Από τη συνέχιση των αντιδραστικών αναδιαρθρώσεων στο χώρο της Παιδείας με ένα δεύτερο κύμα αντιδραστικών αλλαγών που ήρθαν μετά τον «οδοστρωτήρα» της μεταρρύθμισης, χαρακτηρίστηκε η χρονιά που πέρασε. Μια χρονιά φεύγει με τεράστιες ελλείψεις εκπαιδευτικών στα σχολεία και με την ψήφιση ενός προϋπολογισμού που δεν αφήνει περιθώρια για αλλαγές στο τοπίο της εκπαίδευσης προς όφελος του λαού.

Η χρονιά που πέρασε χαρακτηρίζεται από την επέλαση ενός δεύτερου κύματος αλλαγών στο χώρο της Παιδείας, που απομάκρυναν ακόμα περισσότερο τη λειτουργία και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης από τις σύγχρονες ανάγκες, και εκφράστηκε με μια σειρά μέτρων που στόχο έχουν να την προσαρμόσουν στις επιθυμίες του μεγάλου κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η αντιεκπαιδευτική μεταρρύθμιση που ξεκίνησε πριν πέντε χρόνια. Οι αλλαγές αυτές δεν μπορούν να εκτιμηθούν σε επίπεδο νομοθετικών ρυθμίσεων, αλλά - κυρίως - μέσα από μία σειρά επιμέρους μέτρων που προωθούνται σήμερα στα σχολεία και - όπως συμβαίνει και στους υπόλοιπους τομείς της κοινωνίας και της οικονομίας - στόχο έχουν να την προσαρμόσουν στους βάρβαρους νόμους της αγοράς, πατώντας σε υπαρκτά προβλήματα.

Σε ό,τι αφορά τις δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης, η χρονιά που πέρασε χαρακτηρίστηκε ως μία από τις χειρότερες σε ό,τι αφορά την εξασφάλιση των όρων λειτουργίας των σχολείων. Η υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης και η προσπάθεια για μια Παιδεία «χαμηλού κόστους» άφησε πολλά σχολεία, ακόμα και λίγο πριν τις γιορτές, χωρίς εκπαιδευτικούς, ενώ άνοιξε η κερκόπορτα για την εφαρμογή των ελαστικών εργασιακών σχέσεων και στα σχολεία. Ετσι, αντί για κάλυψη των κενών με μαζικούς διορισμούς και τοποθετήσεις αναπληρωτών όπου ήταν αναγκαίο, φέτος επεκτάθηκε το απαράδεκτο καθεστώς των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών οι οποίοι περιφέρονται από σχολείο σε σχολείο, χωρίς στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα, κάτι που ο προϋπολογισμός του 2004 δείχνει ότι αποτέλεσε την αρχή μιας πρακτικής που θα ακολουθηθεί και την επόμενη χρονιά.

Η διακηρυγμένη πρόθεση της ΕΕ για προώθηση της αξιολόγησης συνολικά στην εκπαίδευση, με στόχο την παρακολούθηση του κατά πόσο αυτή υποτάσσεται στις ανάγκες της αγοράς, έγινε περισσότερο συγκεκριμένη με την υιοθέτηση των λεγόμενων «κριτηρίων αναφοράς» για τα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα. Τα κριτήρια αυτά καταλήχτηκαν στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ τη χρονιά που πέρασε και είναι η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου, απόφοιτοι θετικών επιστημών και τεχνολογικών σπουδών, απόφοιτοι από την ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, διά βίου εκπαίδευση και βασικά εφόδια. Τα κριτήρια αυτά υπαγορεύονται από την απόφαση της Λισαβόνας για να γίνει η Ευρώπη η πιο ανταγωνιστική κοινωνία της γνώσης μέχρι το 2010.

Ενα από τα μέτρα που το υπουργείο Παιδείας προώθησε ιδιαίτερα τη χρονιά που πέρασε, ήταν η περιβόητη επέκταση του «ολοήμερου» σχολείου. Στην πραγματικότητα πρόκειται για επέκταση του προγράμματος σχολείων διευρυμένου ωραρίου, η «φτηνή εκδοχή» του ολοήμερου, το οποίο το υπουργείο Παιδείας πρόβαλε ως απάντηση στο κοινωνικό πρόβλημα που δημιούργησαν οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις και προαλείφεται να αντικαταστήσει ολοσχερώς τον κλασικό τύπο σχολείου. Η εφαρμογή του έδειξε πως οδηγεί στην ψυχοσωματική εξουθένωση των μαθητών, το κόστος βαρύνει και τους γονείς και επεκτείνει το καθεστώς των ωρομίσθιων εκπαιδευτικών.

