Την τελευταία περίοδο υπάρχει μια «παραφιλολογία» γύρω από το Προεδρικό Διάταγμα (ΠΔ) που θα ενσωματώσει την οδηγία 36/05, η οποία υποτίθεται ότι ρυθμίζει ζητήματα «επαγγελματικών δικαιωμάτων», αναγνωρίζοντας, παράλληλα, τα πτυχία που δίνουν τα κολέγια. Ο «Ρ» σήμερα παρουσιάζει πλευρές του ΠΔ, το οποίο ήδη συζητιέται στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Οι αυταπάτες και το εμπόριο ελπίδων που καλλιεργούνται για κατοχύρωση «επαγγελματικών δικαιωμάτων» διαλύονται νωρίς νωρίς στο ΠΔ. Από τον τίτλο του ξεκαθαρίζεται ότι πρόκειται για «επαγγελματικά προσόντα»: «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτέμβρη 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων». Τις 218 σελίδες του ΠΔ (μαζί με τα 8 σχετικά παραρτήματα) υπογράφουν 14 υπουργοί της κυβέρνησης και περιέχονται σε αυτό 63 άρθρα, όπου ενσωματώνεται η ευρωπαϊκή οδηγία 36/05 και προσδιορίζονται τα βήματα «εναρμόνισης» της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στο πρώτο μέρος του ΠΔ (άρθρα 1 έως 54) υπάρχουν τα αντίστοιχα άρθρα της ευρωπαϊκής οδηγίας. Απ' το πρώτο άρθρο εξηγείται ποιος είναι ο σκοπός: «Θεσπίζονται οι κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους αναγνωρίζονται, για την ανάληψη και την άσκηση νομοθετικά ρυθμιζόμενου επαγγέλματος, τα επαγγελματικά προσόντα που έχουν αποκτηθεί, σε ένα ή περισσότερα άλλα κράτη - μέλη και δίνουν στον κάτοχό τους το δικαίωμα να ασκεί αυτό το επάγγελμα».

Τα παραπάνω δεν έχουν καμία σχέση με τη «γοητευτική» δυνατότητα άσκησης επαγγέλματος σε όλες τις χώρες της ΕΕ, απ' όποιον το επιθυμεί. Η αγορά της ΕΕ είναι μεγάλη. Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται στο έδαφός της πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τους πιο φθηνούς, τους πιο «ευέλικτους» και τους πιο «κατάλληλους». Σε αυτή την κατεύθυνση εκδόθηκε και η συγκεκριμένη οδηγία, η οποία εξασφαλίζει την «κινητικότητα» των εργαζομένων.

Αυτό που δεν εξασφαλίζεται, όμως, είναι τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, κάτι που σε μεγάλο βαθμό είναι ήδη παρελθόν για τους εργαζόμενους στην ΕΕ, όπου κριτής είναι, τελικά, η αγορά. Η οδηγία, ουσιαστικά, αναφέρεται, απλά, στη δυνατότητα πρόσβασης στο επάγγελμα σ' ένα άλλο κράτος - μέλος της ΕΕ. Οι επιχειρήσεις θέλουν να έχουν μια μεγάλη «γκάμα» αποφοίτων και να διαλέγουν, σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, την κατάλληλη λύση, σε κάθε περίπτωση, και αυτό επιδιώκει να τους εξασφαλίσει η οδηγία: Πληθώρα εύκολα μετακινούμενου εργατικού δυναμικού, εφεδρείες προς εκμετάλλευση.

Το περιεχόμενο του όρου «επαγγελματικά προσόντα» εξηγείται στο ΠΔ: «Προσόντα που πιστοποιούνται από τίτλο εκπαίδευσης, από βεβαίωση επάρκειας ή και από επαγγελματική πείρα». Μάλιστα, επισημαίνεται ότι ο «τίτλος εκπαίδευσης» είναι «τα διπλώματα, πιστοποιητικά και άλλοι τίτλοι που χορηγούνται από αρχή κράτους - μέλους, η οποία έχει οριστεί σύμφωνα με τις νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές διατάξεις του εν λόγω κράτους, και βεβαιώνουν επιτυχώς την περατωθείσα επαγγελματική εκπαίδευση που έχει αποκτηθεί, κατά κύριο λόγο στην Κοινότητα». Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι το κάθε κράτος - μέλος ΕΕ είναι υποχρεωμένο να αναγνωρίζει τα πτυχία που δίνονται σε όλη την ΕΕ.

