Από τις 22 έως τις 25 Μάη του 2008 πραγματοποιήθηκε στο Μοντεβίδεο της Ουρουγουάης η 14η Συνάντηση του «Φόρουμ του Σάο Πάολο» με θέμα: «Η αριστερά της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής, ο πλούτος στην ποικιλομορφία. Σύνθημά μας Ενότητα, Διαφορετικότητα, Ενοποίηση».

Πρόκειται για μια συνάντηση που παίρνει το όνομά της από την πρώτη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε το 1990 στην πόλη Σάο Πάολο της Βραζιλίας και αποτελεί τη συνάντηση κομμάτων και κινημάτων από ένα ευρύ ιδεολογικοπολιτικό φάσμα. Σήμερα με τις αλλαγές που γίνονται στην περιοχή, με έντονα εθνικοανεξαρτησιακά χαρακτηριστικά, εκφράζει το επίπεδο ανάπτυξης του κινήματος με τα θετικά και τα αρνητικά του και, φυσικά, τις κατακτήσεις του, αλλά και τη διαπάλη και τις αντιθέσεις και αυταπάτες του.

Τα κόμματα που αποτελούν την Ομάδα Εργασίας του «Φόρουμ του Σάο Πάολο» και προετοιμάζουν τις συναντήσεις είναι τα εξής: Κόμμα Εργατών Βραζιλίας, ΚΚ Κούβας, ΚΚ Βραζιλίας, ΚΚ Αργεντινής, ΚΚ Χιλής, Κόμμα Δημοκρατικής Επανάστασης Μεξικού, Κόμμα Εργατών Μεξικού, Μέτωπο Απελευθέρωσης Φαραμπούτο Μαρτί Σαλβαδόρ, Ευρύ Μέτωπο Ουρουγουάης (συμμαχία όπου συμμετέχει και το ΚΚ Ουρουγουάης), Σοσιαλιστικό Κόμμα Περού, Κίνημα προς το Σοσιαλισμό Βολιβίας, Μέτωπο Εθνικοαπελευθερωτικό των Σαντινίστας.

Σύμφωνα με τους διοργανωτές του «Φόρουμ», στη συνάντηση συμμετείχαν 844 αντιπρόσωποι από 35 χώρες και παρατηρητές από την Ευρώπη. Στη συνάντηση συμμετείχε ο Γιώργος Τούσσας, μέλος της ΚΕ και ευρωβουλευτής του ΚΚΕ και ο Δημήτρης Καραγιάννης, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του «Ριζοσπάστη», στο πλαίσιο της πρόσκλησης που απευθυνόταν στην ευρωκοινοβουλευτική ομάδα της Αριστεράς GUE-NGL, συμμετέχοντας ως εκπρόσωποι του ΚΚΕ.

Στην τελική διακήρυξη στην οποία κατέληξαν τα κόμματα και κινήματα - μέλη σημειώνονται μεταξύ των άλλων και τα εξής πιο κύρια σημεία:

