Το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου, το γνωστό Θεατρικό Μουσείο, είναι το μοναδικό Κέντρο στη χώρα μας που αποθησαυρίζει τη θεατρική ιστορία του τόπου που γέννησε το θέατρο, Είναι πραγματική κιβωτός του ελληνικού θεάτρου. Το Κέντρο αυτό, το οποίο μάλιστα έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα καλύτερα του είδους στον κόσμο μουσείο, δεν είναι απλά ένας μουσειακός χώρος. Είναι η μοναδική και ίσως η πιο αξιόλογη πηγή πληροφοριών απ' όπου αντλούν στοιχεία φοιτητές Πανεπιστημίων, σπουδαστές δραματικών σχολών, δημοσιογράφοι, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί, ηθοποιοί, σκηνοθέτες και όλοι όσοι ασχολούνται με το θέατρο, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Το Θεατρικό Μουσείο αποτελεί την πρώτη μορφή του σημερινού ιδρύματος, το οποίο δημιουργήθηκε το 1938 από την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων(ΕΕΘΣ), της οποίας πρόεδρος ήταν τότε ο Θεόδωρος Συναδινός.Εφορος του Μουσείου είχε διοριστεί ο μελετητής και ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου Γιάννης Σιδέρης, στον οποίο οφείλεται ουσιαστικά η πρώτη συγκέντρωση του εκθεσιακού και αρχειακού υλικού.Το Θεατρικό Μουσείο λειτουργεί υπό την αιγίδα της ΕΕΘΣ, ενώ το 1976 μετατρέπεται σε αυτοτελές σωματείο Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου και λίγο αργότερα μετονομάζεται σε "Μουσείο και Κέντρο Μελέτης του Ελληνικού Θεάτρου".Το 1996 μετά από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης υιοθετείται η σημερινή του επωνυμία. Οι αλλαγές αυτές σηματοδοτούν και τη διεύρυνση των στόχων του. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται πλέον στη μελέτη και έρευνα του Ελληνικού Θεάτρου, με την αξιοποίηση της πλούσιας θεατρικής βιβλιοθήκης και των σημαντικών αρχείων του, που από το 1990 υποστηρίζονται από ηλεκτρονικό σύστημα μηχανογράφησης.

Σήμερα, στεγάζεται στο ισόγειο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Αθηναίων,που διαμορφώθηκε σε εκθεσιακό χώρο από τον Κίμωνα Λάσκαρη.Ενας χώρος, όμως, που δημιουργεί αρκετά προβλήματα, όχι μόνο γιατί είναι πλέον μικρός για τα δεδομένα του, αλλά και γιατί πολλές φορές στο παρελθόν έχει πλημμυρίσει, με κίνδυνο να καταστραφούν τα εκθέματα. Η στενότητα του χώρου οδήγησε στη μεταστέγαση της βιβλιοθήκης, το 1990, σε μια αίθουσα του κτιρίου "Κωστή Παλαμά - Ροζ κτίριο",που παραχώρησε το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

"Το 1997, - λέει ο πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου, Κωστής Λειβαδέας - από τη βιβλιοθήκη μόνο πέρασαν 2.560 αναγνώστες, διακινήθηκαν 5.275 βιβλία, 1.191 περιοδικά, 120 χειρόγραφα, 1.429 ντοσιέ με αποκόμματα του Τύπου, δώσαμε 39.936 φωτοτυπίες. Ενώ, φέτος από την αρχή του χρόνου μέχρι τώρα έχουν διακινηθεί 2.600 βιβλία, 1.500 περίπου είναι οι αναγνώστες, διακινήθηκαν 700 περιοδικά, 2.000 αποκόμματα Τύπου, 23.000 φωτοτυπίες. Ενώ, εδώ, στο ισόγειο του Κέντρου καθημερινά έρχονται και ζητούν πληροφορίες πάρα πολλοί ενδιαφερόμενοι".

