«Γήρανση του πληθυσμού». Η φράση αυτή βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε όλες τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε όλες τις, κατά παραγγελία συνήθως, μελέτες που συντάσσουν διάφοροι φορείς για να καταλήξουν όλοι από κοινού στο ίδιο συμπέρασμα. Οτι η γήρανση του πληθυσμού στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης οδηγεί μοιραία στην ανατροπή της σχέσης εργαζομένων / συνταξιούχων, ανατροπή η οποία θα έχει αποτέλεσμα, στο μέλλον, ένας μικρότερος αριθμός εργαζομένων να χρηματοδοτεί τις συνταξιοδοτικές δαπάνες ενός όλο και μεγαλύτερου αριθμού συνταξιούχων. Αρα, ποια είναι η λύση του προβλήματος; Ο περιορισμός των αναδιανεμητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, πάνω στα οποία στηρίχτηκε η δημόσια Κοινωνική Ασφάλιση της μεταπολεμικής Ευρώπης και η στροφή προς τα κεφαλαιοποιητικά - ανταποδοτικά συστήματα της ιδιωτικής ασφάλισης.

Αυτό είναι, λίγο-πολύ, το ιδεολογικό κάλυμμα που χρησιμοποιούν οι κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Ενωση, προκειμένου να παρουσιάσουν σαν αναπόφευκτη τη στροφή προς την ιδιωτική ασφάλιση. Επιδιώκουν δηλαδή να προσδώσουν νομοτελειακό χαρακτήρα σε ένα θεωρητικό κατασκεύασμα, «της γήρανσης του πληθυσμού», στη νέα δογματική αλήθεια, η οποία, για όσους την επικαλούνται, δεν επιδέχεται αμφισβήτησης. Αλλά η μόνη απόδειξη, που έχουν παρουσιάσει μέχρι σήμερα για το αναπόφευκτο της γήρανσης του πληθυσμού της Ευρώπης, είναι οι λεγόμενες αναλογιστικές μελέτες διαφόρων ιδιωτικών εταιριών, οι οποίες, στηριζόμενες στις σημερινές τάσεις του πληθυσμού, κάνουν διάφορες εκτιμήσεις, όπως ότι το 2020 οι εργαζόμενοι θα είναι τόσοι και οι συνταξιούχοι τόσοι, το 2050 η αναλογία εργαζομένων / συνταξιούχων θα είναι η δείνα κλπ.

Δεν είναι η πρώτη φορά, βέβαια, που η αστική τάξη των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης χρησιμοποιεί διάφορα ευκαιριακά θεωρητικά κατασκευάσματα, για να κατατρομοκρατήσει τους εργαζόμενους και να επιτύχει τους ιδιοτελείς πολιτικούς της στόχους. Στα μέσα του 19ου αιώνα ήταν της μόδας η «θεωρία» της πληθυσμιακής αρχής, την οποία είχε παρουσιάσει ένας παπάς, ο Μάλθους, ο οποίος διατηρούσε και την έδρα της Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Για την ακρίβεια, όπως παρατήρησε και ο Μαρξ, η θεωρία της πληθυσμιακής αρχής δεν ήταν του Μάλθους, απλώς ο τελευταίος κατέφυγε στη λογοκλοπή κειμένων παλαιότερων συγγραφέων για να συγγράψει ένα έργο που παρουσίασε σαν δικό του. Το θέμα είναι ότι το έργο του Μάλθους βρήκε μεγάλη απήχηση στην κοινή γνώμη της εποχής εκείνης και αυτό για πολιτικούς λόγους. Σε αυτό συνέβαλαν τόσο η πολιτική κατάσταση που επικρατούσε την εποχή εκείνη στην Αγγλία, αλλά και η γενικότερη ανάγκη δικαιολόγησης της αποικιακής - ιμπεριαλιστικής πολιτικής της Μεγάλης Βρετανίας.

