Από κινητοποίηση εργαζομένων ενάντια στις απολύσεις και τις μειώσεις μισθών στα σούπερ μάρκετ «Carrefour Mαρινόπουλος»

Στα 20 χρόνια δραστηριοποίησης στην ελληνική αγορά, ο όμιλος αναδείχτηκε γρήγορα σε κυρίαρχο «παίκτη» στον κλάδο του λιανεμπορίου καθώς κατάφερε να υπερκεράσει, και μάλιστα κατά πολύ, σε κερδοφορία τη δεύτερη πιο κερδοφόρα αλυσίδα σούπερ μάρκετ, βελγικών συμφερόντων, της «ΑΒ Βασιλόπουλος» (ιδιοκτησίας της βελγικής «Delhaize»). Στη διάρκεια αυτών των χρόνων, εκτόπισε εκατοντάδες μικρότερα ή μεγαλύτερα καταστήματα, μετέτρεψε μικροβιοτέχνες και προμηθευτές σε υπαλλήλους της που αναγκάστηκαν να αποδεχτούν τους εκβιαστικούς όρους του ομίλου για μια θέση στα ράφια των καταστημάτων του, «πέταξε» από τα ράφια ντόπια προϊόντα, γεμίζοντας την αγορά εισαγόμενα, συχνά αμφίβολης ποιότητας προϊόντα, καταλήστευσε τα λαϊκά νοικοκυριά με τις ληστρικές τιμές που επέβαλε και τσάκισε εργασιακά δικαιώματα.

Η είδηση για την «Carrefour», που επιβεβαίωσε τους ψιθύρους που πύκνωναν από το προηγούμενο καλοκαίρι, θέλοντάς τη να καθυστερεί να πληρώσει προμηθευτές, να «παγώνει» σχέδια για άνοιγμα νέων καταστημάτων ή να μην ανανεώνει συμβάσεις εκμίσθωσης καταστημάτων που ήδη νοίκιαζε, φαίνεται ότι πυροδοτεί τις εξελίξεις που υποβόσκουν όλο το τελευταίο διάστημα της κρίσης στον κλάδο. Εναν κλάδο που, πάνω από δύο δεκαετίες τώρα, μέσα από αλλεπάλληλες εξαγορές και συγχωνεύσεις που οδήγησαν σε έντονη συγκέντρωση αποδείχτηκε λαμπρό πεδίο κερδοφορίας για το κεφάλαιο.

Από τη δεκαετία του '60, όταν ξεφύτρωσαν τα πρώτα «σούπερ μάρκετ» της εποχής, μέχρι σήμερα έχει κυλήσει πολύ νερό στ' αυλάκι. Ο νόμος της ζούγκλας όπου «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό» βρήκε στο λιανεμπόριο την απόλυτη έκφανσή του. Στα πρώτα στάδια αυτής της εξέλιξης το ντόπιο κεφάλαιο «κατάπιε» τα μικρά καταστήματα, για να ακολουθήσει ο αδιάλειπτος ανταγωνισμός ανάμεσα στο κεφάλαιο, με τις πολυεθνικές να κερδίζουν έδαφος και να καθιερώνουν την κυριαρχία τους στην αγορά. «Μαρινόπουλος», «ΚΟΝΣΟΥΜ COOP», «Καράογλου», «Αφοί Βερόπουλοι», «ΑΒ Βασιλόπουλος», «Σκλαβενίτης» είναι από τα πρώτα σούπερ μάρκετ που ανοίγουν, άλλο στην Αθήνα, άλλο στη Θεσσαλονίκη, άλλο στη Λάρισα. Στη δεκαετία του '70 συνεχίζεται η ανάπτυξη ανάλογων καταστημάτων και στη δεκαετία του '80 υπολογίζεται ότι ο αριθμός των αλυσίδων προσεγγίζει τις 100 (έκδοση «Σελφ Σερβις, Λιανεμπόριο - Χονδρεμπόριο 1994).

