλία αφιερωμένη στους αγώνες του λαού μας, με αντάρτικα και απελευθερωτικά τραγούδια. Η εκδήλωση της Εθνικής Αντίστασης έκλεισε με τον Εθνικό Υμνο.

ΝΕ Κεφαλονιάς - Ιθάκης της ΠΕΑΕΑ

Συμπληρώθηκαν φέτος 50 χρόνια (13/6/1949) από το θάνατο του επαναστάτη και αγωνιστή του λαού μας Κώστα Θωμ. Ξυδέα.

Γεννήθηκε στη Σαϊδόνα της Μεσσηνιακής Μάνης το 1907, από την οικογένεια αγροτών και κτηνοτρόφων, του Θωμά και της Χριστίτσας Ξυδέα, αποτελούμενη από 8 παιδιά, 4 αγόρια και 4 κορίτσια.

Κατά τη μεταξική περίοδο, υπήρξε μέλος αντιδικτατορικής οργάνωσης υπό τον Κ. Κλαμπατσέα, από τη Σαϊδόνα, που εκτελέστηκε την Πρωτομαγιά του 1944 στην Καισαριανή. Στην περίοδο του Αλβανικού Επους του λαού μας πολέμησε ως λοχίας του πεζικού.

Το θέρος του 1941 με τους Ηλία Νοέα, Θεόδωρο και Λεωνίδα Ξυδέα, έγιναν μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης "Νέα Φιλική Εταιρεία", με έδρα την Καλαμάτα, η οποία συγχωνεύτηκε στο ΕΑΜ Μεσσηνίας (1). Το χειμώνα του 1942, με δική του πρωτοβουλία, συγκροτήθηκε ένοπλη ομάδα 20 ανδρών, προκειμένου να αρχίσει, στον Ταϋγετο, ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγώνας. Στις 27-28 Μάρτη της ίδιας χρονιάς, η ίδια ομάδα, με αρχηγούς τους Ηλία Νοέα και Κώστα Ξυδέα, χτύπησε ιταλικό απόσπασμα στη θέση Καρδαρά - Μπούγερα της Σαϊδόνας, προξενώντας σε αυτό μεγάλες απώλειες. Η ενέργεια αυτή αποτελεί μια από τις πρώτες αντιστασιακές πράξεις στη χώρα μας κατά των κατακτητών.Κάτω από τις σκληρές απειλές των Ιταλών, ότι θα καταστρέψουν όχι μόνο τη Σαϊδόνα, αλλά και πολλά άλλα χωριά των γύρω δήμων, καθώς και από την πίεση που άσκησαν πολλοί παράγοντες, υπερίσχυσαν ηττοπαθείς απόψεις και έτσι το κίνημα, αντί να προχωρήσει μπροστά, υποχώρησε. Οι άπειροι αγωνιστές έδωσαν εμπιστοσύνη στις άφθονες υποσχέσεις για αμνηστία των ιταλικών αρχών κατοχής και παραδόθηκαν. Αμέσως οδηγήθηκαν στις ιταλικές φυλακές Καλαμάτας. Πέρασαν από ιταλικό στρατοδικείο και ο μεν Ηλίας Νοέας καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε, ο δε Κ. Ξυδέας και οι άλλοι αντάρτες σε πολυετείς φυλακίσεις. Με την ευκαιρία της ονομαστικής του γιορτής, ο φασίστας Μουσολίνι χάρισε ένα μέρος της ποινής και έτσι ο Κ. Ξυδέας ελευθερώθηκε. Γύρισε, για λίγο, στο χωριό του και την οικογένειά του και στη συνέχεια κατατάχτηκε στον ΕΛΑΣ και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες κατά των κατακτητών και των ντόπιων συνεργατών τους.

Η συμφωνία της Βάρκιζας βρήκε τον Κ. Ξυδέα, από τον Ιούλη του 1944, αξιωματικό της λαϊκής πολιτοφυλακής. Δεν παράδωσε τον οπλισμό του και αρνήθηκε να λάβει μέρος στο δημοψήφισμα του 1946.