Η «θεωρία» της πληθυσμιακής αρχής κινούνταν στην αντίθετη ακριβώς «λογική» από αυτή που στηρίζεται το κατασκεύασμα της γήρανσης του πληθυσμού. Η κεντρική της ιδέα ήταν ότι η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού τις επόμενες δεκαετίες θα οδηγούσε τον πλανήτη σε λιμό, καθώς, σύμφωνα με τον συγγραφέα της, η ανθρωπότητα δε διέθετε τα μέσα να παράγει την ποσότητα των τροφίμων που θεωρούνταν αναγκαία για να θρέψει τους μελλοντικούς κατοίκους του πλανήτη. Επομένως, έπρεπε να μειωθεί ο πληθυσμός της Γης και έτσι βεβαίως ο Μάλθους καθαγίαζε τους πολέμους. Τότε απειλούσαν με λιμό από την «υπερβάλλουσα» αύξηση του πληθυσμού της Γης, σήμερα απειλούν με κατάρρευση των δημόσιων αναδιανεμητικών συστημάτων, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Διαλέγετε και παίρνετε: Απειλή για λόγους υπερβάλλουσας αύξησης του πληθυσμού ή απειλή λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.

Η «θεωρία» της πληθυσμιακής αρχής κατέρρευσε από την ίδια την εξέλιξη των πραγμάτων. Η ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, σε συνδυασμό με την πρόοδο της επιστήμης, έφτασε σε τέτοια ζηλευτά επίπεδα τις επόμενες δεκαετίες, ώστε τα εμπορεύματα των μεγάλων βιομηχανικών χωρών κατέκλυσαν και τις πιο απομακρυσμένες αγορές του κόσμου. Η θεωρία της πληθυσμιακής αρχής αποδείχτηκε τελικά μια καρικατούρα. Οσο όμως καιρό ήταν ζωντανή, χρησιμοποιήθηκε μια χαρά από την αγγλική αστική τάξη, προκειμένου η τελευταία να δικαιολογήσει τις σφαγές των λαών που βρίσκονταν κάτω από τον αποικιακό ζυγό της Αγγλίας.

Το νέο αυτό θεωρητικό κατασκεύασμα, το οποίο θα βρίσκεται στην επικαιρότητα όσο καιρό θα εξυπηρετεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και την κοινοτική γραφειοκρατία για να περάσουν τις αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις, μπάζει σε αρκετά σημεία.

Ας δεχτούμε ότι η εξέλιξη του πληθυσμού στη Δυτική Ευρώπη τα επόμενα 50 χρόνια θα είναι αυτή που παρουσιάζουν οι διάφορες αναλογιστικές μελέτες και ότι στην περίοδο αυτή η σχέση εργαζομένων / συνταξιούχων θα ανατραπεί υπέρ των δεύτερων. Ομως, δίπλα σε αυτή την τάση για την κίνηση του πληθυσμού, υπάρχει μια γενικότερη τάση που αγκαλιάζει ολόκληρο τον πλανήτη. Σύμφωνα με αυτή, ο πληθυσμός του πλανήτη, τις επόμενες δεκαετίες, προβλέπεται να αυξηθεί και μάλιστα εντυπωσιακά. Αυτό απλά σημαίνει ότι οι γεννήσεις θα είναι περισσότερες από τους θανάτους, άρα ο πλανήτης δεν κινδυνεύει με γήρανση... Από άλλα πράγματα κινδυνεύει... Τις μέρες μάλιστα που εξελισσόταν η ιμπεριαλιστική επίθεση στο Ιράκ, έγινε γνωστό ότι στη χώρα αυτή το 50% του πληθυσμού της έχει ηλικία έως 15 χρόνων... Αρα η γενική τάση κίνησης του πληθυσμού του πλανήτη δε συνηγορεί υπέρ της άποψης περί γήρανσης...

Αλλά ας περιορίσουμε το θέμα μόνο στη Δυτική Ευρώπη, η οποία, σύμφωνα με την επίσημη άποψη, κινδυνεύει από γήρανση του πληθυσμού της. Η λύση για τα ασφαλιστικά συστήματα των χωρών-μελών της ποια είναι; Η ιδιωτική ασφάλιση; Η τελευταία δε θα επηρεαστεί από το φαινόμενο της γήρανσης; Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει σήμερα μόνον ιδιωτικό ασφαλιστικό σύστημα. Μετά από 20-30-50 χρόνια το σύστημα αυτό δε θα βρεθεί αντιμέτωπο με το πρόβλημα να πληρώνει αυξημένες συντάξεις στους σημερινούς εργαζόμενους που τότε θα έχουν εξέλθει από την αγορά εργασίας, ενώ η κύρια βάση άντλησης νέων εσόδων που είναι οι εισφορές των εργαζομένων θα έχει περιοριστεί λόγω της μείωσής τους; Πώς θα το λύσουν το πρόβλημα αυτό; Γιατί αν δεχτούμε τη λογική τους, και τα ιδιωτικά ασφαλιστικά συστήματα θα έχουν την τύχη των δημόσιων κοινωνικο-ασφαλιστικών συστημάτων. Να οδηγηθούν δηλαδή σε κατάρρευση...

