Η ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης, η είσοδος των επιχειρήσεων στα σχολεία και στα πανεπιστήμια δεν είναι μια εικόνα από το μακρινό μέλλον της χώρας μας αλλά μια πραγματικότητα που έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια και η ανάγκη να ανακοπεί αυτή η πορεία προβάλλει όλο και πιο έντονη μπροστά μας. Σε αυτήν την πραγματικότητα είχε αναφερθεί σε ομιλία του (30/9/2003, σε εκδήλωση της Κομματικής Οργάνωσης Πειραιά) ο Θόδωρος Τζιαντζής, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ.

Ο ομιλητής αναφέρθηκε αναλυτικά στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και στο βαθύ, ταξικό, αντιλαϊκό χαρακτήρα της, στη σχέση της με τις γενικότερες καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις στην οικονομία, στις εργασιακές σχέσεις, ανέδειξε τους ταξικούς φραγμούς, την εμπορευματοποίηση-ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης και ανέπτυξε τις προτάσεις του ΚΚΕ.

Ο «Ρ» δημοσιεύει σήμερα εκτεταμένα αποσπάσματα από το μέρος εκείνο της ομιλίας που αφορούσε στη «σύνδεση» εκπαίδευσης και επιχειρήσεων.

«Δυστυχώς, η προσαρμογή της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της αγοράς και του κεφαλαίου δεν τελείωσε με τη "μεταρρύθμιση" του Αρσένη. Συνεχίζεται με νέα ποιότητα και βάθος, με επιμέρους αλλά κρίσιμες παρεμβάσεις. Η εκπαίδευσή μας πρέπει να αποτυπώνει το ανταγωνιστικό-επιχειρηματικό πνεύμα όπως γίνεται στην Αμερική. Αυτό είναι το σύνθημα της ΕΕ, τόσο στο επίπεδο του επιχειρηματικού κόσμου των βιομηχάνων όσο και των πολιτικών.

Στις ΗΠΑ 93.000.000 ενήλικοι, δηλαδή περισσότερο από ένας στους τρεις, είναι ανίκανοι να διαβάσουν τα δρομολόγια των λεωφορείων ή να γράψουν μια επιστολή. Από τους νέους μαύρους που βρίσκονται σε ηλικία σπουδών, περισσότεροι βρίσκονται στη φυλακή και λιγότεροι στα πανεπιστήμια.

Αυτή είναι η πρώτη πραγματικότητα του αμερικανικού εκπαιδευτικού συστήματος. Απόλυτος αποκλεισμός για εκατομμύρια νέους ανθρώπους. Η άλλη όψη της είναι η ιδιωτικοποίησή της.

Στην πόλη απ' όπου ελέγχεται ο περισσότερος πλούτος του κόσμου, στη Νέα Υόρκη, όπου υπάρχουν περισσότεροι εκατομμυριούχοι ανά τετραγωνικό μέτρο, δεν υπάρχει δημόσιο χρήμα για τις αμοιβές των εκπαιδευτικών. Το 2000-2001 το 15% των σχολείων ξεκίνησε χωρίς διευθυντές. Πάνω από 4.500 εκπαιδευτικοί που προσλήφτηκαν για να αναπληρώσουν αυτούς που συνταξιοδοτήθηκαν δεν έχουν τα απαιτούμενα προσόντα. Στο 15% των σχολείων δεν υπάρχουν καθαρίστριες, κι οι δάσκαλοι αναλαμβάνουν αυτό το καθήκον.

Ενώ οι δημόσιες δαπάνες περιορίζονται τα τελευταία 10 χρόνια, τα σχολικά προγράμματα και οι δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται από εταιρικές χορηγίες έχουν αυξηθεί κατά 250%. Σε αντάλλαγμα αυτών των χορηγιών τα σχολεία επιτρέπουν στις εταιρίες να μπαίνουν στα σχολεία και στην εκπαιδευτική τους διαδικασία.

Σύμφωνα με το πρόγραμμα της "Τζένεραλ Μιλς", τα σχολεία παίρνουν 10 σεντς για κάθε καπάκι προϊόντων της εταιρίας που θα στείλουν, με το σύνθημα "προσφέρουμε στα παιδιά της χώρας δωρεάν σχολικό υλικό".

Στη δεκαετία του '90 υπήρχε μια απίστευτη αύξηση της τάξης 1.300% στις αποκλειστικές συμφωνίες μεταξύ σχολείων και εταιριών αναψυκτικών. Αποκλειστικά συμβόλαια προώθησης των προϊόντων της "Κόκα - Κόλα" ή της "Πέπσι" έχουν υπογράψει 240 σχολικές περιφέρειες, σε 32 πολιτείες.

