Ο παγκόσμιος χάρτης των Ξένων Αμεσων Επενδύσεων είναι ένα απαραίτητο εργαλείο που συμβάλλει στην ερμηνεία των διεθνών εξελίξεων σ' όλα τα μήκη και πλάτη της γήινης σφαίρας. Στο χάρτη αυτό μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τις κινήσεις των κεφαλαίων, να εντοπίσει τις περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, να ερμηνεύσει στρατιωτικές επεμβάσεις, περιφερειακές συγκρούσεις, πολιτικές ανακατατάξεις. Να αντιληφθεί το μέγεθος και την οξύτητα των αντιθέσεων και των ανταγωνισμών για το μοίρασμα των αγορών, το μοίρασμα του κόσμου, τον έλεγχο της διεθνούς οικονομίας.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της υπηρεσίας του ΟΗΕ για το εμπόριο και την ανάπτυξη (UNCTAD), οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις (ΞΑΕ) σ' όλο τον κόσμο έφτασαν το 2005 τα 916 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένες κατά 29% εν συγκρίσει με το 2004.

Πριν προχωρήσουμε όμως σε μια αναλυτικότερη παρουσίαση των στοιχείων πρέπει να διευκρινίσουμε ότι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις είναι οι άμεσες επενδύσεις κεφαλαίου στο εξωτερικό με σκοπό την εξασφάλιση του δικαιώματος άμεσου ελέγχου από τον επενδυτή πάνω στην ξένη επιχείρηση, ή την ξένη εταιρεία στην οποία επενδύει.

Οι διεθνείς επενδυτές επιδιώκουν να επενδύουν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό πρώτα απ' όλα με τη μορφή των άμεσων επενδύσεων γιατί είναι πιο κερδοφόρες και τους δίνουν τη δυνατότητα να εξουσιάζουν τις τύχες των επιχειρήσεων, αλλά και ολόκληρων κλάδων της οικονομίας στις χώρες όπου επενδύουν. Υπολογίζεται ότι οι Ξένες Αμεσες Επενδύσεις είναι περίπου το 70% των συνολικών επενδύσεων σ' όλο τον κόσμο.

Πρέπει, λοιπόν, να σημειώσουμε ότι οι επενδύσεις του 2005 απέχουν πολύ απ' αυτές του 2000, όταν είχαν φτάσει στο ύψος - ρεκόρ του 1,4 τρισεκατομμυρίου δολαρίων!

Ωστόσο, το ποσό των επενδύσεων παραμένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, αν σκεφθεί κανείς πως πρόκειται για κεφάλαια που εμφανίζονται ως «πλεονάζοντα» στις χώρες απ' τις οποίες προέρχονται.

Μια παρατήρηση της UNCTAD με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος των παγκόσμιων επενδύσεων, το 2005, έγιναν σε διασυνοριακές συγχωνεύσεις και εξαγορές επιχειρήσεων, γεγονός που δείχνει επιτάχυνση των διαδικασιών συγκεντροποίησης του κεφαλαίου σε διεθνικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, η αξία των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών, δηλαδή μεταξύ επιχειρήσεων από διαφορετικές χώρες, έφτασε τα 716 δισ. δολάρια, αυξημένη κατά 88% σε σχέση με το 2004. Από την UNCTAD καταγράφηκαν 6.134 συμφωνίες τέτοιου χαρακτήρα, κατά 20% περισσότερες από το 2004.

Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει την τάση για τη διαρκή μεγέθυνση των διεθνικών μονοπωλίων, τα οποία στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν ηγεμονεύουσα θέση στους κλάδους της παγκόσμιας οικονομίας εξαγοράζουν, ή απορροφούν μικρότερες συγκριτικά με τα ίδια μονοπωλιακές επιχειρήσεις ή άλλες επιχειρήσεις με πολύ ταχείς ρυθμούς.

Οι μεγαλύτερες επενδύσεις και οι μεγαλύτερες εξαγορές, ή συγχωνεύσεις (περίπου το 65% του συνόλου των ΞΕΑ) έγιναν το 2005 στον τομέα των υπηρεσιών, έτσι όπως τον προσδιορίζει η αστική οικονομία. Γιατί σύμφωνα με τα στοιχεία της UNCTAD οι επενδύσεις σ' αυτό τον κλάδο έγιναν κυρίως στις τηλεπικοινωνίες και στην αγορά ακινήτων. Αλλά αυτοί οι κλάδοι δεν είναι κλάδοι υπηρεσιών αλλά βιομηχανίας.

