Για να απαντήσουμε στη φιλολογία των ημερών πρέπει να δούμε κάποια πράγματα.

Τι είναι το ντόπινγκ;

Αν και η ετοιμολογία της λέξης δεν είναι και τόσο αποσαφηνισμένη, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Αντι-Ντόπινγκ (WADA), ντόπινγκ είναι: «Η παρουσία ουσίας σε βιολογικό υγρό αθλητή ή η χρήση ή η απόδειξη χρήσης ουσίας ή μεθόδου, η οποία έχει την ικανότητα να βελτιώσει την αθλητική επίδοση και παράλληλα, είτε υποβάλλει σε κίνδυνο την υγεία του αθλητή, είτε αντίκειται στο πνεύμα του αθλητισμού».

Για να είμαστε όμως πιο ξεκάθαροι, ντόπινγκ υπάρχει νόμιμο και παράνομο. Γιατί στην πραγματικότητα ουσίες που αποδεδειγμένα βοηθούν στη βελτιστοποίηση της απόδοσης επιτρέπονται μέχρι ένα ορισμένο όριο. Πρόβλημα έχουν όσοι κάνουν χρήση ανιχνεύσιμων ουσιών και έχουν παραβιάσει τα όρια. Αλώβητοι βγαίνουν όσοι έχουν χρησιμοποιήσει μη ανιχνεύσιμες ουσίες ή μεθόδους και όσοι μέσα από τα κατάλληλα βιοχημικά μονοπάτια σβήσανε τα ίχνη των παράνομων ουσιών. Αλλωστε, όλοι αποδέχονται ότι στην κάθε φάση το ντόπινγκ είναι ένα βήμα μπροστά από το αντιντόπινγκ.

Ο κύριος λόγος της χρήσης αυτών των ουσιών είναι η γρήγορη αποκατάσταση μεταξύ των προπονήσεων στη φάση της προετοιμασίας, ώστε ο αθλητής να κάνει αποδοτική προπόνηση και όχι κύρια το περίσσευμα ενέργειας λίγο πριν τον αγώνα, όπως πολλοί πιστεύουν. Γι' αυτό και οι μεγάλοι αθλητές φεύγουνε για προετοιμασία στα πιο απίθανα μέρη και επιστρέφουν «καθαροί» λίγο πριν από τον αγώνα.

Αφού συνεκτιμήσουμε όλα τα παραπάνω, πρέπει να απαντήσουμε και σε μια πολύ δύσκολη ερώτηση: Υπάρχει σήμερα υψηλός αθλητισμός, σπάει σήμερα ένα παγκόσμιο ρεκόρ, χωρίς ντοπάρισμα;

Οταν σήμερα ανοίγουν συζητήσεις για γονιδιακό ντοπάρισμα, όταν τα σκάνδαλα ανακύπτουν καθημερινά το ένα μετά το άλλο, όταν ο γύρος της Γαλλίας, ο σημαντικότερος ποδηλατικός αγώνας, αντιμετωπίζει πρόβλημα λόγο των εκτεταμένων περιστατικών, ποιος μπορεί να μας πείσει ότι ντοπαρισμένοι ήταν μόνο αυτοί τους οποίους έχει πιάσει το αντιντόπινγκ;

Δε θα ήταν καθόλου χρήσιμο να καταφύγουμε σε ακραίες δηλώσεις του τύπου «είναι όλοι ντοπαρισμένοι», αλλά η ταπεινή προσωπική μου άποψη είναι ότι η όλη διαδικασία στον υψηλό αθλητισμό είναι ένα παιχνίδι με τα ανιχνεύσιμα όρια και τις ουσίες ώστε να βγει «καθαρός» ένας αθλητής. Απλά, όταν όλοι οι παράγοντες όπως ταλέντο, προπόνηση κ.ά. δώσουν ό,τι είχαν να δώσουν, στο παιχνίδι μπαίνει η χημεία και κερδισμένος βγαίνει αυτός που θα τα υπολογίσει καλύτερα και αυτός που θα πάρει τα καλύτερα. Ζήτημα είναι λοιπόν το κατά πόσο αποδεχόμαστε αυτή τη διαδικασία.

Σίγουρα η βάση όλης αυτής της υπόθεσης βρίσκεται στην άγρια εμπορευματοποίηση του αθλητισμού. Η ανάγκη για ντοπάρισμα προκύπτει από τις απαιτήσεις των χορηγών για νίκες και ρεκόρ, προκύπτει από το γεγονός ότι ένας αθλητής βρίσκει υποστήριξη μόνο όταν φτάσει στην κορυφή. Το ντοπάρισμα είναι φυσικό επακόλουθο όταν το κύριο μέσο χρηματοδότησης του αθλητισμού είναι οι εταιρείες - χορηγοί που ζητάνε δημοτικότητα, θέλουν ρεκόρ και θέαμα.

