«Νέα προοπτική στις σχέσεις Αστυνομίας και πολιτών», «Σε συνεργασία με τους κατοίκους και τους τοπικούς φορείς κατά της εγκληματικότητας», «Πάντα κοντά στον πολίτη»... Με αυτές τις ωραίες φράσεις ο πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, διαφήμισε το θεσμό του «αστυνομικού της γειτονιάς». Ενός θεσμού, που θα αποτελέσει την «ευαίσθητη κεραία» του κρατικού μηχανισμού καταστολής στις λαϊκές γειτονιές, που θα αυξήσει την ασφυκτική πίεση του κράτους στον πολίτη, από τον οποίο ζητείται η ...δραστηριοποίησή του για να αντιμετωπιστεί δήθεν ο «εχθρός» που λέγεται εγκληματικότητα. Ετσι δημιουργείται ένας κατασταλτικός θεσμός για την υποταγή των εργαζομένων είτε με το φόβο του αποκρουστικού μηχανισμού προστασίας της ολιγαρχίας, είτε μέσω του εξαναγκασμού με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε χαφιεδισμό και κυρίως με την προσπάθεια ανάπτυξης δήθεν «φιλικών σχέσεων» του αστυνομικού με τους ανθρώπους. Οτι δηλαδή και αυτός είναι «δικός τους» άνθρωπος. Είναι ύπουλη μεθόδευση.

Οσο για τον δήθεν «εχθρό», την εγκληματικότητα, τον δημιουργεί η ίδια η καπιταλιστική κοινωνία, μια κοινωνία που ασκεί καθημερινά πολύμορφη βία στα λαϊκά στρώματα. Που διαπαιδαγωγεί στη λογική «ο θάνατός σου η ζωή μου». Που έχει καθημερινά το «μαστίγιο» του εργοδότη πάνω στον εργάτη, απαγορεύοντας τη δημοκρατία στους τόπους δουλιάς. Που υποβαθμίζει τις συνθήκες ζωής στις πόλεις, εντείνει την εκμετάλλευση των εργαζομένων και την ανεργία, την υποβάθμιση της εκπαίδευσης, της Πρόνοιας και των υπηρεσιών Υγείας.

Οι λαϊκές συνοικίες, λένε, πλήττονται από το κοινό έγκλημα. Δεν το λένε τυχαία. Τις λαϊκές συνοικίες θέλουν υποταγμένες όχι μόνο στις άθλιες συνθήκες ζωής, αλλά και στο κράτος της βίας. Απ' αυτές φοβούνται την ανάπτυξη διεκδικητικών κοινωνικοπολιτικών αγώνων κάτω από την όξυνση των προβλημάτων. Και παίρνουν τα μέτρα τους.

Ετσι, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, οι πολίτες θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν ως σύμμαχοι του κράτους και της κυβέρνησης, των μεγαλύτερων μαζί με την πλουτοκρατία εχθρών τους, στη μάχη εναντίον της εγκληματικότητας που αναπαράγει αυτό το κράτος, αντί να αγωνίζονται για να χτυπηθεί η πολιτική που τη γεννά. Σε αυτόν τον ...αγώνα «ο αστυνομικός της γειτονιάς», σύμφωνα με τη διαταγή του αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ. που καθορίζει τα καθήκοντά του, «σχεδιάζει και εισηγείται ενέργειες που ευαισθητοποιούν και συνεγείρουν τους κατοίκους προς την κατεύθυνση της ενεργούς συμμετοχής τους σε προγράμματα πρόληψης της εγκληματικότητας».

Πρόκειται για θεσμούς και προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία, όπου οι αρχές θεωρούν πως «η πρόληψη του εγκλήματος είναι καθήκον όλης της κοινωνίας», και ας το γεννά η κυριαρχία του πλούτου, και προωθείται το μοντέλο της αστυνόμευσης με τη συμμετοχή της κοινότητας. Από το 1995 έως το 2000, 400.000 κάτοικοι του Σικάγου είχαν συμμετάσχει σε συναντήσεις όπου ανταλλάσσονταν πληροφορίες και απόψεις, αλλά και ιδέες για ανάληψη πρωτοβουλιών. Αυτή η στρατηγική της Αστυνομίας αφορά στην «αταξία», όπως έχουν χαρακτηριστεί ορισμένα κοινωνικά φαινόμενα.

Στη χώρα μας αυτό χαρακτηρίζεται αντικοινωνική συμπεριφορά. Ως τέτοια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από κάποιον πολίτη, που αντιπαθεί τους αλλοδαπούς οι οποίοι ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, ο τρόπος διασκέδασης ή εκπλήρωσης των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Οπως και η κατάληψη σχολικού κτιρίου από μαθητές που με πράξη νομοθετικού περιεχομένου έχει χαρακτηριστεί ποινικό αδίκημα, αλλά και η κάθε μορφής κοινωνικοπολιτική δράση γενικότερα.

