Εκρυθμη και αβέβαιη παραμένει η κατάσταση στο ανατολικό τμήμα της ΛΔ Κονγκό, όπου οι ένοπλοι του «Κινήματος 23ης Μαρτίου» (Μ23) - που υποστηρίζονται από τον στρατό της Ρουάντας - διατηρούν τον έλεγχο της πόλης Γκόμα, την οποία κατέλαβαν τη Δευτέρα εν μέσω πολύνεκρων συγκρούσεων. Οι κίνδυνοι επέκτασης των συγκρούσεων σε χώρες της περιοχής και για άλλη μια φορά μετεξέλιξής τους σε περιφερειακή σύρραξη αυξάνονται, καθώς διάφορες δυνάμεις και επιχειρηματικά συμφέροντα επιχειρούν νέο ξαναμοίρασμα του τεράστιου ορυκτού πλούτου της ΛΔ Κονγκό.

Ο Κονγκολέζος Πρόεδρος, Φέλιξ Τσισεκέντι, σε διάγγελμά του τα μεσάνυχτα Τετάρτης προς Πέμπτη αναγνώρισε την επιδείνωση της κατάστασης στο ανατολικό τμήμα της χώρας, προσπαθώντας - χωρίς επιτυχία - να εμφανιστεί καθησυχαστικός. Ανέφερε ότι είναι σε εξέλιξη «σθεναρή και συντονισμένη αντίδραση έναντι των τρομοκρατών και των προστατών τους» και έπλεξε το εγκώμιο του στρατού, παρά τις υποχωρήσεις στα πεδία των συγκρούσεων. Παράλληλα αποδοκίμασε τη «σιωπή» και την «απραξία» της «διεθνούς κοινότητας» μπροστά στη βαρβαρότητα του καθεστώτος στο Κιγκάλι, και προειδοποίησε για κίνδυνο περιφερειακής κλιμάκωσης στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών.

Νωρίτερα ο Τσισεκέντι αγνόησε πρόσκληση της Κένυας, που την Τετάρτη πραγματοποίησε τηλεδιάσκεψη για την κατάσταση στην Γκόμα μεταξύ μελών της Κοινότητας Κρατών της Ανατολικής Αφρικής (EAC). Αντίθετα, ο Κονγκολέζος Πρόεδρος πήγε στη Λουάντα (πρωτεύουσα της Αγκόλας) για να κάνει «κοινή ανάλυση των επόμενων βημάτων» με τον Αγκολέζο ομόλογό του, Ζουάου Λουρέντσου. Από την άλλη πλευρά, οι συμμετέχοντες στη σύνοδο της Κένυας συνέστησαν στη ΛΔ Κονγκό να κάνει διάλογο «με όλα τα μέρη», συμπεριλαμβανομένου του M23.

Στη σύνοδο της Κένυας συμμετείχε ο Πρόεδρος της Ρουάντας, Πολ Καγκάμε, ο οποίος συνέχισε να αρνείται την άμεση ανάμειξη της χώρας του στον πόλεμο στην ανατολική ΛΔ Κονγκό. Σε δηλώσεις του κατηγόρησε τις γειτονικές χώρες για την τριετή αποτυχία των διπλωματικών προσπαθειών να επιλυθεί η σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης της ΛΔ Κονγκό και του M23. «Υπάρχει κάποιος από εμάς που δεν προέβλεψε τι θα συμβεί;», διερωτήθηκε ο Καγκάμε, προσθέτοντας ότι ο ίδιος το είχε προβλέψει.

Την περασμένη βδομάδα, σε συγκρούσεις με τους ενόπλους του Μ23 είχαν σκοτωθεί 13 Νοτιοαφρικανοί στρατιώτες της περιφερειακής ειρηνευτικής δύναμης (SAMIDRC) της Κοινότητας Ανάπτυξης της νότιας Αφρικής (SADC), που είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή στο πλευρό του κονγκολέζικου στρατού. Τη δύναμη αυτή ωστόσο δεν την αναγνωρίζει η Ρουάντα, θεωρώντας ότι «δεν είναι ειρηνευτική», «δεν έχει θέση στην κατάσταση», είναι μεροληπτική και δρα κατά των συμφερόντων της Ρουάντας. Ο Καγκάμε δεν δίστασε να απειλήσει και τον Νοτιοαφρικανό ομόλογό του, Σ. Ραμαφόσα, ο οποίος σε συνομιλία που είχαν την Τρίτη, με αφορμή τον θάνατο των 13 Νοτιοαφρικανών στρατιωτών, προειδοποίησε ότι νέες συγκρούσεις στην περιοχή θα θεωρούνταν «κήρυξη πολέμου». Εν είδει απειλής, ο Καγκάμε πρόσθεσε πως «αν η Νότια Αφρική προτιμά τη σύγκρουση, η Ρουάντα θα αντιμετωπίσει το ζήτημα σε αυτό το πλαίσιο ανά πάσα στιγμή».