Με τους Δημ. Καστάνη, Θωμ. Κουμπαράκο, Π. Ξυπόλητο, Ν. Καστάνη, Π. Κομπότη, Γ. Ξυδέα κ.ά. κατέφυγε στον Ταϋγετο. Μετά τη δημιουργία του ΔΣΕ, ο Κ. Ξυδέας βρέθηκε έτοιμος για τον καινούριο αγώνα.

Σύμφωνα με μαρτυρίες στελεχών, συναγωνιστών του και απλών ανταρτών, ο Κ. Ξυδέας συγκέντρωνε έμφυτες και επίκτητες ικανότητες σχετικές με την πολεμική τέχνη. Ιδιαίτερα διακρινόταν στη γνώση της τοπογραφίας των ορεινών όγκων της Πελοποννήσου, την οποία εκμεταλλεύονταν άριστα, κατά τις επιχειρήσεις. Ελαβε μέρος στις περισσότερες και σοβαρότερες μάχες, που διεξάχθηκαν στην Πελοπόννησο.

Χάρη στις ικανότητές του αυτές πέρασε από όλα τα στάδια αξιωμάτων του ΔΣΕ. Ομαδάρχης, διμοιρίτης, λοχαγός - καπετάνιος, ταγματάρχης με την αριθ. 18/185/3-1-1948 (2) Διαταγή του Γενικού Αρχηγείου και από τις αρχές Νοέμβρη 1948, ανέλαβε τη διοίκηση του Αρχηγείου Ταϋγέτου.

Υπήρξε πάντα ανιδιοτελής και θυσίασε όχι μόνο τη ζωή του, αλλά και τις ζωές της οικογένειάς του. Μαζί του χάθηκαν η γυναίκα του Σταθούλα και τα δύο τους παιδιά Αλέξανδρος και Χρήστος - Στάλιν, 2 και 7 χρόνων αντίστοιχα. Παρά τα λίγα γράμματα που ήξερε, απόφοιτος Σχολαρχείου, κάτι σαν το Δημοτικό Σχολείο, στις ώρες της παρανομίας και μοναξιάς του διάβαζε και έγραφε. Στους αντάρτες που τον αγαπούσαν ξεχωριστά και τον θαύμαζαν, απάγγελνε συχνά ποιήματα του Κ. Βάρναλη, κερδίζοντας τα θερμά χειροκροτήματα των ακροατών του, για την καλή απόδοσή τους.

Το τέλος του Κ. Ξυδέα ήταν όμοιο με το τέλος των περισσότερων αγωνιστών του ΔΣΕ. Το κύκνειο άσμα του παίχτηκε στη θέση "Λάκκα Καρβέλι" στην περιοχή Πηγάδια Μεσσηνίας στις 13/6/1949. Περικυκλωθείς από μεικτό απόσπασμα χωροφυλακής, στρατού, ΜΕΑ και Χιτών και παρά τα κρυοπαγήματα, από τα οποία υπέφερε, αρνήθηκε να παραδοθεί και αφού, για μισή και πλέον ώρα, αντέταξε πεισματική αντίσταση, σκοτώθηκε επί τόπου με τον σωματοφύλακά του, νεαρό φοιτητή Νίκο Στυλ. Περδικέα, από το Προάστειο Καρδαμύλης.

Ο νεκρός του Κ. Ξυδέα, πάνω σε μια πρόχειρη σκάλα, οδηγήθηκε στην Καλαμάτα, όπου και διαπομπεύτηκε από τους παρακρατικούς, το στρατό, τη χωροφυλακή και φανατισμένο όχλο, πολλοί από τους οποίους είχαν οδηγηθεί βίαια για να απολαύσουν το θέαμα.

Ο Κ. Ξυδέας συνεχίζει να εμπνέει και σήμερα, με το έργο του, την καρδιά και τη συνείδηση του λαού μας.

