σαν τα μυρμήγκια στη γη,

τα ψάρια στο νερό,

τα πουλιά στον αέρα,

αυτοί που είναι δειλοί,

θαρραλέοι,

αμαθείς

και σοφοί,

αυτοί που είναι σαν τα παιδιά,

αυτοί που γκρεμίζουν

και δημιουργούν τα πάντα,

το βιβλίο μας θα διηγηθεί μονάχα τις δικές τους περιπέτειες.

(...) Στον αιώνα μας αυτοί οι νικητές

κι αυτοί οι νικημένοι.

Είπαν κατά καιρούς πολλά γι' αυτούς

κι ακόμα υπέρ τους έχουν πει

πως δεν έχουν τίποτα να χάσουν, παρά μονάχα τις αλυσίδες τους.

Με αυτό το ποίημα, «Αυτοί» του Ναζίμ Χικμέτ εισάγεται ο αναγνώστης στην έκδοση της «Σύγχρονης Εποχής» των πρακτικών του Επιστημονικού Συνεδρίου της ΚΕ του ΚΚΕ, που είχε πραγματοποιηθεί προς τιμήν του Τούρκου κομμουνιστή ποιητή, με τίτλο: «Ναζίμ Χικμέτ: Για να γενούνε τα σκοτάδια λάμψη».

Μετά από 20 χρόνια σχεδόν απουσίας οποιασδήποτε μελέτης και μετάφρασης του έργου του Χικμέτ στη χώρα μας, πραγματοποιήθηκε το Επιστημονικό Συνέδριο της ΚΕ του ΚΚΕ, που πρόσθεσε πολλά στην κατακτημένη μέχρι σήμερα γνώση του Χικμέτ στην Ελλάδα. Η έκδοση των πρακτικών του αποτελεί μάλλον την πιο ολοκληρωμένη εργασία πάνω στο έργο του, ενώ και το ίδιο το Συνέδριο ξύπνησε μια διάθεση για καλύτερη γνωριμία μ' αυτό και πρόσφερε τα βασικά μεθοδολογικά εργαλεία για βαθύτερη προσέγγισή του.

Η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει τις πάνω από 25 εισηγήσεις και παρεμβάσεις από εκπροσώπους των Γραμμάτων, των Τεχνών, ιστορικών, εκπαιδευτικών, αλλά και στελεχών του ΚΚΕ και του ΚΚ Τουρκίας για τη ζωή, το έργο, το κοινωνικοϊστορικό πλαίσιο που έζησε και δημιούργησε ο ποιητής. Μέσα από τις εισηγήσεις και τις παρεμβάσεις, πολύπλευρα και χωρίς απλουστεύσεις, ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει όλη τη δημιουργική πορεία του Χικμέτ, τόσο από τα ποιήματά του, όσο και από τα άλλα είδη τέχνης που ασχολήθηκε - θέατρο, κινηματογράφος κ.ά.

Χρειάζεται να τονίσουμε ότι στην έκδοση περιλαμβάνονται μεταφράσεις, αποσπάσματα από τα Τούρκικα και από άλλες γλώσσες, κομμάτια από το έργο του Ναζίμ Χικμέτ, που μέχρι σήμερα ήταν άγνωστα στην Ελλάδα, κυρίως από το σημαντικότερο ποίημά του «Ανθρώπινα Τοπία της Πατρίδας μου». Μέσα από όλη αυτή τη μεταφραστική δουλειά που προηγήθηκε του Συνεδρίου και αποσπάσματά της φιλοξενούνται και στα πρακτικά, έρχεται στο φως ένα μεγάλο κομμάτι του έργου του ποιητή και ίσως το καλύτερό του, τότε που ακριβώς είχε ωριμάσει πολιτικά και αισθητικά, υιοθετώντας τη μέθοδο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού.

Τα πρακτικά του Συνεδρίου συγκροτούνται σε τρεις θεματικές ενότητες.

Στην πρώτη ενότητα γίνεται προσπάθεια να παρουσιαστεί το ταραχώδες ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώνονται από πολύ νωρίς η προσωπικότητα και η επαναστατική σκέψη του Χικμέτ, η πορεία των πολιτικο-ιδεολογικών και καλλιτεχνικών αναζητήσεών του, οι αισθητικές επιδράσεις που δέχτηκε και άσκησε με τη σειρά του, η τομή που επέφερε στην τουρκική λογοτεχνία σε συνδυασμό με στοιχεία από τη βιογραφία του επαναστάτη δημιουργού. Μέσα από αυτές τις εισηγήσεις κατανοείται καλύτερα όχι μόνο ο Χικμέτ, αλλά και το έργο του, η σημασία και η επίδρασή του, ενώ επιπλέον εφοδιάζει τον αναγνώστη με έναν πλούτο ιστορικών, κοινωνιολογικών, αισθητικών γνώσεων και συμπερασμάτων, χρήσιμων στη σημερινή πάλη μας.