Σ' έναν αριθμό Λυκείων το μάθημα οικονομικών παρέχεται από την "Τζένεραλ Μότορς", η οποία συγγράφει και προσφέρει τα βιβλία καθώς και το περιεχόμενο του μαθήματος. Οι μαθητές μαθαίνουν από την "Τζένεραλ Μότορς" τα αγαθά του καπιταλισμού και τη μεγάλη προσφορά της στην κοινωνία.

Η "Σελ", με βίντεο που έχει φτιάξει, μαθαίνει τους μαθητές τρόπους για να έρθουν σε επαφή με τη φύση, κυρίως όμως αφού πρέπει πρώτα να γεμίσουν το ρεζερβουάρ του αυτοκινήτου σ' ένα δικό της πρατήριο. Και η "Μόμπιλ" παραδίδει μαθήματα προστασίας της φύσης μετά από την καταστροφή που η ίδια δημιούργησε από τη διαρροή πετρελαίου από τα πετρελαιοφόρα της εταιρίας.

Βέβαια, ο καλύτερος τρόπος για να εντυπώσεις στα μυαλά των παιδιών το λογότυπο για την προσφορά της επιχείρησης είναι το Ιντερνετ της σχολικής αίθουσας. Η ηλεκτρονική προώθηση προϊόντων, με την εταιρία να προσφέρει προγράμματα Η/Υ με αντάλλαγμα το δικαίωμα διαφήμισης στους μαθητές, έχει αυξηθεί κατά 150%. Οκτώ εκατομμύρια μαθητές σε 12.000 αίθουσες παρακολουθούν καθημερινά το "Τσάνελ Ουάν" που εκπέμπει ειδήσεις στο σχολείο μαζί και με διαφημίσεις.

Οι μαθητές που δε συμμορφώνονται με το σχολικό επιχειρηματικό πνεύμα, αποβάλλονται. Ετσι όταν ο Μάικλ Κάμερον φόρεσε ένα μπλουζάκι της "Πέπσι" τη μέρα της "Κόκα Κόλα" στο Λύκειο της Τζόρτζια, αποβλήθηκε, γιατί έφερε αναστάτωση στη σχολική ζωή και αμαύρωσε την εικόνα του σχολείου. Η μέρα της "Κόκα Κόλα" ήταν μέρος της συμμετοχής του σχολείου στον εθνικό διαγωνισμό με θέμα "Συνεργαστείτε με την Κόκα Κόλα". Οποιο σχολείο θα είχε την καλύτερη ιδέα προώθησης των εκπτωτικών κουπονιών της "Κόκα Κόλα" θα έπαιρνε ως βραβείο 10.000 δολάρια. Κι αν δεν αρκεί η μετατροπή των μαθητών σε κινούμενες διαφημίσεις, τα σχολεία και οι επιχειρήσεις μετατρέπουν ορισμένες φορές το ίδιο το σχολείο σε μια τεράστια φωτεινή διαφημιστική πινακίδα. Η χρησιμοποίηση του σχολικού χώρου με τους πίνακες ανακοινώσεων, τις ταράτσες, τους τοίχους και τα διδακτικά βιβλία, έχει αυξηθεί κατά 540%».

Τι σχέση έχουν όλα τα παραπάνω με τη δική μας πραγματικότητα;

«Αυτός είναι ο στόχος τους και η αλήθεια είναι ότι έχουν βάλει μπροστά να τον προχωρήσουν», είπε ο Θ. Τζιαντζής. «Φαίνεται ακατανόητο κι όμως είναι αληθινό. Ο πρώτος χορηγός που μπήκε ήδη στα σχολεία είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Μας έδωσε κάποια χρήματα, δήθεν για την αντιμετώπιση της ανεργίας, μα ζήτησε ανταλλάγματα: Να είναι μόνο ωρομίσθιοι οι εκπαιδευτικοί που θα προσληφθούν και να μπει σε εφαρμογή η ανταποδοτική λειτουργία των παρεχόμενων υπηρεσιών Παιδείας. Η κυβέρνηση αξιοποίησε αυτή τη "χορηγία", προσέλαβε ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς για να προχωρήσει πανηγυρικά η καινοτομία του "ολοήμερου σχολείου".

Ηδη από το 1997 ο γνωστός νόμος Αρσένη έχει προβλέψει την τριμερή ευθύνη στη λειτουργία του σχολείου: Το κράτος βάζει το πλαίσιο και τα χρήματα κράτος-Τοπική Αυτοδιοίκηση-γονείς! Οι Σύλλογοι Γονέων και οι Σχολικές Επιτροπές καιρό τώρα υποχρεώνονται να βγάλουν ΑΦΜ, όπως οι εταιρίες. Η ουσία λοιπόν είναι ότι μέσα στο σχολείο προωθείται ένα άλλο ακόμα σχολείο, διαφοροποιημένο, για όσους πληρώνουν, ανάλογα και με το τι μπορούν να πληρώνουν. Το πρόβλημα αυτό θα φανεί πιο έντονα το επόμενο διάστημα, όταν τελειώσει η "χορηγία" της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δίνεται για να "μπει το νερό στο αυλάκι".