Το υπουργείο Παιδείας τη χρονιά που πέρασε έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο λεγόμενό «ανοιχτό σχολείο» που αποτελεί ουσιαστικά μοχλό κατηγοριοποίησης των ίδιων των σχολείων και σύνδεσής τους με την τοπική κοινωνία. Μέσα από επιμέρους επίσης προγράμματα, όπως αυτό της «ευέλικτης ζώνης», προωθείται η διαφοροποίηση του σχολικού προγράμματος, αλλά και η - οικονομική - συμμετοχή των γονιών, αλλά και επιχειρήσεων που καλούνται να λειτουργήσουν ως σπόνσορες εκδηλώσεων και προγραμμάτων. Την ίδια στιγμή αναπτύσσονται με τη συμβολή του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων τα λεγόμενα προγράμματα επιχειρηματικότητας, που ξεκάθαρο στόχο έχουν να δημιουργήσουν στους μαθητές, από μικρή ακόμα ηλικία, συνείδηση αυριανού εργαζόμενου, κομμένου και ραμμένου στα μέτρα του κεφαλαίου, ενώ πρόσφατα ανακοινώθηκε η επέκταση αυτού του προγράμματος και στα δημοτικά. Παράλληλα, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων, μέσα στα σχολεία προωθείται η ιδέα του «εθελοντισμού», που χρησιμοποιείται σήμερα ευρέως προκειμένου να εξασφαλίσει η κυβέρνηση τη συναίνεση και συμμετοχή του λαού στην εφαρμογή της αντιλαϊκής της πολιτικής, για τον εξωραϊσμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τη συρρίκνωση των δαπανών για τομείς κοινωνικής πολιτικής.

Στο ίδιο πλαίσιο της υποταγής της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς εντάσσεται και το λεγόμενο «Εθνικό Σύστημα Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση» (ΕΣΣΕΕΚΑ), που προώθησαν από κοινού τα υπουργεία Εργασίας και Παιδείας με γνώμονα τις ανάγκες της αγοράς, τις οποίες έτσι κι αλλιώς υπηρετεί σήμερα η κατάρτιση. Με πρόσχημα την καταπολέμηση της ανεργίας, η κυβέρνηση έρχεται να εισαγάγει και νομοθετικά δομές υποστήριξης του παραπάνω στόχου, που αποτελεί διαρκή επιθυμία του κεφαλαίου και έρχεται να ενισχύσει τις αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στον τομέα της απασχόλησης.

Η νέα χρονιά αναμένεται να ξεκινήσει για την Παιδεία με την προώθηση του περιβόητου νομοσχεδίου για την αξιολόγηση της ανώτατης εκπαίδευσης, η οποία προωθείται στο όνομα της διασφάλισης της ποιότητας των ελληνικών ιδρυμάτων και της συγκρισιμότητας των σπουδών που παρέχουν με αυτές του εξωτερικού, στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για μια διαδικασία που έχει δρομολογηθεί μετά τη Σύνοδο της Μπολόνια και οδηγεί στην υποβάθμιση των σπουδών και των πτυχίων.

Η αποχή των πανεπιστημιακών στις αρχές της ακαδημαϊκής χρονιάς ήταν από τις κινητοποιήσεις που ξεχώρισαν στο χώρο της Παιδείας. Οι πανεπιστημιακοί απαντώντας στον εμπαιγμό της κυβέρνησης, διεκδίκησαν ουσιαστικές αυξήσεις και παρά την υπονόμευση του συντονισμένου αγώνα από τη συμβιβασμένη συνδικαλιστική ηγεσία, φάνηκε ότι υπάρχουν αγωνιστικές διαθέσεις. Η κινητοποίηση έληξε με εμμονή της κυβέρνησης στην πολιτική της λιτότητας αλλά και της υποχρηματοδότησης συνολικά της ανώτατης εκπαίδευσης.

Την αντίθεσή τους στην υπαγωγή της ανώτατης εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς μέσα από την «αξιολόγηση», εξέφρασαν οι φοιτητές οι οποίοι προχώρησαν στη δημιουργία πανελλαδικού συντονιστικού οργάνου και κινητοποιήσεις οι οποίες θα συνεχιστούν.

Οι συσχετισμοί στις μεγάλες εκπαιδευτικές ομοσπονδίες ΟΛΜΕ και ΔΟΕ για μια ακόμα φορά δε βοήθησαν την ανάπτυξη αγώνων, οι οποίοι ωστόσο εκφράστηκαν μέσα από συντονισμό και πρωτοβουλίες διεκδίκησης σε τοπικό επίπεδο, αλλά και από την αγωνιστική διέξοδο που προβάλλει το ΠΑΜΕ.

Οι εξελίξεις στο χώρο της Παιδείας τη χρονιά που πέρασε, έδειξαν ακόμα περισσότερο την ανάγκη για συντονισμό και αντιπαράθεση με το σύνολο της πολιτικής που γεννά τη φτώχεια, την ανεργία και επιχειρεί να εντάξει και την Παιδεία στους αντιλαϊκούς σχεδιασμούς. Ο λαός καλείται να επιλέξει το μόνο ρεαλιστικό και αποτελεσματικό για το συμφέρον του δρόμο. Αυτόν του μετώπου πάλης για μια άλλη εξουσία, που θα κατευθύνεται από το λαό και προς το λαό, αντιπαρατάσσοντας απέναντι στην επίθεση των κυρίαρχων της αγοράς την ενιαία δράση για την Παιδεία των λαϊκών αναγκών και οραμάτων.