Η Συνθήκη του Μάαστριχτ, που επέβαλε την ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων και κεφαλαίων, άνοιξε διάπλατα το δρόμο για την επέλαση των πολυεθνικών που είδαν στην αγορά της Ελλάδας πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη της κερδοφορίας τους. Για την ιστορία πρώτα - πρώτα, το 1991, έκαναν την εμφάνισή τους το «Praktiker» και το «Continent», το 1992 το «Μakro» και το 1995 τα «Dia». Αυτή την περίοδο καθιερώνεται ο ανταγωνισμός μεταξύ των πολυεθνικών στην ελληνική αγορά με εκατοντάδες αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις και εξαγορές και τον «ανταγωνισμό» για την επικράτηση του ισχυρότερου, για την απόσπαση ολοένα μεγαλύτερων μεριδίων στην αγορά μεταξύ των αλυσίδων, σε πλήρη εξέλιξη. Χαρακτηριστική ήταν η εξαγορά της «ΑΒ Βασιλόπουλος» από τη βελγική «Delhaize» το 1991 και μέσα στην επόμενη διετία του «Μαρινόπουλου» από τo «Continent» και το 1995 τα σούπερ μάρκετ που ανήκαν σε πολυεθνικές αλυσίδες εκτιμάται ότι έφτασαν να κατέχουν το 24% περίπου του κλάδου. Το 1999 κάνει την εμφάνισή της στην Ελλάδα η «Carrefour» που ολοκληρώνει την εξαγορά του «Continent» (και του «Μαρινόπουλου») τον ίδιο χρόνο. Μέσα στην πρώτη δεκαετία του 2000 οι εξαγορές και η συγκέντρωση συνεχίζονται. Ο «Βερόπουλος» εξαγοράζει την «Πανεμπορική», τα «Ατλάντικ» τον «Γαληνό», τον «Λαουτάρη» και τα «Αριστα», η «Πέντε» τον «Καταναλωτή», ενώ στο τέλος του 2001 τα δέκα πρώτα ονόματα καταγράφουν πωλήσεις κοντά στα 5 δισ. ευρώ. Η κερδοφορία συνεχίζεται μέχρι το 2009 όλη τη δεκαετία. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ «λύνουν και δένουν» και τα μονοπώλια εδραιώνουν την κυριαρχία τους. Ο τζίρος των 74 αλυσίδων σούπερ μάρκετ έφτασε το 2008 στα 10,24 δισ. ευρώ, σημειώνοντας θετικό πρόσημο όλα τα προηγούμενα χρόνια.

Ακόμα και στην περίοδο της κρίσης, τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2009 και το 2010, καθώς και για τους πρώτους μήνες του 2011, σε μια περίοδο που τα λαϊκά νοικοκυριά έχουν δει το εισόδημά τους να βυθίζεται ακόμα και πάνω από 40%, σε μια «αγορά» με περισσότερους από 1 εκατ. ανέργους, δείχνουν ότι το λιανεμπορικό κεφάλαιο «αντέχει», όπως συχνά - πυκνά διαπιστώνουν οι έρευνες που δημοσιοποιούνται. Το 2010, σε συνθήκες που η ολομέτωπη επίθεση στα λαϊκά στρώματα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, ο τζίρος των δέκα μεγαλύτερων ομίλων κατέγραψε αύξηση κατά 73,3 εκατ. ευρώ (ποσοστό 0,92%) με μεγαλύτερη αυτή των «ΑΒ Βασιλόπουλος» κατά 101,3 εκατ. ευρώ (6,88%) , ενώ, αν εξαιρεθεί από τη δεκάδα η «Carrefour Μαρινόπουλος» που για πρώτη χρονιά είχε πτώση τζίρου και τα «Dia» που τη χρονιά αυτή εξαγοράστηκαν από την «Carrefour Μαρινόπουλος», τότε η αύξηση του τζίρου ανέρχεται σε 3,31%. Σύμφωνα με την ICAP την ίδια χρονιά, με τον όγκο των πωλήσεων να καταγράφει επίσημη μείωση κατά 5,5% , 81 σούπερ μάρκετ είχαν αύξηση τζίρου κατά 1,1% (μέσος όρος), ενώ διατήρησαν αλώβητη ουσιαστικά την κερδοφορία τους στα επίπεδα περίπου του 2009 και 3 αλυσίδες να ελέγχουν το 51% της συνολικής αγοράς. Με βάση, δε, τα οικονομικά αποτελέσματα 41 επιχειρήσεων που είχαν δημοσιοποιηθεί μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2012 και επεξεργάστηκε η Direction Business Report, τα μονοπώλια αυτά είδαν τον τζίρο τους να αυξάνεται κατά 3,06%.

Ο συλλογικός αγώνας των εργαζομένων μπορεί να αχρηστεύσει «συμφωνίες» που τσακίζουν τη ζωή τους

Η απόφαση για το μαχαίρι στους μισθούς των εργαζομένων πάρθηκε στην τελευταία συνεδρίαση της ολομέλειας της διοίκησης της Ομοσπονδίας. Οι τρεις παρατάξεις που συγκροτούν την πλειοψηφία κινούμενες σταθερά στη γραμμή της υποχώρησης αποφάσισαν να κάνουν ακόμα πιο «φτηνούς» τους εργαζόμενους για την υπεράσπιση της κερδοφορίας των μεγαλεμπόρων και μεγαλοεπιχειρηματιών. Η εξέλιξη αυτή δεν αποτέλεσε «κεραυνό εν αιθρία», καθώς η πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων είχε ξεκαθαρίσει πριν ακόμα από τις εκλογές - οπότε και είχαν γίνει συναντήσεις για το ζήτημα της σύμβασης - ότι στόχος της είναι, μεταξύ άλλων, ο επαναπροσδιορισμός των μισθών σε βιώσιμα και αξιοπρεπή επίπεδα.

