Παπαγεωργίου Βασίλης

« - Χωρίς την υποστήριξη των Παγκόσμιων Ολυμπιακών Χορηγών, ίσως πρέπει να τον φανταστείτε»!

Η ερώτηση και η απάντηση συμπεριλαμβάνεται σε ένα ερωτηματολόγιο που δημοσιεύεται στο επίσημο περιοδικό (Οκτώβρης - Νοέμβρης 1999) της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ). Δίπλα ακριβώς από το «ενδιαφέρον» κουίζ, φιγουράρουν τα ονόματα των έντεκα Παγκόσμιων Ολυμπιακών Χορηγών: Κόκα Κόλα. IBM. Τζον Χάνκοκ. Κόντακ. Μακ Ντόναλντς. Πανασόνικ. Σάμσουνγκ. ΤΙΜΕS. VISA. XEROX. UPS. Και ακριβώς κάτω από τα ονόματα των πολυεθνικών, οι πέντε κύκλοι των Ολυμπιακών Αγώνων... Αυτό ακριβώς είναι και το περιεχόμενο που δίνει η ΔΟΕ στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Μια τεράστια αθλητική επιχείρηση, που μοναδικό σκοπό έχει να αποκομίζει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κέρδος από το «εμπόρευμα» που «πουλάει».

Το «εμπόρευμα» είναι οι αγώνες. Και η απαραίτητη διακόσμηση, τα Ολυμπιακά Ιδεώδη που το κάνουν ακόμα πιο ελκυστικό. Και τα δισεκατομμύρια δολάρια που εισρέουν στα ταμεία της ΔΟΕ και των εταιριών από τα εμπορικά προγράμματα του σόου που διοργανώνουν κάθε τέσσερα χρόνια, αυξάνονται ραγδαία.

Αρχιτέκτονας του οικοδομήματος της ΔΟΕ είναι ο Χ. Α. Σάμαρανκ. Πρόεδρος της ΔΟΕ από το 1980, μετά από μια... επιτυχημένη καριέρα ως στέλεχος του «Μοβιμιέντο», του ισπανικού φασιστικού κινήματος του Φράνκο, που εκτέλεσε 200.000 πολιτικούς του αντιπάλους και ανάγκασε πάνω από 1.000.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν την Ισπανία.

Με ηγέτη τον Σάμαρανκ, η ΔΟΕ, από το 1980 μέχρι σήμερα, εισέπραξε το ποσό των 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων από προγράμματα μάρκετινγκ. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992, οι τηλεοπτικές εταιρίες κατέβαλαν 633 εκατομμύρια δολάρια. Ενα τηλεοπτικό κοινό 3,5 δισ. θεατών έχει δημιουργηθεί από την προβολή των αγώνων σε κάθε γωνιά της Γης. Αυτό το κοινό είναι εν δυνάμει πελάτες των πολυεθνικών. Στη Βαρκελώνη, δεκάδες πολυεθνικές - από την Κόκα Κόλα μέχρι τη Μαρς - πλήρωσαν 30 εκατομμύρια δολάρια η καθεμία για να εξασφαλίσουν την παγκόσμια αποκλειστικότητα προβολής των προϊόντων τους μέσω των Ολυμπιακών Αγώνων...

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας αν και διαφημίστηκαν ως οι αγώνες που θα δώσουν την αίγλη που χρειάζεται το Ολυμπιακό Κίνημα, κινούνται ακριβώς στην ίδια κατεύθυνση. Η αναφορά του επίσημου περιοδικού της ΔΟΕ στην Αθήνα είναι χαρακτηριστική: «Η Αθήνα απολαμβάνει τα καλύτερα οικονομικά οφέλη από τις συμφωνίες που έχει συνάψει η ΔΟΕ, σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη πόλη που ανέλαβε μέχρι τώρα αγώνες. Η συμφωνία της ΔΟΕ για τη μετάδοση των αγώνων και η στρατηγική στον τομέα του μάρκετινγκ, εγγυάται έσοδα στην Οργανωτική Επιτροπή περίπου 1 δισ. δολαρίων».