Στην επόμενη ενότητα παρουσιάζεται το λογοτεχνικό κυρίως έργο του Χικμέτ με έμφαση στο πρωτοπόρο περιεχόμενο και την πρωτοποριακή - για τα τότε δεδομένα της τουρκικής λογοτεχνίας - μορφή του. Κυρίως, θα αναδειχτεί η ταξική θέση του Χικμέτ απέναντι στο βασικό ερώτημα «Τέχνη για ποιον και για ποιο σκοπό», στο οποίο απαντά με τη συνειδητά ανεπιφύλακτη και μαχητική στράτευσή του στον αγώνα για τη συνένωση, εμψύχωση και προτροπή των καταπιεσμένων να παλέψουν για την κοινωνική τους απελευθέρωση.

Η τελευταία ενότητα είναι αφιερωμένη στον προλεταριακό διεθνισμό του Χικμέτ, στη διεθνή απήχηση του έργου του, στη θέση της πάλης των Ελλήνων κομμουνιστών μέσα σ' αυτό και γενικότερα τη στάση του απέναντι στα ελληνοτουρκικά προβλήματα, στην πρόσληψή του στην Ελλάδα. Παράλληλα, θα απαντηθεί η σύγχρονη εκστρατεία «αποχαρακτηρισμού» του με μεθόδους εκλεκτικισμού και άμβλυνσης των επαναστατικών αιχμών της δημιουργίας του.

Οπως είχε επισημανθεί και στο κλείσιμο του Συνεδρίου, από την Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, «δεν ηρωοποιήσαμε τον Χικμέτ, ποτέ δεν θα το 'θελε. Στα ώριμα χρόνια του έγραφε ότι οι ιδανικοί, αλύγιστοι ήρωες πρέπει να κατεβούν από το βάθρο τους στη λογοτεχνία. Η λογοτεχνία πρέπει να δείχνει πώς ο απλός, ο καθημερινός και γεμάτος αντιφάσεις άνθρωπος - αντανάκλαση της ταξικής πάλης στη συνείδησή του, όπως σημειώθηκε - μπορεί να γίνει κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες γενναίος και ηρωικός. Προσπαθήσαμε, λοιπόν, να τον παρουσιάσουμε με τρόπο συγκεκριμένο, "μέσα στις ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές συνθήκες της χώρας του και της εποχής του και στο πλαίσιο της τάξης που ανήκει και υπηρετεί" όπως κι εκείνος το θεωρούσε επιβεβλημένο για τη μελέτη οποιουδήποτε συγγραφέα σύμφωνα με τα γράμματά του στον Κεμάλ Ταχίρ».

Επομένως, στα πρακτικά του Συνεδρίου προσεγγίζεται η ουσία του έργου του Χικμέτ, ολόπλευρα, ζωντανά και όχι στείρα ακαδημαϊκά και επιτηδευμένα. Η έκδοση των πρακτικών δεν αφορά ένα στενό κύκλο «ειδικών» και «μυημένων», αλλά τον καθένα που ενδιαφέρεται να γνωρίσει και να κατανοήσει την πρωτοπόρα τέχνη της εποχής μας. Ιδιαίτερη αξία έχουν και για τους καλλιτέχνες, αυτούς που θέλουν η τέχνη τους να τεθεί στην υπηρεσία του λαού. Πολλές εισηγήσεις και παρεμβάσεις, άλλωστε, που φιλοξενούνται στην έκδοση επιχειρούν να φωτίσουν τις αρχές της μαρξιστικής αισθητικής και να διερευνήσουν τη μέθοδο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού μέσα από το έργο του Χικμέτ.

Πρώτα και κύρια, βέβαια, απευθύνονται σε αυτούς που ήθελε και ο Ναζίμ να απευθύνονται τα έργα του, στην εργατική τάξη και την αυριανή βάρδιά της, για αυτό και τα βιβλία του διηγούνται «μονάχα τις δικές τους περιπέτειες», μέχρι να λάβει «τέλος της δυστυχίας το συμπόσιο».