Τη Δευτέρα 27 Αυγούστου 1944 γίνεται «παζάρι» στην πόλη των Φερρών. Με την ευκαιρία αυτή, σχεδιάζεται και οργανώνεται μαζική λαϊκή κάθοδος των κατοίκων των χωριών της περιοχής και η πόλη γεμίζει με γυναικόπαιδα και ΕΠΟΝίτες. Μέσα σε παράτολμο ενθουσιασμό και εθνικό παραλήρημα, εκστασιασμένοι, με τις καμπάνες να χτυπάνε δαιμονισμένα, ο λαός φθάνει στα γερμανικά διπλά συρματοπλέγματα που περικλείουν το στρατόπεδο.

Σκηνές πρωτόφαντες... Από μέσα οι οπλισμένοι Γερμανοί με το δάκτυλο στη σκανδάλη και απ' έξω, κρεμασμένοι στα συρματοπλέγματα, οι άοπλοι ΕΠΟΝίτες, να προσπαθούν να πείσουν τους Γερμανούς να... παραδοθούν!

Ο δάσκαλος Νίκος Κυτόπουλος και ο μαθητής γυμνασίου Παναγιώτης Κεραμάρης, με εκπληκτικές ψυχικές δυνάμεις, μπαίνουν... σαν επιτροπή, στο γερμανικό στρατόπεδο για να μεταφέρουν στον διοικητή τα αιτήματα του λαού. Μετά από αρκετή ώρα, έρχεται σύνδεσμος από τον Αθηνόδωρο με τελεσίγραφο για το διοικητή: «Ανευ όρων παράδοση»...

Ο Γερμανός ζητά την παρουσία του αρχηγού των ανταρτών, για συνομιλίες.

Η είδηση «έρχεται ο Αθηνόδωρος» ηλεκτρίζει ακόμη περισσότερο τα πλήθη. Πολλοί φοβούνται παγίδα για τη ζωή του και προσπαθούν να τον αποτρέψουν, αλλά ο Αθηνόδωρος είναι αποφασισμένος να τελειώνει... Μπαίνει στο στρατόπεδο. Η έκπληξη του διοικητή είναι μεγάλη, γιατί, ενώ περίμενε κάποιο γενειοφόρο πολέμαρχο, βλέπει μπροστά του ένα νέο άνδρα, ξυρισμένο, όμορφο, μορφωμένο, πολύγλωσσο, να του ζητά... παράδοση. Ο άοπλος, από τον πάνοπλο!

Οι Φέρρες ήταν η πρώτη πόλη της Ελλάδας που απελευθερώθηκε και, μάλιστα, ο τρόπος που έγινε, η μαζική συμμετοχή όλων των κατοίκων, η τόλμη - θράσος - ψυχή του αρχηγού τους, έκανε μεγάλη εντύπωση στους ευρωπαϊκούς λαούς.

Από τις 28/8/1944 και στη συνέχεια, οι αγώνες των Εβριτών είναι πρώτη είδηση στα δελτία ειδήσεων των ραδιοφωνικών σταθμών Μόσχας και Λονδίνου. Ηταν η πρώτη ελπίδα λευτεριάς για την Ευρώπη. Μάλιστα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ομάδα Ιταλών ήθελε να κάνει κινηματογραφική ταινία την απελευθέρωση του Εβρου.

Αγριες, φονικότατες μάχες διεξάγονται στο Διδυμότειχο και το Σουφλί. Το Διδυμότειχο απελευθερώνεται μέχρι 30 Αυγούστου, με φοβερές απώλειες για τους Γερμανούς. Στο Σουφλί, η γερμανική διοίκηση, με 350 Εσεσίτες, αμύνεται περικυκλωμένη, από το σύνολο πια των αντάρτικων δυνάμεων, που κατέφθασαν από Φέρρες και Διδυμότειχο.

Το Γερμανικό Αρχηγείο Κατοχής πληροφορείται για τις σφοδρές μάχες, με αεροπορική αναγνώριση, και δίδει εντολή να κινηθεί, για να περισώσει τους αποκλεισμένους στο Σουφλί Γερμανούς, η μηχανοκίνητη φάλαγγα του Αιγαίου, με 800 άνδρες, 46 φορτηγά αυτοκίνητα, πολλά θωρακισμένα και άρματα μάχης. Η μηχανοκίνητη αυτή φάλαγγα, συνεχώς πλευροκοπούμενη από αντάρτικες ομάδες, έκανε σχεδόν 48 ώρες για να καλύψει τα 69 χιλιόμετρα της απόστασης από τη βουλγαροκρατούμενη Αλεξανδρούπολη μέχρι το Σουφλί.