(1) Βλέπε Γιάννη Λεων. Λέφα "Ο Δημοκρατικός Στρατός Πελοποννήσου" σελ. 204 - 208

(2) Στο ίδιο με το παραπάνω

ΗΛΙΑΣ ΞΥΔΕΑΣ

Εκπαιδευτικός

• Το Παράρτημα Ιθάκης της ΠΕΑΕΑ και ο δήμος συνδιοργανώνουν εκδήλωση αύριο, Σάββατο,στις 9 το πρωί,στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης.Θα ακολουθήσει συναυλία με αντάρτικα τραγούδια από την ορχήστρα του Σπύρου Σομαϊλη.
• Ο πρόεδρος της Κοινότητας και το Κοινοτικό Συμβούλιο Οινόης, σε συνεργασία με το Δήμο Μάνδρας και το Παράρτημα ΠΕΑΕΑ της περιοχής Θριασίου διοργανώνουν εκδήλωση μνήμης, την Κυριακή 22 Αυγούστου,στις 10.30 το πρωί,στο Μνημείο της Κάζας.Στο Μνημείο πρόκειται να γίνει μνημόσυνο για τους πατριώτες που έπεσαν στη Μάχη του Σαλίγκαρου, στις 13 Αυγούστου 1943.
• Το Παράρτημα Τρίπολης της ΠΕΑΕΑ διοργανώνει εκδήλωση την Κυριακή 22 Αυγούστου,στον Αγιο Βασίλη Κυνουρίας,στις 11.30 το πρωί,προς τιμήν των πεσόντων της Εθνικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Τα κεντρικά γραφεία της ΠΕΑΕΑ δρομολογούν πούλμαν, τα οποία θα αναχωρήσουν την Κυριακή 22 Αυγούστου,στις 6.30 το πρωί,από την πλατεία Κάνιγγος.Για περισσότερες πληροφορίες στα τηλέφωνα: 8234.296, 8222.952.
• Η Πανελλήνια Ενωση Αναπήρων - Τραυματιών και Θυμάτων Γερμανικής Κατοχής "Ο Φοίνικας" και το Παράρτημα Αγρινίου της ΠΕΑΕΑ καλούν τους αγωνιστές και τους φίλους της Εθνικής Αντίστασης να πάρουν μέρος στην εκδήλωση - πολιτικό μνημόσυνο, που θα γίνει την Κυριακή 22 Αυγούστου για τους 59 εκτελεσθέντες, στον τόπο της θυσίας, στα Καλύβια Αγρινίου,στις 9.45 το πρωί.
• Για τα 55 χρόνια από το μπλόκο της Καλλιθέας και το ολοκαύτωμα της ηρωικής προσφυγικής γειτονιάς των Πάνω Σφαγείων, τα Παραρτήματα Πετραλώνων, Θησείου και Πάνω Σφαγείων της ΠΕΑΕΑ και ο Τοπικός Εξωραϊστικός Σύλλογος η "Ελπίδα" διοργανώνουν εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 28 Αυγούστου,στις 7 το απόγευμα,στην πλατεία Ελπίδας.
• Ο Δήμος Αλμυρού και το Παράρτημα Αλμυρού της ΠΕΑΕΑ θα πραγματοποιήσουν την Κυριακή 29 Αυγούστου,στις 11 το πρωί προσκύνημα στο Ηρώο του Νεκροταφείου Αλμυρού για τους 35 εκτελεσθέντες, αλλά και για όλους τους πεσόντες από τα κατοχικά στρατεύματα.
• Η ΝΕ Λέσβου της ΠΕΑΕΑ και το Παράρτημα Μυτιλήνης διοργανώνουν την Κυριακή 5 Σεπτέμβρη προσκύνημα τιμής και μνήμης στον Αϊ - Στράτη.Το προσκύνημα θα γίνει στη μνήμη όλων των αγωνιστών που έπεσαν στον Απελευθερωτικό Αγώνα, στον Αϊ - Στράτη, "για την τιμή και τη δόξα της πατρίδας και του λαού μας". Η αναχώρηση για το νησί θα γίνει το Σάββατο, 4 Σεπτέμβρη, το πρωί.