- Η παραχώρηση αυτού του χώρου σάς ανακούφισε αρκετά;

"Σίγουρα μας ανακούφισε, αν και έχουμε κάποιες δυσκολίες που έχουν να κάνουν με το ότι πρέπει να ακολουθούμε τα ωράρια του Πανεπιστημίου. Οταν το Πανεπιστήμιο είναι κλειστό κλείνουμε κι εμείς. Δεν γκρινιάζουμε, αλλά δεν παύει να είναι ένας δανεικός χώρος. Από την άλλη το στεγαστικό πρόβλημα παραμένει. Υπάρχει ένα τεράστιο εκθεσιακό και αρχειακό υλικό, στοιβαγμένο σε κιβώτια σε ένα μικρό διαμέρισμα ιδιοκτησίας, από κληροδότηση, του Μουσείου, που βρίσκεται στο Παγκράτι, γιατί δεν υπάρχει χώρος, στο Θεατρικό Μουσείο".

Αξίζει, πάντως, να δούμε με στοιχεία το έργο που προσφέρει το Κέντρο: 80.000 μαθητές σχολείων ετησίως επισκέπτονται το Μουσείο και ξεναγούνται χωρίς καμιά επιβάρυνση, ενώ οι μεμονωμένοι επισκέπτες φτάνουν περίπου τους 10.000 ετησίως, ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες παρατηρείται αυξημένη προσέλευση αλλοδαπών. 5.000 περίπου μελετητές, ετησίως, κάνουν χρήση του τεράστιου πλούτου βιβλίων, ελληνικών και ξένων (25.000 τόμοι), των περιοδικών (10.000 τόμοι) και της σπάνιας συλλογής χειρογράφων που διαθέτει η Βιβλιοθήκη. 3.000 ερευνητές ετησίως αντλούν το υλικό τους από το τεράστιο αρχειακό υλικό του Μουσείου.Στο αρχείο περιέχονται, εκτός των άλλων, και περισσότερες από 1.000 βιντεοσκοπημένες παραστάσεις, μοναδικά ντοκουμέντα για την ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου. Η βιβλιοθήκη υποστηρίζεται στο σύνολό της από ηλεκτρονικό σύστημα υπολογιστών. Η μηχανοργάνωση των Αρχείων βρίσκεται σε εξέλιξη και αναμένεται με την ολοκλήρωσή της η δημιουργία μιας τράπεζας πληροφοριών, η οποία θα συμβάλει σημαντικά στην προώθηση της θεατρικής έρευνας και παιδείας στη χώρα μας.

"Ολοκληρώνεται - επισημαίνει ο Κωστής Λειβαδέας - και πρόκειται να κυκλοφορήσει, αν έχουμε χρήματα, ο δεύτερος τόμος της Ιστορίας του Νεοελληνικού Θεάτρου του Γιάννη Σιδέρη, προγραμματίζεται η έκδοση ενός πλήρους καταλόγου όλων των σπάνιων και παλαιών εκδόσεων του 18ου και 19ου αιώνα, που βρίσκονται στη θεατρική βιβλιοθήκη του Μουσείου, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η σύνταξη καταλόγου του μουσείου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και αναλυτικές πληροφορίες για τα εκθέματα. Επίσης, προγραμματίζονται εκθέσεις κειμηλίων Μαρίας Κάλλας, ενθυμημάτων πρωταγωνιστών της επιθεώρησης, μακετών σκηνικών και κοστουμιών του Σάββα Χαρατσίδη, θεατρικής αφίσας, θεατρικής φωτογραφίας, σπάνιων χειρογράφων θεατρικών έργων και έκθεση - αφιέρωμα στους Δ. Μητρόπουλο και Μ. Καλομοίρη".

Επίσης, εκτός των άλλων, το Κέντρο θέσπισε και απονέμει θεατρικά έπαθλα: "Μαρίκα Κοτοπούλη", "Αιμίλιος Βεάκης", "Τα Παναθήναια" για την υποκριτική, "Φώτος Πολίτης" για τη σκηνοθεσία, "Πάνος Αραβαντινός" για τη σκηνογραφία και "Δημήτρης Μητρόπουλος" για μουσική.

Εργο αναμφισβήτητα μεγάλο αυτό που επιτελεί το Θεατρικό Μουσείο και το οποίο στηρίζεται κυρίως στις προσπάθειες των μελών του ΔΣ που εθελοντικά ασχολούνται με αυτό. Οφείλουμε να μνημονεύσουμε την 30χρονη θητεία του Μανώλη Κορρέ,που πρόσφατα "έφυγε" από κοντά μας. Αλλά και όλων των μελών του ΔΣ (Κ. Λειβαδέα, Μ. Βαλληνδρά, Μ. Δημητρέα - Σαχαριουδάκη, Α. Γιαλαμά, Αλκ. Κορρέ, Α. Λεμού, Γ. Μπαστιά, Κ. Πολιτόπουλου) καθώς και των 16 εργαζομένων που δουλεύουν με ευσυνειδησία.