Η υποχώρηση - επιστροφή τους είναι φρικιαστική, με συνεχή αποδεκατισμό, από τις ενέδρες, τα οδοφράγματα και τις πλευροκοπήσεις των αντάρτικων σχηματισμών, που έχουν εντολή να προστατεύουν τα χωριά από τη μανία των Γερμανών να βάζουν φωτιά.

Στις 3 Σεπτέμβρη 1944 ο Εβρος είναι ελεύθερος. Ο απολογισμός των μαχών: 150 εγκαταλειμμένοι νεκροί, άλλοι τόσοι αγνοούμενοι - πνιγμένοι στον ποταμό Εβρο, στην προσπάθειά τους να διαφύγουν στην Τουρκία, και 410 αιχμάλωτοι.

Τώρα έπρεπε να απελευθερωθεί και το βουλγαροκρατούμενο τμήμα της Θράκης που υπέφερε κάτω από τη ληστρική, φασιστική διοίκηση. Ο Αθηνόδωρος, με τη βοήθεια Βούλγαρων αξιωματικών που αυτομόλησαν στο ελληνικό αντάρτικο, έρχεται σε επαφή με τους Βούλγαρους αντιφασίστες και την κομματική τους επιτροπή. Συνοδευόμενος από δυο Βούλγαρους αξιωματικούς, κάνει ομιλίες στους ναύτες του βουλγάρικου στόλου, που ναυλοχούσε στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. Οι ναύτες ενθουσιάζονται, επαναστατούν και υψώνουν τη μεγάλη κόκκινη σημαία στον ιστό του λιμεναρχείου Αλεξανδρούπολης. Αρχίζουν σκληρές οδομαχίες μεταξύ των εξεγερμένων ναυτών και των πιστών στη βουλγάρικη διοίκηση.

Ο Αθηνόδωρος, για άλλη μια φορά, παίζει τη ζωή του. Με τη συνοδεία των δυο Βούλγαρων αξιωματικών, περιδιαβαίνει τα στρατόπεδα του βουλγάρικου στρατού. Στην αρχή, οι φαντάροι, από περιέργεια, πήγαιναν να δουν τον περιβόητο βοϊβόντα (αρχηγό) των ανταρτών, όπως τον περιέγραφαν οι φασίστες αξιωματικοί τους, που τόση καταστροφή προκάλεσε στους Γερμανούς και έκπληκτοι έβλεπαν έναν νέο άνδρα, χωρίς γένια και χατζάρες, γλυκομίλητο, μορφωμένο, πολύγλωσσο, που τους μιλούσε για ειρήνη, φιλία και συνεργασία ανάμεσα στους λαούς και τους ευχόταν να επιστρέψουν ειρηνικά στην πατρίδα τους.

Η περιέργεια γίνεται ενθουσιασμός με φιλοσυμμαχικές εκδηλώσεις. Το κίνημα, σε τρεις μέρες, επικρατεί. Αρνούνται να υπακούσουν στις αυστηρές διαταγές του εδρεύοντος στη Δράμα, φασίστα στρατηγού κατοχής Σιράκοφ, να αντιπαραταχθούν στους αντάρτες. Παραδίδουν τις πολιτικές αρχές και τις μεγάλες στρατιωτικές - κρατικές αποθήκες, γεμάτες τρόφιμα, που μοιράστηκαν αμέσως στον λιμοκτονούντα πληθυσμό της Αλεξανδρούπολης και των γύρω χωριών. Στα χέρια του Αθηνόδωρου πέφτει το αρχείο της ΟΧΡΑΝΑ (μυστική αστυνομία), όπου βρίσκει και το κείμενο της προδοτικής μυστικής συμφωνίας του στρατηγού Σιράκοφ με τον Αντόν Τσαούς.