Μετά την ανάληψη των αγώνων από την Αθήνα, οι «Αθάνατοι», παράτησαν τις αναφορές στις «Ολυμπιακές ιδέες» και έπιασαν χαρτί και μολύβι. Τα έσοδα που θα φέρουν οι...«ιδέες» από τη διοργάνωση των αγώνων στη χώρα που τους δημιούργησε, είναι το ζητούμενο. Τα έσοδα από το πρόγραμμα μάρκετινγκ της Αθήνας, αναμένεται να ξεπεράσουν τα 500 εκατομμύρια δολάρια.

Η τεράστια αθλητική επιχείρηση του Σάμαρανκ απειλήθηκε με... πτώχευση, όταν το Νοέμβρη του 1998, ξέσπασε το σκάνδαλο των δωροδοκιών ορισμένων «Αθανάτων» για να στηρίξουν την υποψηφιότητα του Σολτ Λέικ των ΗΠΑ για τους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2002. Βεβαίως, το σκάνδαλο συγκαλύφτηκε και απλά οι «βρώμικοι» «Αθάνατοι» απομακρύνθηκαν με τις τσέπες γεμάτες.

Σε εκείνο το κρίσιμο σημείο για την τεράστια αθλητική επιχείρηση, οι πολυεθνικές εταιρίες φρόντισαν να προστατεύσουν το προϊόν τους. Σε αντάλλαγμα ευνοϊκών οικονομικών συμφωνιών δήλωναν δημόσια τη στήριξή τους στην ηγεσία της ΔΟΕ.

«Παραμένουμε κοντά στους αθλητές, σ τον κόσμο της Αυστραλίας, της Γιούτα και της Ελλάδας που θα διοργανώσουν τους αγώνες του 2000, του 2002 και του 2004 και συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι ένα ακόμα ισχυρότερο Ολυμπιακό Κίνημα μπορεί να αναδυθεί», δήλωνε ο Σκοτ Ρανκ, διευθυντής του Παγκόσμιου Ολυμπιακού Τμήματος τηςΚόκα Κόλα στις 25 Μάη του 1999. Στις 2 Ιούνη ο Αλμπερτ Σαρφ, πρόεδρος της Γιουροβίζιον δηλώνει: «Η ΔΟΕ είναι ένας επαγγελματικός οργανισμός και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την ακεραιότητά του ειδικά στον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τις διαπραγματεύσεις για την τηλεοπτική κάλυψη».

Η επιχείρηση κρατήθηκε ζωντανή. Μαζί με αυτήν και τα έσοδά της. Που, χρόνο με το χρόνο, αυξάνονται σε βάρος βέβαια του αθλητισμού, που χρησιμοποιείται απλά σαν ένα ισχυρό μέσο, για την αποκόμιση όσο το δυνατόν περισσότερων κερδών από τις πολυεθνικές.

Από το 1896, την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων που διεξήχθησαν στην Αθήνα, οι χορηγίες και η διαφήμιση, άλλοτε περισσότερο άλλοτε λιγότερο, ήταν το μοναδικό ζητούμενο. Παραθέτουμε την επίσημη λίστα της ΔΟΕ με τίτλο «100 χρόνια μάρκετινγκ». Από τη συγκεκριμένη λίστα απουσιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας το 1980.

1896 - Αθήνα: Η αναβίωση των Αγώνων συνοδεύεται από μεγάλες οικονομικές δυσκολίες. Η Οργανωτική Επιτροπή αναζητά τη στήριξη από τον...«ευεργέτη» Γ. Αβέρωφ, ο οποίος καλύπτει το κόστος για έργα διαμόρφωσης του Παναθηναϊκού Σταδίου. Εταιρίες έχουν έσοδα από τη διαφήμιση στα σουβενίρ. Μία από τις διαφημιζόμενες στο πρόγραμμα των αγώνων ήταν η εταιρία ΚΟΝΤΑΚ.