Βεβαίως, απ' αυτά τα στοιχεία φαίνεται μείωση στο μεταποιητικό τομέα, όπου οι επενδύσεις μειώθηκαν κατά 4% μέσα σε ένα χρόνο, και η απότομη άνοδος (κατά 10% σε σχέση με το 2004) στον πρωτογενή τομέα και πρωτίστως στην πετρελαϊκή βιομηχανία.

Τη μερίδα του λέοντος των Ξένων Αμεσων Επενδύσεων πήραν και πάλι οι ισχυρές καπιταλιστικές χώρες (542 δισ. δολάρια), ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες έγιναν ξένες επενδύσεις ύψους 334 δισ. δολαρίων, οι μεγαλύτερες που έγιναν ποτέ σ' αυτήν την κατηγορία χωρών, όπως φαίνεται και στον πίνακα που δημοσιεύουμε. Ειδικότερα, οι επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες (Ασία, Αφρική, Λατινική Αμερική) συνοδεύονται πάντα από ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και την επιβολή επαχθών όρων στις χώρες όπου γίνονται. Με σκοπό, φυσικά, τη μεγιστοποίηση του κέρδους και τη διασφάλιση των συμφερόντων των επενδυτών.

Τα διεθνικά μονοπώλια, όπως είναι φυσικό, πραγματοποιούν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των ΞΕΑ. Ομως, όπως αναφέρει η UNCTAD, τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν στον κατάλογο των μεγάλων επενδυτών και κρατικές επιχειρήσεις, κυρίως από αναπτυσσόμενες χώρες και ειδικά επιχειρήσεις διαχείρισης φυσικών πόρων.

Η UNCTAD, σχετικά με τα διεθνικά μονοπώλια, υπολογίζει σε περίπου 77.000 τις μητρικές εταιρείες και σε πάνω από 770.000 τις ξένες θυγατρικές τους. Το 2005, αυτές οι ξένες θυγατρικές είχαν παραγωγή, κατ' εκτίμηση, 4,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και απασχόλησαν περίπου 62 εκατομμύρια εργαζομένους. Οι εξαγωγές τους σε προϊόντα και υπηρεσίες ξεπέρασαν τα 4 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Η Βρετανία ήταν και το 2005 ο μεγαλύτερος παραλήπτης ξένων επενδύσεων (165 δισ. δολάρια), ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ΗΠΑ. Το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων στις χώρες αυτές γίνεται σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας, ενέργειας, τηλεπικοινωνιών.

Από τις υπόλοιπες χώρες, η Κίνα βρίσκεται στην πρώτη θέση ως προς τις ξένες επενδύσεις στην οικονομία της και ακολουθούν η Σιγκαπούρη, το Μεξικό και η Βραζιλία.

Οσον αφορά στην κατανομή των ξένων επενδύσεων στις διάφορες περιοχές του κόσμου, η Ευρωπαϊκή Ενωση βρίσκεται στην πρώτη θέση, αφού υποδέχτηκε επενδύσεις 422 δισ. δολαρίων. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Νότια, Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία με 165 δισ. δολάρια, στην τρίτη θέση η Βόρεια Αμερική με 133 δισ. δολάρια και ακολουθούν η Κεντρική και Νότια Αμερική (65 δισ. δολάρια), η Δυτική Ασία (34 δισ. δολάρια) και η Αφρική με 31 δισ. δολάρια. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι επενδύσεις στην Αφρική ήταν οι μεγαλύτερες που έγιναν ποτέ.

Η UNCTAD σημειώνει ακόμη ότι, για πρώτη χρονιά, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ασίας, κυρίως η Κίνα, είχαν μια αξιόλογη παρουσία στην εξαγωγή επενδύσεων προς τον υπόλοιπο κόσμο, αφού υπολογίζεται ότι πραγματοποίησαν επενδύσεις 133 δισ. δολαρίων, δηλαδή το 17% του συνόλου των παγκόσμιων άμεσων ξένων επενδύσεων.