Associated Press

Με τη «Συμφωνία για την έκδοση» θα αρκεί μια απλή αίτηση για να εκδοθεί στις ΗΠΑ οποιοσδήποτε Ευρωπαίος πολίτης, εναντίον του οποίου θα υπάρχει, απλή έστω, υποψία για εγκληματική πράξη. Παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, Φ. Πετσάλινικου, για την προστασία των πολιτών, όπως προκύπτει από το κείμενο της Συμφωνίας, αναλυτικά αποσπάσματα του οποίου δημοσιεύει σήμερα ο «Ρ», επιχειρείται ένα ισχυρό πλήγμα εις βάρος των δημοκρατικών ελευθεριών και των ατομικών δικαιωμάτων. Ισοπεδώνονται Συντάγματα, διεθνές δίκαιο, εθνικοί νόμοι, ακόμη και τα «νομικά ήθη» που ίσχυαν επί αιώνες.

«Το γεγονός ότι χρειάζεται μια νέα συμφωνία που ρυθμίζει τα θέματα έκδοσης και δικαστικής συνδρομής», μας είπε ο καθηγητής Ποινικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Μανωλεδάκης, «δείχνει και τις πραγματικές προθέσεις των συντακτών της. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και όλες οι ευρωπαϊκές συμβάσεις στη συνέχεια, όπως και όλα τα Συντάγματα, ιδίως το δικό μας, παρέχουν εγγυήσεις στον πολίτη ότι θα έχει μια δίκαιη δίκη όταν κατηγορείται. Η συμφωνία αυτή, λοιπόν, γίνεται για να δοθεί η δυνατότητα παρεκκλίσεων από το μοντέλο αυτό».

Με τις Συμφωνίες αυτές ολοκληρώνεται το νομικό οπλοστάσιο της «αντιτρομοκρατικής σταυροφορίας». Μόνο που αν λάβει κανείς υπόψη τον ορισμό της τρομοκρατίας από τις αμερικανικές αρχές, αλλά και από τους «εταίρους» της ΕΕ, γίνεται αντιληπτό ότι στο στόχαστρο βρίσκονται εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, κινήματα κοινωνικής απελευθέρωσης, επαναστατικά κόμματα, συνδικάτα, εργαζόμενοι, λαοί που δε συμβιβάζονται με τα συρματοπλέγματα της «Νέας Τάξης».

Οσο για τη «Συμφωνία σχετικά με τη δικαστική συνδρομή», ο καθηγητής Γ. Μανωλεδάκης τονίζει: «Με τη συμφωνία αυτή, οι υπουργοί Δικαιοσύνης της ΕΕ αναγνωρίζουν στις αμερικανικές αρχές το ρόλο του επόπτη του ευρωπαϊκού νομικού συστήματος, όπως και του νομικού συστήματος των κρατών - μελών. Ειδικά μετά την 11η Σεπτέμβρη του 2001, οι ΗΠΑ επιδίωξαν να πάρουν αυτό το ρόλο. Από τις εξελίξεις προκύπτει ότι πέτυχαν, defacto, το στόχο τους. Τώρα λοιπόν τον πετυχαίνουν και dejure».

Ανεπιτυχώς προσπάθησε, την περασμένη Τρίτη, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Φ. Πετσάλνικος, να αποκρούσει την κατηγορία ότι η Συμφωνία ανοίγει το δρόμο για την έκδοση οποιουδήποτε πολίτη (και Ελληνα πολίτη) κράτους - μέλους της ΕΕ. Ο υπουργός επικαλέστηκε τη διμερή συμφωνία Ελλάδας - ΗΠΑ για το θέμα αυτό. Ομως το άρθρο 1 της Συμφωνίας τον διαψεύδει.

«Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι άλλο είναι η διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδας - ΗΠΑ, στην οποία αναφέρθηκε ο υπουργός Δικαιοσύνης και άλλο αυτή η συμφωνία η οποία θα έρθει να παρακάμψει, να υπερφαλαγγίσει την ισχύουσα συμφωνία, μας είπε ο Γ. Μανωλεδάκης. Η καινούρια συμφωνία γίνεται για να υπάρχει μια ομοιόμορφη μεταχείριση σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Το ερώτημα είναι γιατί να γίνεται τώρα μια τέτοια συμφωνία, αφού υπάρχουν διμερείς συμφωνίες που λειτουργούσαν μέχρι σήμερα;».

Μείζον θέμα δημιουργείται από το γεγονός ότι η Συμφωνία δίνει τη δυνατότητα έκδοσης πολίτη κράτους - μέλους της ΕΕ στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις περισσότερες των οποίων ισχύει η θανατική ποινή.