Οι... ασφαλιστικές δικλίδες για τις αρμόδιες αρχές των κρατών - μελών της ΕΕ, οι οποίες θα έχουν το δικαίωμα «δοκιμασίας επάρκειας» και «αντισταθμιστικών μέτρων», δεν είναι τίποτα άλλο παρά τρόποι επίλυσης των αντιθέσεων του κεφαλαίου σε κάθε χώρα - μέλος. Οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών πρέπει να μπορούν να έχουν την «ευελιξία» να διαχειρίζονται τις απαιτήσεις του κεφαλαίου στη χώρα τους, γεφυρώνοντας τις όποιες μικροδιαφοροποιήσεις.

Η γενική κατεύθυνση, όμως, δεν αλλάζει. «Κρύβεται» στον τίτλο μιας απ' τις ενότητες του ΠΔ, όπου γίνεται λόγος για «ελεύθερη παροχή υπηρεσιών» και περιγράφονται οι προϋποθέσεις για τη μετακίνηση των υπηκόων της ΕΕ. Η «ελεύθερη παροχή υπηρεσιών» συνδέεται άμεσα με τους διαχρονικούς στόχους του κεφαλαίου, όπως είχαν παρουσιαστεί απ' τη Συνθήκη του Μάαστριχτ: «Ελεύθερη» διακίνηση εργατικού δυναμικού, κεφαλαίων, υπηρεσιών και εμπορευμάτων. Η συγκεκριμένη οδηγία καθώς και οι προηγούμενες (89/48, 92/51) επιδιώκουν την όσο γίνεται πιο εύκολη διακίνηση εργατικού δυναμικού. Σε αυτό το πλαίσιο εξειδικεύονται στην οδηγία και κριτήρια για ορισμένα επαγγέλματα (γιατροί, νοσοκόμοι, οδοντίατροι, φαρμακοποιοί, αρχιτέκτονες, κ.ά.).

Η κυβέρνηση με το ΠΔ, εκτός απ' την υλοποίηση των παραπάνω γενικών κατευθύνσεων, αναγνωρίζει κανονικά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στη χώρα, μέσω της αναγνώρισης των κολεγίων. Οπως πολλές φορές έχουμε σημειώσει, τα κολέγια που συνεργάζονται με ξένα πανεπιστήμια δεν είναι τίποτα άλλο από επιχειρηματίες που έχουν αγοράσει μια πανεπιστημιακή σφραγίδα. Συγκεκριμένα, πρόκειται για επιχειρηματίες που με το σύστημα δικαιόχρησης (franchising) έχουν συνάψει εμπορική συμφωνία με δημόσια ή ιδιωτικά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Τα όσα λέγονται κατά καιρούς περί ελέγχου της γνώσης που παρέχουν τα συγκεκριμένα μαγαζιά, καταρρέουν από το επίμαχο άρθρο 50 της οδηγίας 36/05, που είναι το άρθρο 50 του ΠΔ. Στην παράγραφο 3 επισημαίνεται ότι «οι αρμόδιες ελληνικές αρχές επαληθεύουν με τον αρμόδιο φορέα στο κράτος - μέλος καταγωγής του τίτλου:

α)Κατά πόσον η εκπαίδευση στο ίδρυμα που παρέσχε την κατάρτιση έχει πιστοποιηθεί επισήμως από το εκπαιδευτικό ίδρυμα που βρίσκεται στο κράτος - μέλος καταγωγής του τίτλου,

β)Κατά πόσον οι τίτλοι εκπαίδευσης που έχουν εκδοθεί είναι οι ίδιοι με εκείνους που θα είχαν χορηγηθεί εάν η εκπαίδευση είχε πραγματοποιηθεί εξ ολοκλήρου στο κράτος - μέλος καταγωγής του τίτλου.

γ)Κατά πόσον οι τίτλοι εκπαίδευσης προσδίδουν τα ίδια επαγγελματικά δικαιώματα στην επικράτεια του κράτους - μέλους που χορήγησε τον τίτλο».