1912 - Στοκχόλμη: Δέκα σουηδικές εταιρίες αγοράζουν τα δικαιώματα φωτογράφισης και πώλησης αναμνηστικών των Ολυμπιακών Αγώνων. Μια εταιρία αγοράζει τα δικαιώματα για να τοποθετήσει στα γήπεδα ζυγαριές για τους θεατές.

1920 - Αντβέρπ: Το επίσημο βιβλίο του προγράμματος των αγώνων ήταν γεμάτο από διαφήμιση. Τόσο, που ο αναγνώστης έπρεπε να εξετάσει πολύ προσεκτικά το βιβλίο, για να βρει κάτι που να αφορά τους αγώνες.

1924 - Παρίσι: Επιτρέπεται η υπογραφή συμβάσεων για τα διαφημιστικά έσοδα των αγώνων για πρώτη και μοναδική φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες.

1928 - Αμστερνταμ: Η Κόκα Κόλα αρχίζει τη συνεργασία της με τη ΔΟΕ. Επιτρέπεται επίσημα η διαφήμιση στα προγράμματα, αλλά η ΔΟΕ δεν επιτρέπει να αναρτώνται αφίσες σε στάδια και κτίρια.

1932 - Λος Αντζελες:«Οι αγώνες ήταν προσανατολισμένοι στο χρήμα», αναφέρει η επίσημη αναφορά των αγώνων. Οι διοργανωτές πούλησαν ακόμα και το Ολυμπιακό Χωριό. Οταν οι αγώνες τέλειωσαν, τα σπίτια, στα οποία έμεναν οι αθλητές, διαλύθηκαν. Αλλα πουλήθηκαν σαν καταλύματα σε ιδιώτες και άλλα σε κατασκευαστικές εταιρίες.

1936 - Βερολίνο: Οι πρώτοι αγώνες που καλύπτονται τηλεοπτικά εντός και εκτός της διοργανώτριας πόλης με κοινό 162.000 τηλεθεατές.

1948 - Λονδίνο: Η Οργανωτική Επιτροπή κλείνει συμφωνία με το τηλεοπτικό δίκτυο BBC αντί του κολοσσιαίου ποσού των 3.000 αμερικάνικων δολαρίων για τα δικαιώματα της μετάδοσης. Το BBC μετά τους αγώνες δήλωσε πτώχευση και οι διοργανωτές δεν εξαργύρωσαν την επιταγή... 500.000 άνθρωποι παρακολουθούν τηλεοπτικά τους αγώνες.

1952 Ελσίνκι (Χειμερινοί Αγώνες) - 1956 Μελβούρνη: Για πρώτη φορά σε αυτές τις Ολυμπιάδες, υπογράφονται συμβόλαια για τα τηλεοπτικά δικαιώματα και τα δικαιώματα διαφήμισης.

1958: Στον Ολυμπιακό Χάρτη προστίθεται το άρθρο 49. "Τα τηλεοπτικά δικαιώματα θα πωλούνται από την Οργανωτική Επιτροπή με την έγκριση της ΔΟΕ και τα έσοδα θα μοιράζονται σύμφωνα με τις οδηγίες της ΔΟΕ".

1960 - Ρώμη: Οι αγώνες καλύφθηκαν σε ζωντανή μετάδοση για πρώτη φορά σε 18 ευρωπαϊκές πόλεις και λίγες ώρες αργότερα προβάλλονταν στις ΗΠΑ, στον Καναδά και στην Ιαπωνία. Υλοποιείται ένα εκτεταμένο πρόγραμμα χορηγιών. 46 εταιρίες παρέχουν την υποστήριξή τους. Το Ολυμπιακό σήμα τοποθετείται σε είδη όπως: αρώματα, σοκολάτες, οδοντόπαστες και σαπούνια.