Αμέσως δίδεται εντολή να προωθηθούν οι δυνάμεις του 81ου Συντάγματος ΕΛΑΣ σε Ροδόπη - Ξάνθη - Καβάλα - Δράμα, για να προστατευτεί ο πληθυσμός από έκτροπα και πλιάτσικο των Βουλγάρων σοβινιστών. Ενα Σύνταγμα, τακτικός στρατός πια, 4 πλήρων ταγμάτων, με 3.500 γερμανοντυμένους άνδρες, με βαρύτατο γερμανικό εξοπλισμό, μηχανοκίνητα τμήματα, τεθωρακισμένα οχήματα, 5 τανκ και 2 αμαξοστοιχίες, όλα από τα λάφυρα. Συνελήφθησαν αρκετοί Βούλγαροι αξιωματικοί που ενέχονταν σε φρικαλεότητες σε βάρος του ελληνικού πληθυσμού. Δικάστηκαν σε Ξάνθη, Καβάλα, Δράμα και εκτελέστηκαν.

Ο Αθηνόδωρος δεν άντεχε την εγγλέζικη πολιτική και, όταν τον Οκτώβρη 1944, πήγε αγγλικό αντιτορπιλικό στην Αλεξανδρούπολη και ζήτησε να παραλάβει τους 410 Γερμανούς αιχμαλώτους, δήλωσε ότι θα συμφωνούσε μόνο αν το επιθυμούσαν και οι... αιχμάλωτοι!

Συγκέντρωσε σε σχολείο του Διδυμότειχου όλους τους Γερμανούς και άφησε τους Αγγλους να τους μιλήσουν. Παρ' όλη την προσπάθεια, μόνο τρεις δήλωσαν ότι επιθυμούν να πάνε μαζί τους. Προτίμησαν να μείνουν με τους Εβρίτες και να κτίζουν τα σπίτια, σχολεία, σιδηροδρομικούς σταθμούς κλπ, που είχαν κάψει, παρά να πάνε με τους Αγγλους.

Η Θράκη έμεινε αυτοδιοικούμενη μέχρι τον Απρίλη 1945. Δυστυχώς, μαζί με τις νέες Αρχές, ήρθαν και οι Αγγλοι που, με το «διαίρει και βασίλευε», χωρίσανε το λαό.

Το χρονικό διάστημα της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ο Αθηνόδωρος ορίζεται πρόξενος της Ελλάδας στη Σόφια. Πέθανε πολιτικός πρόσφυγας, στη Ρουμανία, το 1975.

Βιβλιογραφία:

1. «Στον κόρφο της Γκυμπρένας» του Βαγγέλη Κασάπη (Κρίτωνα).

2. «Η Εθνική Αντίσταση στον Εβρο» των Λεων. Τερζούδη (Μίλτου),

Φώτη Βλάχου (Φοίβου).

Στη μνήμη του συντρόφου - ήρωα Αθηνόδωρου Κατσαβουνίδη, ο Κ. Λ. πρόσφερε, μέσω της ΚΟΒ Λογοτεχνών, πεντακόσια (500) ευρώ στο ΚΚΕ με την ευκαιρία της τελευταίας οικονομικής εξόρμησης για την ενίσχυση του Κόμματος.

O Αθηνόδωρος Κατσαβουνίδης γεννήθηκε το 1911 στη Βιζύη της Ανατολικής Θράκης. Δυο φορές πρόσφυγας (1914 και 1922). Με οικονομικές σπουδές στο Παρίσι, όπου μυήθηκε στη Γαλλική Κομμούνα. Μέλος του ΚΚΕ από το 1933. Στη Μεταξική δικτατορία εξορίζεται στην Ακροναυπλία. Με τη Γερμανοϊταλική κατοχή και τη μοιρασιά των εξορισμένων Ακροναυπλιωτών, το 1941, πέφτει στη μερίδα των Ιταλών και μεταφέρεται στις φυλακές της Κέρκυρας.

Το 1943 δραπετεύει και, μέσω Αλβανίας, φθάνει στη Θεσσαλονίκη και από εκεί, αρχές 1944, στον Εβρο που είναι γερμανοκρατούμενη περιοχή. Ιδρύει, οργανώνει και είναι ο πολιτικός καθοδηγητής της ΕΑΜικής Αντίστασης στον Εβρο. Με τη σώφρονα πολιτική που ακολουθεί, το ΕAM γίνεται η μόνη αντιστασιακή οργάνωση στον Εβρο, με όλο το λαό μαζί της, με τους δασκάλους της περιοχής, διοικητές των στρατιωτικών σχηματισμών.