Στην ουσία, το κράτος υποδοχής, στη συγκεκριμένη περίπτωση η Ελλάδα, μπορεί, μόνο, να επαληθεύσει ότι υπάρχει πιστοποίηση απ' το κράτος καταγωγής. Μπορεί, δηλαδή, να επαληθεύσει ότι το «υποκατάστημα» (το κολέγιο) έχει πιστοποιηθεί απ' το «κεντρικό κατάστημα» (από το πανεπιστήμιο που συνεργάζεται). Αυτός είναι και ο λόγος που ιδιοκτήτες κολεγίων περιμένουν, με αγωνία, την ενσωμάτωση της οδηγίας, γιατί θα τους δώσει τον τίτλο του ιδιωτικού πανεπιστημίου. Για τη ζωή των αποφοίτων τους, όμως, δεν πρόκειται ν' αλλάξουν και πολλά πράγματα. Τελικός κριτής θα είναι - και πάλι - η αγορά.

Στα τελευταία άρθρα του ΠΔ (54 έως 63) περιγράφονται οι αρμόδιες αρχές για την αναγνώριση «επαγγελματικών προσόντων», με βάση τον «τίτλο εκπαίδευσης» ή την «επαγγελματική πείρα». Στη χώρα μας αρμόδια αρχή θα είναι το Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικών Δικαιωμάτων (ΣΑΕΠ), το οποίο θα συσταθεί με τη δημοσιοποίηση του ΠΔ. Αμέσως θα καταργηθούν το Συμβούλιο Αναγνώρισης Επαγγελματικής Ισοτιμίας Τίτλων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και το Συμβούλιο Επαγγελματικής Αναγνώρισης Τίτλων Εκπαίδευσης και Κατάρτισης και οι αρμοδιότητές τους θα μεταφερθούν στο ΣΑΕΠ.

Παράλληλα, αρμόδια αρχή χορήγησης άδειας επαγγέλματος ή τίτλου ειδικότητας γιατρών, νοσηλευτών, οδοντιάτρων, φαρμακοποιών, μαιών/ μαιευτών ορίζεται «η αρμόδια Διεύθυνση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης» ή της περιφέρειας. Αντίστοιχα, αρμόδια αρχή για τους αρχιτέκτονες θα είναι το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ).

Ολα αυτά για τρία χρόνια. Από την 1η του Γενάρη του 2013«αρμόδιες αρχές για να δέχονται αιτήσεις των ενδιαφερομένων και να εκδίδουν τις αποφάσεις αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων» θαείναι οι «οικείες επαγγελματικές οργανώσεις που είναι οργανωμένες ως νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου». Το ΣΑΕΠ θα διατηρηθεί για εργαζόμενους που δεν έχουν αντίστοιχες επαγγελματικές οργανώσεις.

Η μετάθεση αρμοδιοτήτων αναγνώρισης στις επαγγελματικές ενώσεις δεν είναι τυχαία. Με αυτόν τον τρόπο η ΕΕ επιδιώκει να λύσει τις αντιφάσεις του συστήματος που αναφέραμε παραπάνω. Οι σημερινές συμβιβασμένες ηγεσίες των επαγγελματικών ενώσεων έχουν «ανοιχτή επικοινωνία» με το κεφάλαιο του κλάδου τους. Είναι οι καταλληλότερες για να κρίνουν τα «προσόντα» των εργαζομένων, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών στη χώρα.

Παράλληλα, έτσι θα ανοίξει ένας νέος κύκλος παραπέρα αποσύνδεσης του πτυχίου από το επάγγελμα. Κι αυτό γιατί οι επαγγελματικές ενώσεις θα κρατούν στα χέρια τους τη «στρόφιγγα» τόσο για τους αποφοίτους που θα έρχονται με πτυχία από χώρες της ΕΕ όσο και για τους αποφοίτους των ελληνικών ιδρυμάτων. Οι αντιφάσεις τόσο της ευρωπαϊκής οδηγίας όσο και του ΠΔ που την ενσωματώνει αφήνουν ένα ανοιχτό «παράθυρο» για παραπέρα «διεκδικήσεις» από αποφοίτους χωρών της ΕΕ, να απαιτούν «ίδια μεταχείριση» με τους εδώ αποφοίτους. Ετσι, μπορεί προοπτικά να δούμε τις ενώσεις να επιβάλλουν επιπλέον δοκιμασίες στους αποφοίτους των ελληνικών ΑΕΙ προκειμένου να τους εγγράψουν ως μέλη.

Αυτός ο φαύλος κύκλος, που προσπαθεί να λύσει εδώ και πάνω από 20 χρόνια η ΕΕ προς όφελος του κεφαλαίου, οδηγεί στην πλήρη ισοπέδωση των πτυχίων, στην πλήρη αποσύνδεσή τους από το επάγγελμα.