1964 - Τόκιο: Ο αριθμός των εταιριών που σχετίζονται με τους αγώνες αυξάνεται σε 250. Ενα νέο τσιγάρο με την ονομασία "ΟΛΥΜΠΙΑ" κυκλοφορεί στην αγορά και αποφέρει έσοδα στην Οργανωτική Επιτροπή άνω του 1 εκατομμυρίου δολαρίων. Μετά από μερικά χρόνια, η κατηγορία του καπνού απαγορεύτηκε νομικά για τη χρήση σε διαφημιστικές δουλιές της ΔΟΕ. Η υποστήριξη από εταιρίες αποκτά σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των Αγώνων. Η εταιρία ΣΕΪΚΟ δημιουργεί την τεχνολογία μέτρησης χρόνου κουάρτζ (λίθος χαλαζία) που παρέχει το πιο ακριβές σύστημα μέτρησης του χρόνου μέχρι σήμερα.

1968 - Μεξικό: Η τηλεοπτική προβολή των αγώνων είναι έγχρωμη και το τηλεοπτικό κοινό αυξάνεται.

1972 - Μόναχο: Για πρώτη φορά ένα ιδιωτικό διαφημιστικό πρακτορείο αναλαμβάνει το εμπορικό πρόγραμμα των αγώνων. Τα δικαιώματα χρήσης του Ολυμπιακού Σήματος πουλήθηκαν και υλοποιούνται διάφοροι τύποι εμπορικής εκμετάλλευσης. Δημιουργείται η πρώτη μασκότ, ο «Βάλντι» που αξιοποιείται εμπορικά από εταιρίες.

1976 Μόντρεαλ: 628 χορηγοί συμμετέχουν στο επίσημο πρόγραμμα χορηγιών που αποφέρει έσοδα στην Οργανωτική Επιτροπή 7 εκατομμυρίων δολαρίων.

1984 Λος Αντζελες: Για πρώτη φορά, η Οργανωτική Επιτροπή χωρίζει τους χορηγούς σε τρεις κατηγορίες. 34 εταιρίες υπογράφουν σαν επίσημοι χορηγοί. Αλλες 64 έχουν δικαιώματα χορηγών και 65 εταιρίες ήταν στην κατηγορία του εμπορικού προγράμματος.

1988 Κάλγκαρι (Χειμερινοί) - Σεούλ: Υπό τις οδηγίες της ΔΟΕ, υλοποιείται ένα παγκόσμιο πρόγραμμα μάρκετινγκ ( ΤΟΡ - The Olympic Program). Για πρώτη φορά η ΔΟΕ ανάγκασε τη διοργανώτρια πόλη να φτιάξει ένα μεικτό πρόγραμμα μάρκετινγκ. Αποφασίστηκε ότι όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των συνεταιρισμών που εμπλέκονται, τόσο μεγαλύτερη αξία θα είχε η ιδιωτική χορηγία.

1992 - Βαρκελώνη: Το πρόγραμμα ΤΟΡ συνέχισε με 12 παγκόσμιους χορηγούς. Στις ΗΠΑ, την Ισπανία και τη Μεγάλη Βρετανία 9 στους 10 τηλεθεατές παρακολούθησαν τους αγώνες.

1996 - Ατλάντα: Οι αγώνες του αιώνα (1896 - 1996) χρηματοδοτήθηκαν ολοκληρωτικά από ιδιωτικές πηγές. Τα δικαιώματα μετάδοσης, οι χορηγίες και η πώληση εισιτηρίων αποτελούν τις μοναδικές πηγές εσόδων. Η ΔΟΕ ασφαλίζει το κόστος προβολής στην Αφρική. 3,2 δισεκατομμύρια τηλεθεατές παρακολούθησαν τους αγώνες σε 214 χώρες.