Η Αστυνομία του Λονδίνου πιστεύει πως «η συνεργασία και η κοινή δράση των γειτόνων σημαίνει ότι δεκάδες ματιών και αυτιών είναι έτοιμα ανά πάσα στιγμή να αντιληφθούν οτιδήποτε ύποπτο ή ανησυχητικό συμβαίνει στη γειτονιά». Σε πόλεις της Ολλανδίας, άνεργοι ελέγχουν και «συνοδεύουν» στα σπίτια τους νεολαίους, εκτελώντας παρα-αστυνομικά καθήκοντά. Ετσι, η τοπική κοινωνία αναλαμβάνει αστυνομικά καθήκοντά αντί να διεκδικεί ελεύθερους χώρους, σχολεία, θέσεις εργασίας. Μόνον που μ' αυτό τον τρόπο καθένας μπορεί να χαρακτηριστεί και να «καρφωθεί» ως ύποπτος για εγκληματική πράξη. Και βεβαίως αυτή η λογική επιδρά στη λαϊκή συνείδηση με τρόπο που να αναπτύσσεται η υπόνοια και η έχθρα ανάμεσα στους απλούς ανθρώπους του μόχθου, έτσι που να διασπάται η ενότητά τους που πρέπει να οικοδομείται πάνω στα κοινά τους συμφέροντα, κόντρα στην κυρίαρχη πολιτική που επιβάλλει τον «αστυνόμο της γειτονιάς» ως το εργαλείο που μεγαλώνει τα βάσανά τους.

Σε έρευνα που έχει γίνει στη Νεάπολη της Θεσσαλονίκης, όπου εφαρμόζεται ο θεσμός, το 75% των ερωτηθέντων απάντησαν πως ως κύρια αιτία που οδηγεί στη διάπραξη αδικημάτων θεωρούν οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους, με πρώτο την ανεργία, και προκρίνουν την αναγκαιότητα εύρεσης θέσεων εργασίας. Μόλις το 5,9% θεωρούσε καθοριστικό παράγοντα για τη διάπραξη αδικημάτων την έλλειψη πολιτικών καταστολής και ζητούσε αποτελεσματικότερη αστυνόμευση.

Σύμφωνα με τη διαταγή του αρχηγείου της ΕΛ.ΑΣ., που καθορίζει τα καθήκοντα του «αστυνομικού της γειτονίας», ο τελευταίος θα «...επιδιώκει τη διείσδυση και την ενσωμάτωσή του στην τοπική κοινωνία, ώστε να αποτελέσει μέρος της καθημερινής ζωής των πολιτών, να γνωρίσει καλύτερα οποιοδήποτε χαρακτηριστικό στοιχείο του χώρου που επιτηρεί και να μετατραπεί σε "πρώτη κεραία" της γειτονιάς». Ταυτόχρονα «...συλλέγει πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν τους επιληφθέντες συναδέλφους του στην εξιχνίαση και τη γρήγορη διεκπεραίωση» υποθέσεων, τη στιγμή που πρώτιστα «καταγράφει και έχει στη διάθεσή του όλα τα κοινωνικά και οικονομικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη γειτονιά (πληθυσμιακή σύνθεση, επαγγέλματα, επιχειρήσεις, καταστήματα, υπηρεσίες, σύλλογοι, εκπαιδευτικά ιδρύματα, κέντρα ψυχαγωγίας, κέντρα ανοιχτής προστασίας ηλικιωμένων, εγκληματογόνες περιοχές ή άλλες προβληματικές περιοχές με μειωμένο αίσθημα ασφάλειας κλπ.)». Η εκπαίδευσή του περιλαμβάνει «θέματα κοινωνικού, οικονομικού και πολιτικού περιβάλλοντος της γειτονιάς, κοινωνικής συμμετοχής και παρέμβασης της Αστυνομίας στα δρώμενα της γειτονιάς, κοινωνικής-αστυνομικής επαφής, διαχείρισης κρίσεων, επαγγελματικής δεοντολογίας και ηθικής, δημόσιων σχέσεων, χρήσης διακριτικής ευχέρειας, τακτικής δράσης, αποκέντρωσης των δράσεων της Αστυνομίας κ.ά.».

Με αυτόν τον τρόπο μπαίνει από την «πίσω πόρτα» μια μορφή αστυνομικής παρέμβασης μέσα στο συνολικό κατασταλτικό μηχανισμό του κράτους, που από πρώτη ματιά φαίνεται «ήπια», αλλά ουσιαστικά είναι ένα από τα καλύτερα μέσα για την επιβολή της λογικής του «Θανάση κάτσε φρόνιμα να γίνεις νοικοκύρης».

Ετσι συνδυάζεται η καταστολή με την ιδεολογικοπολιτική παρέμβαση, αφού ο θεσμός αυτός παρέχει τη δυνατότητα στις αρχές να παρεμβαίνουν «συναινετικά» στα κοινωνικά δρώμενα κάθε γειτονιάς πριν αυτά οδηγήσουν στο δρόμο της διεκδίκησης. Γίνεται, έτσι, ένα μέσο επιβολής της κοινωνικής ειρήνης, αλλά και της καλλιέργειας του κλίματος της χρέωσης των λαϊκών ανθρώπων με την ευθύνη για την αντιμετώπιση του φαινομένου της εγκληματικότητας, που δημιουργεί αυτή η ίδια η κοινωνία που τους εκμεταλλεύεται. Δυο φορές θύματα δηλαδή.