Ενα τέτοιο σπουδαίο έργο, όμως, δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί χωρίς οικονομική στήριξη. Και οι μόνοι πόροι του Μουσείου είναι η επιχορήγηση του ΥΠΠΟ. Από τη φετινή επιχορήγηση των 80.000.000 δρχ. δεν έχει εκταμιευτεί ακόμη κανένα ποσό.Με απόφαση μάλιστα του υπουργού Πολιτισμού (783/98 που κοινοποιήθηκε στις 3 Ιουνίου) ορίζεται η πρώτη καταβολή των 20.000.000 δρχ. την 5-10-1998.Οι υποχρεώσεις όμως του Κέντρου είναι άμεσα απαιτητές και προκειμένου να μην υποχρεωθεί η διοίκηση να παύσει τη λειτουργία του Μουσείου, τρία μέλη του ΔΣ πήραν προσωπικό δάνειο, για να πληρωθούν οι υπάλληλοι, να δοθεί μέρος των ασφαλιστικών εισφορών που επιβαρύνονται με πρόστιμο, καθώς και οι τρέχοντες λογαριασμοί λειτουργίας.

Η δημοσιοποίηση του προβλήματος προκάλεσε το έντονο "ενδιαφέρον" ή πιθανά και την οργή του υπουργού Πολιτισμού, Ευάγγελου Βενιζέλου,για την τύχη του Μουσείου και πήρε τις αποφάσεις του χωρίς τον "ξενοδόχο". Ο υπουργός Πολιτισμού,αγνοώντας τη διοίκηση του Θεατρικού Μουσείου και της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων (ΕΕΘΣ), πρότεινε στον καλλιτεχνικό διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, Νίκο Κούρκουλο να "αναλάβει" τη δραστηριότητα του Μουσείου. Οπως ήταν φυσικό ο Ν. Κούρκουλος δέχτηκε. Γιατί να αρνηθεί την "υιοθεσία" ενός έτοιμου και οργανωμένου Μουσείου; Αυτό που όφειλε το ΥΠΠΟ και ο υπουργός είναι το Κέντρο Μελέτης και Ερευνας του Ελληνικού Θεάτρου - Θεατρικό Μουσείο να γίνει κρατικό. Ακούγεται ίσως οξύμωρο τη στιγμή που πολιτική της κυβέρνησης είναι η ιδιωτικοποίηση των πάντων! Αλλά, αυτό είναι το δίκαιο και ηθικό. Ενα κρατικό Θεατρικό Μουσείο.

"Επιδίωξή μας, από την προηγούμενη ακόμη διοίκηση, είναι να μπούμε μέσα στον προϋπολογισμό του ΥΠΠΟ, να αποκτήσουμε ίσως κάποιο κωδικό, να λυθεί μόνιμα το οικονομικό. Μας ενέταξαν πρόπερσι στις επιχορηγήσεις του ΥΠΠΟ, μαζί με τους θιάσους του ελεύθερου θεάτρου. Από κει και πέρα, όμως, εναπόκειται στην καλή διάθεση του υπουργού. Σίγουρα, πάντως, σαν διοίκηση δεν επιθυμούμε να παραχωρήσουμε το Κέντρο στο Εθνικό Θέατρο, ούτε και θα μπορούσαμε, άλλωστε, αφού τον πρώτο λόγο έχει η Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων".

Πράγματι, το μεγαλύτερο μέρος του αρχειακού και εκθεσιακού υλικού ανήκει στην ΕΕΘΣ, η οποία το έχει παραχωρήσει με χρησιδάνειο στο Μουσείο, ενώ στο καταστατικό της υπάρχει το άρθρο 11, το οποίο αναφέρει ότι αυτό το υλικό "ούτε εκχωρείται, ούτε εκποιείται". Με ποιο τρόπο, νόμιμο και ηθικό, θα προχωρήσει ο υπουργός σε μια "υιοθεσία";

Μετά το θόρυβο, ο υπουργός κάλεσε τελικά τόσο την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων και το Θεατρικό Μουσείο, αλλά μαζί και τον Νίκο Κούρκουλο. Να συζητήσουν ή να τους ανακοινώσει απλά τις διαθέσεις του; Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένονται οι εξελίξεις.

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