Το πιο σοβαρό κενό στη θεωρία αυτή είναι ότι αν δεχτούμε πως η Ευρώπη αντιμετωπίζει γήρανση του πληθυσμού της, τότε μοιραία οδηγείται σε οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό. Οτι θα σταματήσει να αναπτύσσονται η οικονομία της και οι κοινωνίες των κρατών της. Διαφωνούν με την άποψη αυτή όσοι απειλούν σήμερα με το σκιάχτρο της γήρανσης του πληθυσμού; Η Ιστορία όμως διδάσκει ότι καμία ηγέτιδα τάξη δεν αυτοκτονεί, και ότι όπου στο παρελθόν υπήρξαν τέτοιας φύσης προβλήματα, τέθηκαν και οι βάσεις για την επίλυσή τους. Και αυτό ισχύει ακόμα περισσότερο για ένα κοινωνικό σύστημα όπως ο καπιταλισμός, ο οποίος για να λειτουργήσει χρειάζεται να έχει στη διάθεσή του τον εν ενεργεία εργατικό πληθυσμό, αλλά και εφεδρικούς εργάτες (σχετικό υπερπληθυσμό), άνεργους σήμερα, τους οποίους θα μπορεί να χρησιμοποιεί στις περιόδους διαστολής του οικονομικού κύκλου, ενώ στις περιόδους συστολής του οικονομικού κύκλου, να τους στέλνει και πάλι στην εφεδρεία, δηλαδή να τους ξαναμετατρέπει σε άνεργους. Η ύπαρξη του σχετικού (ως προς τις ανάγκες αξιοποίησης του κεφαλαίου) αυτού υπερπληθυσμού αποτελεί όρο ύπαρξης του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Αν ο εργατικός πληθυσμός γηράσκει, τότε ποιους θα χρησιμοποιήσουν για τις ανάγκες αξιοποίησης του κεφαλαίου, τους γέροντες;

Ακόμα και στην περίπτωση που στην Ευρώπη εκδηλωθεί μελλοντικά πρόβλημα γήρανσης του ιθαγενούς πληθυσμού της, ας είναι καλά ο «τρίτος» κόσμος, ο οποίος με ένα νεύμα μόνον είναι σε θέση να στείλει δεκάδες εκατομμύρια αναλώσιμους από το κεφάλαιο εργάτες, οι οποίοι θα είναι σε θέση να πλημμυρίσουν τις αγορές εργασίας της Δύσης.

Αλλά υπάρχει ένα ακόμη πιο σημαντικό ζήτημα, που είναι το κύριο, το πιο ουσιαστικό. Οι απόμαχοι της δουλιάς δεν πρέπει να ζήσουν καλύπτοντας όλες τους τις ανάγκες σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αυτές τις δυνατότητες τις παρέχει το επίπεδο ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας και ο πλούτος που παράγεται σήμερα και που μπορεί να ζει καλύπτοντας όλες του τις ανάγκες όλος ο πληθυσμός της Γης και ακόμη περισσότεροι;

Η λογική των ιδεολόγων της «γήρανσης» του πληθυσμού συγκαλύπτει αυτό το γεγονός. Και προβάλλει την ανάγκη περικοπών των συντάξεων και των άλλων ασφαλιστικών δικαιωμάτων, γιατί είναι ένας τρόπος αύξησης των κερδών του κεφαλαίου. Οπως επίσης και η ιδιωτική ασφάλιση, τις εισφορές της οποίας πληρώνουν εξ ολοκλήρου οι εργαζόμενοι, χωρίς να ξέρουν αν ποτέ θα πάρουν σύνταξη. Επίσης, οδηγεί στα κεφαλαιοποιητικά ασφαλιστικά συστήματα ακριβώς γιατί οι ασφαλιστικές εισφορές των εργαζομένων, τα δικά τους χρήματα, παραδίδονται ως κεφάλαιο στους κεφαλαιοκράτες, που επίσης υπονομεύουν τις συντάξεις. Αρα όλη αυτή η λογική προβάλλεται για να γίνονται ανεκτές οι πολιτικές που ενισχύουν το κεφάλαιο και καταδικάζουν τους απόμαχους της δουλιάς στον Καιάδα.