Υπάρχει όμως ένα ζήτημα που πρέπει να απαντήσουμε σαν κοινωνία, σαν κράτος, σαν έθνος, σαν φίλαθλοι. Πρέπει να αποφασίσουμε ότι όταν χειροκροτούμε μια ανδρόμορφη γυναίκα που τερματίζει νικήτρια τα 100 μέτρα, όταν κρεμάμε αφίσες ενός μπασκετμπολίστα που καρφώνει πηδώντας από τη γραμμή του τρίποντου, όταν εκστασιαζόμαστε με μια ποδοσφαιρική ομάδα που κερδίζει Τρίτη, Πέμπτη, Σάββατο και κάνει και διπλές προπονήσεις ενδιάμεσα, όταν περιμένουμε μπροστά στην οθόνη να δούμε πόσα μετάλλια θα πάρει φέτος η χώρα μας στους Ολυμπιακούς Αγώνες, δε θα βρίσουμε, δε θα κατηγορήσουμε, δε θα μας πειράξει αν στην αθλήτρια αυτή ανιχνευτούν παράλογα επίπεδα τεστοστερόνης, αν στον μπασκετμπολίστα ανιχνευτεί το χ εργογόνο βοήθημα, αν κάποιος ποδοσφαιριστής πέσει στη μέση του αγώνα από ανακοπή και ανακαλύψουμε μετά EPO στα κόκκινα, αν αντί για μετάλλια γυρίσουν κουρασμένοι και υγιείς αθλητές από το Πεκίνο.

Το ντοπάρισμα βρίσκεται σήμερα παντού. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι μπορεί ο οποιοσδήποτε να προμηθευτεί εργογόνα βοηθήματα από ένα φαρμακείο ή και από ένα εμπορικό κατάστημα με είδη γυμναστικής. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ντοπάρεται κάποιος πίνοντας «red-bull».

Σχετικές έρευνες που έχουν γίνει για το θέμα του ντόπινγκ λένε ότι η πλειοψηφία των αθλητών θα έκανε χρήση απαγορευμένων ουσιών προκειμένου να κερδίσουν ένα Ολυμπιακό μετάλλιο ακόμη και αν αυτό συνεπάγονταν σημαντικά προβλήματα υγείας μετά από κάποιο διάστημα.

Κυρίαρχο ερώτημα λοιπόν είναι «τι αθλητισμό θέλουμε;».

Σήμερα ο υψηλός αθλητισμός, ο εξαρτημένος από τη χρηματοδότηση των πολυεθνικών και την τηλεθέαση είναι σφιχτά δεμένος στο άρμα της χημείας. Στον αντίποδά του βρίσκεται ο μαζικός αθλητισμός, που καλλιεργεί πρότυπα ευγενούς άμιλλας, υγιεινής ζωής, ανθρώπινα και όχι υπεράνθρωπα πρότυπα.

Τα όρια της φυσικής απόδοσης είναι συγκεκριμένα. Για να απαλλαγούμε από το ντόπινγκ πρέπει σαν κοινωνία να αποδεχτούμε αυτά τα όρια και να αποδεσμευτούμε από την ανάγκη να νιώσουμε εθνική ή συλλογική υπερηφάνεια από μια νίκη σε παγκόσμιο πρωτάθλημα ή μια συλλογή Ολυμπιακών μεταλλίων μέσα σε αυτές τις συνθήκες. Πρέπει ο αθλητισμός να πάψει να είναι εξαρτημένος από τις πολυεθνικές που εκβιάζουν για νίκες προκειμένου να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Δεν μπορεί σίγουρα κανείς να απαντήσει με ευθύτητα αν είναι εφικτό σήμερα να έχουμε υψηλό αθλητισμό χωρίς ντοπάρισμα. Μάλλον οι περισσότερες γνώμες συγκλίνουν στο όχι, αλλά ένα είναι το σίγουρο. Οτι στην Ελλάδα που είναι πρώτη στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία, στην Ελλάδα όπου τα σχολεία στερούνται βασικών προϋποθέσεων για την υλοποίηση προγραμμάτων άσκησης, στην Ελλάδα όπου η άσκηση είναι προνόμιο όσων έχουν να πληρώσουν τα ιδιωτικά γυμναστήρια, στην Ελλάδα όπου αθλητικά σωματεία με φυτώρια 100 και πλέον παιδιών χρηματοδοτούνται σε ετήσια βάση με ποσό λιγότερο από το μισθό τριών μηνών για ένα γυμναστή, δεν μπορεί να είναι προτεραιότητα η ανάδειξη αθλητών υψηλής κλάσης οι οποίοι θα καταλήξουν ένα ακόμη προϊόν για τη βιομηχανία του αθλητισμού.