Ο καθηγητής του Ποινικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γ. Μανωλεδάκης, είναι κατηγορηματικός: «Αν οι υπουργοί της ΕΕ ήθελαν να βρίσκονται σε αρμονία με τα συντάγματα των κρατών τους και τους νόμους που ισχύουν στην ΕΕ θα μπορούσαν να διατυπώσουν την εξής ξεκάθαρη πρόταση: "Απαγορεύεται η έκδοση οποιουδήποτε πολίτη σε χώρα όπου ισχύει η ποινή του θανάτου". Στη συμφωνία όμως αναφέρεται ότι ένα κράτος - μέλος μπορεί να αρνηθεί την έκδοση στις ΗΠΑ. Πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί και να μην την αρνηθεί. Αλλο είναι να λες ότι απαγορεύεται η έκδοση σε χώρα όπου ισχύει η ποινή του θανάτου και άλλο να λες ότι "μπορεί να απαγορευτεί"».

Ενα χαρακτηριστικό των Συμφωνιών για την έκδοση και τη δικαστική συνδρομή είναι οι ασαφείς και γενικόλογες διατυπώσεις, σε σημείο που όλα να γίνονται διαπραγματεύσιμα. «Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, τονίζει ο Γ. Μανωλεδάκης, γιατί προκειμένου να παρακαμφθούν οι ισχύουσες ρυθμίσεις θα ασκηθούν πιέσεις και ως αποτέλεσμα έχουμε τη μεταφορά του θέματος από το δικαστικό στο πολιτικό επίπεδο. Και όλοι γνωρίζουν τι σημαίνουν πιέσεις στο πολιτικό επίπεδο από τις ΗΠΑ που είναι η μόνη "υπερδύναμη" σήμερα στα ανίσχυρα κράτη, ιδίως τα μικρά της ΕΕ».

Δύο ακόμη στοιχεία που επιβεβαιώνουν το χαρακτήρα της «Συμφωνίας για την έκδοση», είναι η αναδρομική ισχύς της (άρθρο 16) και η παροχή της δυνατότητας για «διπλή δίκη» του προσώπου που εκδίδεται (άρθρο 9). Ετσι, οι αμερικανικές αρχές αποκτούν το δικαίωμα να ζητήσουν (και να πάρουν) την έκδοση προσώπων που θεωρούν ύποπτα για υποθέσεις του παρελθόντος (ακόμη και παραγεγραμμένων), αλλά και να δικάζουν τον εκδιδόμενο ακόμη και αν έχει δικαστεί για το ίδιο αδίκημα στη χώρα του...

Και τι γίνεται στην περίπτωση που το Σύνταγμα, ή οι νόμοι, ενός κράτους απαγορεύουν την έκδοση ενός προσώπου, το οποίο ζητούν οι ΗΠΑ;

«Κρίσιμο σημείο της συμφωνίας είναι η παράγραφος 2 του άρθρου 17, σημειώνει ο καθηγητής Γ. Μανωλεδάκης, όπου οι συνταγματικές αρχές ενός κράτους, όπως και οι δικαστικές αποφάσεις στο κράτος αυτό, γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης αν εμποδίζουν την έκδοση ενός προσώπου από το συγκεκριμένο κράτος. Αυτό σημαίνει ότι αν το Σύνταγμα μιας χώρας απαγορεύει την έκδοση, αλλά οι ΗΠΑ επιμένουν στην αίτησή τους, τότε μπορεί να γίνουν διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση αυτού του κράτους για να παρακαμφθεί η συνταγματική επιταγή. Το επικίνδυνο, όπως σας έλεγα, είναι ότι αυτές οι διαπραγματεύσεις γίνονται σε πολιτικό επίπεδο, όπου τα μικρά κράτη είναι πολύ δύσκολο να αντισταθούν στις αμερικανικές πιέσεις, ακόμα και αν χρειαστεί να καταπατήσουν το ίδιο τους το Σύνταγμα. Φοβούμαι ότι με τις συμφωνίες σχετικά με την έκδοση και τη δικαστική συνδρομή οι ΗΠΑ αποκτούν το δικαίωμα, με μια απλή αίτηση, να έχουν στα χέρια τους οποιοδήποτε θεωρούν «ύποπτο». Εκεί στοχεύουν κατά τη γνώμη μου οι συμφωνίες. Η εφαρμογή αυτών των ρυθμίσεων οδηγεί στη δημιουργία ενός υπερυπουργείου Δικαιοσύνης με έδρα στις ΗΠΑ και το οποίο θα εποπτεύει όλα τα θέματα που αφορούν την ποινική καταστολή στις χώρες - μέλη της ΕΕ».