• «Η πολιτική του προληπτικού πολέμου που προωθούν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους έχει φέρει την καταστροφή και έχει αιματοκυλήσει πολλές περιοχές της Γης. Η αυτοκρατορία επιχειρεί με αυτό τον τρόπο να επιβάλει την ηγεμονία της, να μπλοκάρει την αυτόνομη ανάπτυξη των χωρών μας, τις διαδικασίες ενότητας και ενοποίησης, που θα επιτρέψουν μια καλύτερη υπεράσπιση του φυσικού πλούτου της ηπείρου μας.
• Σήμερα ο κόσμος απειλείται από την υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, τις κλιματικές αλλαγές, αποτέλεσμα της άγριας εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Οι βιομηχανικές χώρες δεν κάνουν τίποτε.
• Στη Λατινική Αμερική παρατηρείται μια πρόοδος από τις δυνάμεις της Αριστεράς και τις προοδευτικές δυνάμεις, που αντικατοπτρίζεται στην κατάκτηση της κυβέρνησης από προοδευτικές δυνάμεις που ανήκουν στο "Φόρουμ του Σάο Πάολο" σε 13 χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής. Οι κοινωνικές οργανώσεις και τα κινήματα πολιτών κερδίζουν έδαφος μέσα από τους αγώνες ενάντια στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και οργανώνουν πολύμορφες κινητοποιήσεις και φόρουμ όπου προωθούν εναλλακτικές λύσεις και μοντέλα. Αυτό γίνεται με μια ποικιλομορφία, διαφορετικούς δρόμους σε κάθε περίπτωση, αλλά συμβάλλουν στην πρόοδο, την επιβεβαίωση της ανεξαρτησίας των χωρών μας. Οι κοινωνικές πολιτικές είναι ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Απέτυχαν οι συνταγές του ΔΝΤ, της ΠΤ και όλες οι κυβερνήσεις βαδίζουν σε διαφορετικούς δρόμους από αυτούς που προτείνουν αυτοί οι οργανισμοί.
• Το μπλοκ της αντίδρασης εναντιώνεται στις αλλαγές. Οι ΗΠΑ και ντόπιες ολιγαρχίες, αιχμή του δόρατος η κυβέρνηση της Κολομβίας, θέλουν να τις σταματήσουν. Καταγγέλλουμε την επίθεση στο Εκουαδόρ, την παρουσία του 4ου Στόλου των ΗΠΑ στην περιοχή, τις απειλές σε Βολιβία, Βενεζουέλα, τη νοθεία στο Μεξικό, που μπορεί να επαναληφθεί στο Σαν Σαλβαδόρ (βουλευτικές εκλογές το Γενάρη 2009 και προεδρικές το Μάρτη 2009 με υποψήφιο του Απελευθερωτικού Μετώπου Φαραμπούτο Μαρτί τον δημοσιογράφο της τηλεόρασης Μαουρίσιο Φούνες). Καταγγέλλουμε την ποινικοποίηση της πολιτικής και κοινωνικής πάλης, ζητάμε την αποαποικιοκρατικοποίηση του Πουέρτο Ρίκο. Χαιρετίζουμε τον παραγουανό λαό για τη νίκη του Φερνάντο Λούγο, του ευχόμαστε επιτυχία και του υποσχόμαστε κάθε βοήθεια.
• Παλεύουμε για την ειρήνη, καταγγέλλοντας το "Σχέδιο Κολομβία", την "Πρωτοβουλία Μέριδα" (σχέδιο στο Μεξικό και την Κεντρική Αμερική υποτίθεται για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος) και το "Σχέδιο Μπαλμπόα" (σχέδιο των ΗΠΑ για επέμβαση στη Βενεζουέλα). Η κατάσταση στην Κολομβία βάζει σε ρίσκο τη σταθερότητα και την ειρήνη στην περιοχή. Γι' αυτό χρειάζεται να δυναμώσουμε τον αγώνα για μια ειρηνική διέξοδο, με διαπραγματεύσεις για τη λήξη της ένοπλης σύγκρουσης, που θα εγγυάται μια διαρκή ειρήνη και θα αποτρέπει την επέκταση της σύγκρουσης στην περιοχή. Η ανθρωπιστική ανταλλαγή είναι ένα βασικό βήμα σε αυτή την κατεύθυνση που επιτρέπει την απελευθέρωση των ομήρων, πολιτών και στρατιωτικών. Υπερασπιζόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εμβάθυνση της δημοκρατίας που αποτελεί για τα κόμματά μας ένα συνεχή στόχο. Η δική μας ήπειρος έχει υποφέρει από εξαφανισμένους και δολοφονημένους ως αποτέλεσμα της πάλης για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την υπεράσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ειρήνης.
• Θα συνεχίσουμε να παλεύουμε ενάντια στον αποκλεισμό από τον οποίο για δεκαετίες υποφέρει η αδελφική δημοκρατία της Κούβας. Χαιρετίζουμε την επικείμενη 50ή επέτειο της Επανάστασης. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση των 5 Κουβανών πατριωτών που είναι φυλακισμένοι στις φυλακές των ΗΠΑ.
• Υποστηρίζουμε τις διάφορες διαδικασίες ενοποίησης, "Μερκοσούρ", "Κοινότητα των Ανδεων", "Καρικόμ", "Αλμπα" - Συμφωνία Εμπορίου των Λαών, "Ουνασούρ", που μπορούν να επιτρέψουν να τελειώνουμε με την παλιά πραγματικότητα των ανοιχτών φλεβών της δικής μας Αμερικής. Η ενοποίηση, χωρίς να είναι αντιγραφή άλλων γεωκεντρικών μοντέλων, αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα της περιοχής μας και καθίσταται ως εναλλακτική λύση στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση προς όφελος των λαών μας. Δεν υπάρχει προοπτική για τους λαούς μας αν μείνουμε απομονωμένοι. Η Λατινική Αμερική και η Καραϊβική είναι η ήπειρος της ελπίδας. Ο πλούτος είναι ανυπολόγιστος, αλλά η θέση της στον κόσμο εξαρτάται αποκλειστικά από τη δύναμη και νομιμοποίηση που θα πετύχουν οι διαδικασίες ενοποίησης. Κεντρικές χώρες προσπαθούν να χωρίσουν για να πετύχουν συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου προς όφελός τους. Απαντάμε με την ενοποίηση. Χαιρετίζουμε και υπερασπιζόμαστε τη δημιουργία της "Ουνασούρ" που περιλαμβάνει πρωτοβουλίες όπως την Τράπεζα του Νότου, την πρόταση για τη δημιουργία του Νοτιοαμερικανικού Συμβουλίου Ασφάλειας. Η ενδυνάμωσή του θα επιτρέψει να προχωρήσουμε στη δημιουργία μιας οργάνωσης μόνιμα αποτελούμενης αποκλειστικά από χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής χωρίς αποκλεισμούς.
• Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στις διαδικασίες που προωθούν οι αδελφικές κυβερνήσεις της Βενεζουέλας, της Βολιβίας, του Εκουαδόρ, της Νικαράγουας και καταγγέλλουμε τις προσπάθειες αποσταθεροποίησης που προέρχονται από τις ΗΠΑ.
• Υποστηρίζουμε τα προγράμματα βιώσιμης ανάπτυξης, με σεβασμό στο περιβάλλον, υπερασπιζόμενοι τη βιοποικιλότητα, με τον άνθρωπο στο κέντρο της προσοχής, που σιγουρεύουν τη διατροφική ανεξαρτησία και την πολιτιστική ανάπτυξη των λαών μας. Παλεύουμε για τα δικαιώματα των αυτόχθονων λαών, τον εκδημοκρατισμό της επικοινωνίας, την καταπολέμηση των ναρκωτικών, ενάντια στην κακομεταχείριση της νεολαίας και των γυναικών, ενάντια στην πληγή της μετανάστευσης, της αποικιοκρατίας. Δεσμευόμαστε να δυναμώσουμε τον αγώνα για την ισότητα των φύλων και χαιρετίζουμε τις προόδους σε αυτό τον τομέα που εκφράζονται από την παρουσία 2 γυναικών προέδρων (Μπατσελέτ - Χιλή και Φερνάντες - Αργεντινή) και την ευρεία συμμετοχή στα κινήματα και τις ηγεσίες τους.
• Επίσης υποστηρίζουμε το σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστών από τις χώρες μας που βρίσκονται στις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Ιαπωνία, όπου υπάρχει κατάφωρη παραβίασή τους. Στεκόμαστε ενάντια στη δημιουργία τειχών (π.χ. στα σύνορα μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού) και διεκδικούμε την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων.
• Χαιρετίζοντας αδελφικά το λαό της Ουρουγουάης, ανακοινώνουμε ότι η επόμενη συνάντηση θα είναι στο Μεξικό, όπου θα συνεχίζουμε με την ίδια αταλάντευτη επιθυμία να παλεύουμε για να πετύχουμε την τελική απελευθέρωση των λαών μας και για το σοσιαλισμό».