Το ποσοστό της μείωσης που θα υποστούν οι εργαζόμενοι στο εμπόριο στους μισθούς τους δεν έχει «κλειδώσει» ακόμα καθώς παρότι στην τελευταία ανακοίνωση της Ομοσπονδίας γίνεται λόγος για απώλειες 5%-6% στους μισθούς, στη συνεδρίαση της διοίκησης της Ομοσπονδίας έγινε λόγος για μείωση που θα ξεκινάει από το 6% και μπορεί να φτάσει μέχρι και 18%. Επίσης, όπως συμφώνησε με την εργοδοσία, οι μισθοί των εργαζομένων θα οριστούν με βάση τη ΣΣΕ του 2009 (πάνω στους οποίους θα επιβληθεί η μείωση) μετατρέποντας σε «λευκό χαρτί» την τελευταία ΣΣΕ γιατί όπως ισχυρίζεται δεν έχει κηρυχθεί υποχρεωτική! Για να γίνει κατανοητό, αναφέρουμε ένα παράδειγμα: Ο βασικός μισθός του εμποροϋπάλληλου - πωλητή με βάση την τελευταία σύμβαση ήταν στα 918,13 ευρώ. Με βάση τα όσα έχουν συμφωνήσει εργοδότες και συμβιβασμένη πλειοψηφία στην Ομοσπονδία, ως βάση ορίζεται ο μισθός που ίσχυε το 2009, δηλαδή τα 903,67 ευρώ, πάνω στον οποίο θα επιβληθεί η μείωση.

Ο Σύλλογος Εμποροϋπαλλήλων Αθήνας και τα κλαδικά και επιχειρησιακά σωματεία που συσπειρώνονται στον κλάδο σημαίνουν συναγερμό σε κάθε τόπο δουλειάς, σε κάθε εμπορική επιχείρηση και σούπερ μάρκετ, στις αποθήκες κ.λπ. για να μην περάσει το νέο έγκλημα που θα οδηγήσει μαζικά τους εργαζόμενους του κλάδου σε ακραία φτώχεια. Καλούν κάθε εργαζόμενο σε οργάνωση στο σωματείο του, να πάρει πρωτοβουλία για το στήσιμο σωματειακών επιτροπών σε κάθε όμιλο και επιχείρηση ώστε συλλογικά οι εργαζόμενοι να δώσουν τη μάχη, να ακυρώσουν στην πράξη κάθε προσπάθεια να χτυπηθούν τα δικαιώματά τους. Σε αυτή την κατεύθυνση με περιοδείες και εξορμήσεις στους χώρους δουλειάς, με συσκέψεις και συζητήσεις τα σωματεία του εμπορίου και των υπηρεσιών ρίχνονται στη μάχη της οργάνωσης και καταθέτουν στους εργαζόμενους την πρότασή τους για:

• Επαναφορά της κλαδικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας για το εμπόριο στα 918 ευρώ μεικτά για όλους, ανεξάρτητα από την ηλικία, ως βάση για την υπογραφή νέας κλαδικής σύμβασης, με κατάργηση των μειώσεων που προβλέπει για το κατώτερο μεροκάματο ο εφαρμοστικός νόμος 4046.
• Επαναφορά της υποχρεωτικότητας της εφαρμογής των ΣΣΕ για όλους τους εργαζόμενους στον κλάδο με παράλληλη κατάργηση του άρθρου 37 του 4024 του 2011.
• Εφαρμογή της μετενέργειας μέχρι την υπογραφή νέας ΣΣΕ χωρίς το σημερινό χρονικό περιορισμό των 3 μηνών.
• Πλήρη δυνατότητα μονομερούς προσφυγής των εργαζομένων σε ΟΜΕΔ με παράλληλη κατάργηση όλων των περιοριστικών όρων στη λειτουργία του που τέθηκαν από το νόμο 3899 του 2010.
• Κατάργηση της δυνατότητας που καθιερώθηκε με το νόμο 3899 του 2010 υπογραφής επιχειρησιακών συμβάσεων με μισθούς χαμηλότερους από τις κλαδικές συμβάσεις.
• Κατάργηση των προεδρικών διαταγμάτων του 2010 που προβλέπουν την αύξηση του ορίου απολύσεων καθώς και τη μείωση των αποζημιώσεων.
• Να καταργηθούν όλοι οι νόμοι και οι διατάξεις που απελευθερώνουν το ωράριο.
• Κατάργηση της μερικής απασχόλησης και του ωρομίσθιου, των συμβάσεων ορισμένου χρόνου και όλων των ελαστικών μορφών εργασίας και μετατροπής τους σε 8ωρες συμβάσεις αορίστου χρόνου.