Οι ένοπλοι του M23 άνοιξαν το τελευταίο 48ωρο νέο μέτωπο, εξαπολύοντας επιθέσεις στα χωριά Κινιεζίρ και Μουκουίτζα στην επαρχία Νότιο Κίβου, γειτονική με αυτή του Βόρειου Κίβου, πρωτεύουσα της οποίας είναι η Γκόμα. Με τη νέα προέλαση, που ούτε ο στρατός ούτε η κυβέρνηση στην Κινσάσα έχουν επιβεβαιώσει μέχρι στιγμής, ενδέχεται να απειληθούν η επαρχιακή πρωτεύουσα Μπουκάβου και το αεροδρόμιό της, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση. Ο περιοδεύων πρέσβης της Ρουάντας στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, Βίνσεντ Καρέγκα, προειδοποίησε ότι το M23 «θα συνεχίσει» την προέλαση στην ανατολική ΛΔ Κονγκό, μην αποκλείοντας το ενδεχόμενο να καταλάβει και την κεντρική εξουσία στην Κινσάσα.

Η κυβέρνηση της ΛΔ Κονγκό εδώ και πολλά χρόνια κατηγορεί - διόλου αδικαιολόγητα - τη Ρουάντα ότι έχει βαλθεί να λεηλατήσει τον μεγάλο φυσικό πλούτο του ανατολικού τμήματος της ΛΔ Κονγκό.

Τον Δεκέμβρη του 2012 το Μ23 είχε καταλάβει και διατηρήσει για περίπου δέκα μέρες τον έλεγχο της μεγαλούπολης, αλλά στη συνέχεια έγιναν διπλωματικές διεργασίες και παρέδωσε την πόλη, στο πλαίσιο ειρηνευτικών συνομιλιών.

Σε κάθε περίπτωση, ο τεράστιος ορυκτός πλούτος στην περιοχή, τον οποίο εποφθαλμιούν ξένα μονοπώλια και γειτονικές χώρες (Ρουάντα, Ουγκάντα), αποτελεί το «μήλον της Εριδος» και βασική αιτία που πυροδοτεί εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια σφοδρές συγκρούσεις, με δραματικές επιπτώσεις στον άμαχο πληθυσμό (ιδιαίτερα στις γυναίκες, που πολύ συχνά πέφτουν θύματα ομαδικών βιασμών, δουλεμπορίας και σφαγών).

Στις επαρχίες Βόρειο και Νότιο Κίβου, που τις τελευταίες δεκαετίες συγκλονίζονται ανά περιόδους από σφοδρές συγκρούσεις ανάμεσα σε δυνάμεις του στρατού και ένοπλες οργανώσεις που δρουν και για λογαριασμό γειτονικών χωρών (με πρώτη το Μ23), υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα πολύτιμων ορυκτών και μεταλλευμάτων.

Και οι δύο επαρχίες (στις οποίες οι άμαχοι συχνά πέφτουν θύματα δουλεμπορίας, ομαδικών βιασμών, σφαγών και άλλων επιθέσεων) υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα χρυσού, τα παράνομα ορυχεία των οποίων εκμεταλλεύονται ένοπλες οργανώσεις και ξένες χώρες, χωρίς να είναι σπάνιο π.χ. το φαινόμενο ο χρυσός ορυχείων της περιοχής να καταλήγει σε πωλητήρια χρυσού των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Πλούσια είναι τα κοιτάσματα κασσίτερου στο Βόρειο Κίβου, που είναι από τις πλέον βασικές πρώτες ύλες της βιομηχανίας των ηλεκτρονικών (π.χ. το καλάι είναι το απαραίτητο συγκολλητικό υλικό σε κάθε ηλεκτρονικό κύκλωμα και ψηφιακή συσκευή), όπως σημαντικά είναι και τα κοιτάσματα σε παράνομα ορυχεία κολτανίου και βολφραμίου (ή τουνγκστενίου), που είναι επίσης απαραίτητα στα τεχνολογικά μονοπώλια ηλεκτρονικών ειδών.

Ο ορυκτός πλούτος της ΛΔ Κονγκό εκτιμάται σε πάνω από 24 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ομάδα εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ το 2019 υπολόγισε ότι μόνο στην επαρχία Ιτούρι της ΛΔ Κονγκό έγινε λαθρεμπόριο 1,1 τόνων χρυσού, που αν γινόταν με νόμιμο τρόπο θα επέφερε στην κυβέρνηση φόρους ύψους 1,88 εκατ. δολαρίων. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι το 2019 πάνω από το 95% περίπου 25 τόνων χρυσού που εξήγαγε η Ουγκάντα δεν ήταν εγχώριας εξόρυξης. Οι λαθραίες εξορύξεις χρυσού από το Νότιο Κίβου πηγαίνουν στη Ρουάντα, στο Μπουρούντι, στα ΗΑΕ και στην Τανζανία.

• Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών, λαμβάνοντας υπόψη την κατάσταση ασφαλείας στη ΛΔ Κονγκό, συνιστά στους Ελληνες πολίτες την αποφυγή πραγματοποίησης - εκτός των απαραίτητων - ταξιδιών στη χώρα. Επίσης, συνιστά οι Ελληνες που βρίσκονται στη χώρα να αποφεύγουν μη απαραίτητες μετακινήσεις και να τηρούν τα μέγιστα δυνατά μέτρα ασφαλείας.