Ηδη έχουμε σαφή δείγματα αυτής της προοπτικής. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του 159ου "Πιλοτικού Ολοήμερου", που απευθυνόμενο στους γονείς τούς υπογραμμίζει: "Για την κάλυψη του κόστους πληρωμής της τραπεζοκόμου στο ολοήμερο, αποφασίστηκε η συμμετοχή όλων των γονιών, με το εξής ποσό: Οσοι έχουν ένα παιδί 10.000 δρχ., όσοι έχουν δυο 15.000, όσοι έχουν τρία 20.000". Μετά από 15 μέρες, με νέα ανακοίνωση καλεί τους γονείς να ανταποκριθούν, να μην καθυστερούν, όπως γράφουν, γιατί "για πρώτη φορά ο Σύλλογός μας έγινε εργοδότης (...) αυτό είναι μια ιδιωτική πρωτοβουλία του Συλλόγου και απευθύνεται αποκλειστικά στα μέλη του, η οποία παρέχεται μόνο στα παιδιά των γονέων που είναι μέλη. Υπηρεσίες δε θα παρέχονται στα παιδιά που οι γονείς δεν πλήρωσαν. Γι' αυτό πρέπει όλοι να πληρώσετε, γιατί δε νομίζουμε ότι είναι σωστό να κάνετε διαχωρισμό και να φέρνετε τα παιδιά σας σε δύσκολη θέση, σε σχέση με τους φίλους τους".

Ηδη πριν ακόμα μπει στα γεμάτα η κυβέρνηση σ' αυτό το σχέδιο, κάποιοι δήμοι, όπως ο Δήμος Αιγάλεω, προσλάμβαναν, ως δημοτικές επιχειρήσεις, ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς. Ο Δήμος Ροδολίβους έβαλε ειδικό τέλος στο λογαριασμό της ΔΕΗ για το πιλοτικό ολοήμερο. Στο Δημοτικό Σχολείο Εκάλης, χρόνια πριν, οι γονείς είχαν προσλάβει ιδιώτες δασκάλους καλλιτεχνικών μαθημάτων, που δίδασκαν στο πρωινό πρόγραμμα του δημόσιου σχολείου. Μέχρι και πανεπιστήμια των δήμων, των νομαρχιών έχουν εξαγγείλει μερικοί, ότι σχεδιάζουν. Στο Δήμο της Αγίας Παρασκευής, οι Δημοτικοί Παιδικοί Σταθμοί (Δημοτική Επιχείρηση) είναι διαφοροποιημένοι για κάθε βαλάντιο και με τις αντίστοιχες παροχές. Από 70 ευρώ μέχρι 200 και 250. Ηδη έχουν ξεκινήσει προγράμματα στα σχολεία, π.χ., Αγωγή Καταναλωτή, Αγωγή Υγείας από τις εταιρίες τροφίμων, οδοντόκρεμας, με την ανάλογη διαφήμιση. Τα "Γκούντις", με βάση την κατανάλωση που κάνουν οι μαθητές, τους δίνουν εκπτωτικά κουπόνια για τα καταστήματα που είναι δίπλα σε φροντιστήρια.

Και κάτι ακόμα σ' αυτό το περίεργο παζλ. Η κυβέρνηση προβάλλει τώρα τα "ανοιχτά σχολεία", που προωθεί ο "Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων ΑΕ".

Τα σχολεία αυτά και οι υποδομές τους θα είναι ανοιχτά για εμπορική εκμετάλλευση. Τα σχολεία αυτά δε θα είναι ανοιχτά στη μόρφωση και στην κοινωνία, όπως λέει η κυβέρνηση, αλλά ανοιχτά στο εμπόριο της σχολικής υποδομής, η οποία πλέον δεν είναι υποχρέωση και ευθύνη του κράτους. Η ΟΣΚ ΑΕ θα επιδιώξει σ' αυτά κερδοφόρες δραστηριότητες ώστε να αποσβεστεί το κόστος ανέγερσης των κτιρίων. Το ίδιο γίνεται και με τις φοιτητικές εστίες, οι οποίες ανατίθενται σε ιδιώτες.

Το εμπόριο και το κέρδος όμως ποτέ δεν είχαν αγαθή σχέση με την Παιδεία. Δε θα υπηρετήσει τη μόρφωση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό στο σχολείο, αλλά θα επιχειρήσει να απαλλάξει την κυβέρνηση από τις ευθύνες της, βάζοντας στόχο την τσέπη των άτυχων γονιών και τον καταναλωτισμό των εφήβων μαθητών».