Τα κόμματα - κινήματα που συμμετέχουν στο «Φόρουμ του Σάο Πάολο» διακηρύσσουν ότι παλεύουν ενάντια στον ιμπεριαλισμό, κυρίως το βορειοαμερικανικό, που χαρακτηρίζουν ως αυτοκρατορία, και θέτουν γενικά ως προοπτική το σοσιαλισμό. Φυσικά, δίνονται πολλές και διαφορετικές ερμηνείες του όρου, που μπορεί να ξεκινά από τον εκσυγχρονισμό του αστικού κράτους, τη σοσιαλδημοκρατία και οπορτουνιστικές θέσεις, χωρίς να είναι ξεκάθαρος ο ταξικός χαρακτήρας της σύγκρουσης, που σε πολλές χώρες όπως στη Βενεζουέλα, τη Βολιβία, το Εκουαδόρ έχει οξυνθεί ιδιαίτερα.

Μέσα και από την τελική διακήρυξη φαίνεται να περιορίζεται ουσιαστικά η αντιιμπεριαλιστική πάλη μονοδιάστατα ενάντια στις ΗΠΑ και δεν μπαίνει στο στόχαστρο και ο άλλος ιμπεριαλιστικός οργανισμός, η ΕΕ. Υπάρχουν πολλές αυταπάτες και για «αμοιβαίες συνεργασίες» για την εκλογική πάλη και την «κοινοβουλευτική δημοκρατία», αυταπάτες ότι η λεγόμενη λατινοαμερικανική ένωση «Ουνασούρ» (UNASUR) στα πρότυπα της ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει ως δήθεν «αντίπαλο δέος» στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Υποτιμάται η παρέμβαση που κάνει η ΕΕ στην περιοχή, που προσπαθεί να προσεταιριστεί τις αλλαγές που γίνονται για τα δικά της συμφέροντα.

Ενισχυμένη παρουσία είχε στο Φόρουμ και το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) και έγινε σαφές ότι επιδιώκει να γίνει ο επίσημος συνομιλητής των αριστερών δυνάμεων στην περιοχή και μάλιστα να αξιοποιήσει αυτή τη σύνδεση με τα κινήματα στη Λατινική Αμερική και ενόψει των ευρωεκλογών του χρόνου.

Στο «Φόρουμ του Σάο Πάολο» ασκείται και κριτική από ριζοσπαστικές δυνάμεις στη Λατινική Αμερική, που διαβλέπουν ότι μόνο με ρήξη με τις ντόπιες αστικές τάξεις, με επαναστατική δράση σε ταξική αγωνιστική κατεύθυνση, μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για ουσιαστικά φιλολαϊκές λύσεις, για να μπορέσουν να εδραιωθούν οι σημαντικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί και να μην υπάρξει πισωγύρισμα.