Η κατάσταση των σχολείων της χώρας είναι λίγο έως πολύ γνωστή. Δημόσια parking παιδιών και, παράλληλα, «σιδηρουργεία πνεύματος», όπως έλεγε ένας μακαρίτης εκπαιδευτικός πριν από πολλά χρόνια. Στην πιο τρυφερή ηλικία τους, οι μαθητές εξαναγκάζονται να παπαγαλίζουν άχρηστες και παρωχημένες πληροφορίες (όχι γνώσεις), ο ελεύθερος χρόνος τους σπαταλιέται μεταξύ σχολείου, φροντιστηρίων για ξένες γλώσσες και μαθήματα που θεωρητικά διδάσκονται στο σχολείο, σχολές μπαλέτου και γυμναστήρια. Ενα σύστημα που καταβάλλει κάθε προσπάθεια να προετοιμάζει, αντί πολιτών με κριτική σκέψη, πνευματικά ευνουχισμένους καταναλωτές. Πολλοί εκπαιδευτικοί αντιδρούν και δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, κόντρα στις επιθυμίες των γαλαζοπράσινων εταίρων, οι οποίοι ομονοούν πλήρως (και σ' αυτό). Αρκεί να μελετήσει κάποιος τα Αναλυτικά Προγράμματα και τις κατευθύνσεις από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ και του Παιδαγωγικού (;) Ινστιτούτου (sic).

Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις αποτέλεσε ένα Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΠΠΕ), ενός Γυμνασίου της Καλλιθέας, όπου κόντρα στο ρεύμα για μια life style Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, απονευρωμένη και αποϊδεολογικοποιημένη με σλόγκαν του τύπου «όλοι ευθυνόμαστε», «η τεχνολογία μπορεί να δώσει όλες τις απαντήσεις - λύσεις στα περιβαλλοντικά προβλήματα», «η αειφορία είναι μονόδρομος» κ.ο.κ. Το ζήτημα που προσεγγίζει η εν λόγω περιβαλλοντική ομάδα, επί τρία χρόνια, είναι η γειτονιά, ως κύτταρο της κοινωνικής ζωής της πόλης και οι άνθρωποι, ως κινητήρια δύναμη για τις αναγκαίες παρεμβάσεις βελτίωσης τοπικών στοιχείων στο πνεύμα ενός άλλου τύπου χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού. Το σχολείο εξετάζεται ως πυρήνας ζωής της γειτονιάς κι όχι ως ένας ουδέτερος χώρος, με αποκλειστικό σκοπό τη μαθησιακή διαδικασία, αποκλεισμένο από τους γείτονες και τις λοιπές κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές λειτουργίες της περιοχής. Συνήθως, στα ΠΠΕ οι εμπλεκόμενοι παγιδεύονται στη μορφή που θα δώσουν και κυρίως θα παρουσιάσουν τη δουλιά τους και δευτερευόντως ασχολούνται με το περιεχόμενο και την εμβάθυνσή του..

Ως προς το περιεχόμενο, από την ακτινοσκόπηση του προγράμματος, προκύπτει ότι η προσπάθεια επικεντρώθηκε στην καταγραφή της εικόνας που παρουσιάζει η γειτονιά όπου βρίσκεται το σχολείο, η πόλη της Καλλιθέας, κυρίως από άποψη του ανθρώπινου δυναμικού. Παράλληλα, η καταγραφή των προβλημάτων: διαπροσωπικών σχέσεων, σχέσεων με τους κατοίκους που προέρχονται από άλλες χώρες, σχέσεων της σχολικής κοινότητας με τη γειτονιά, σχέσεων με τους φορείς της πόλης, της καθαριότητας της γειτονιάς και του σχολείου, του πρασίνου, της οργάνωσης του χώρου, κλπ. Τα μέλη της ομάδας ήλθαν σε επαφή με κατοίκους που προέρχονταν από άλλες χώρες και γνώρισαν τις λειτουργίες της γειτονιάς στις χώρες τους. Ηλθαν σε επαφή με συνομηλίκους τους από σχολεία της Ιταλίας, πήραν πληροφορίες για τις βελτιωτικές παρεμβάσεις στο χώρο των δικών τους σχολείων. Επίσης, οργανώθηκε η «γιορτή των γειτόνων» με στόχο την αλληλογνωριμία και τη διατύπωση κοινών προτάσεων έπειτα από ενδελεχή συζήτηση.

Στους επιμέρους στόχους που τέθηκαν (για τα μέλη - μαθητές της ομάδας) διαβάζουμε: «Να γνωρίσουν την ανθρωπογεωγραφία της γειτονιάς τους, της πόλης τους, περιδιαβαίνοντάς την και συζητώντας με κατοίκους της. Να αντιληφθούν και να κατανοήσουν την έννοια της πολυπολιτισμικότητας και της παγκοσμιοποίησης, ερχόμενοι σε επαφή με τους "νέους γείτονες" που κατάγονται από διάφορες χώρες. Να διαπιστώσουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα που έχουν τα προβλήματα - ζητήματα της γειτονιάς τους, ερχόμενοι σε επαφή με συνομηλίκους τους από άλλες χώρες και επισκεπτόμενοι άλλη χώρα (Ιταλία). Να δραστηριοποιήσουν τους γείτονές τους, αναλαμβάνοντας από κοινού διάφορες δράσεις. Να μετατραπούν σε δραστήρια μέλη της σχολικής κοινότητας, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του σχολικού χώρου, της αυλής και του κτιρίου. Να γίνει το σχολείο πυρήνας πολιτισμού και πρωτοβουλιών της γειτονιάς με δραστηριότητες που θα λαμβάνουν χώρα, όπου και οι γείτονες θα έχουν λόγο. Να μετατραπούν τα μέλη της μαθητικής ομάδας, από παθητικοί, σε ενεργούς πολίτες με όλες τις παραπάνω δραστηριότητες που θα ασχοληθούν. Να αγαπήσουν, τελικά, το σχολείο και να το θεωρούν πως είναι ο δικός τους χώρος. Ενας χώρος ελεύθερης έκφρασης, δημιουργικότητας, συλλογικότητας και αυτενέργειας. Να εκτιμήσουν τη σημασία της συλλογικότητας και ομαδικότητας, συνεργαζόμενοι με τους συμμαθητές τους, τους καθηγητές τους, διάφορους επιστήμονες, εκπροσώπους διαφόρων φορέων, τους γείτονες. Να μάθουμε να λειτουργούμε μέσα σε διαφανείς και ανοιχτές διαδικασίες σχετικά με τα ζητήματα του σχολείου τους, της γειτονιάς τους, της πόλης τους, του κόσμου όλου και να κατανοήσουμε πως όλος ο πλανήτης είναι μια ...γειτονιά».

Χωρίς να συμφωνούμε πλήρως με όλα, δεν μπορούμε παρά να δεχτούμε ότι μια αξιόλογη προσπάθεια έγινε και συνεχίζεται. Φυσικά, με τα γνωστά εμπόδια και τους περιορισμούς που θέτει το υπάρχον αρτηριοσκληρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που «όλα τα σφάζει και όλα τα μαχαιρώνει στην ποδιά της ελεύθερης αγοράς». Ο χώρος της εκπαίδευσης πάντα ήταν πεδίο συγκρούσεων και υπάρχει η προσπάθεια της κεντρικής εξουσίας να λειτουργεί ως βασικός μηχανισμός αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας. Αλλά οι γαλαζοπράσινοι τεχνοκράτες συχνά λογαριάζουν χωρίς τον ...ξενοδόχο. Καλό καλοκαίρι.