Μπροστά στη νέα σχολική χρονιά, η Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων Μέσης Εκπαίδευσης θέτει για μία ακόμη φορά τα αιτήματα της καλλιτεχνικής παιδείας, που η πολιτεία επιμένει να αγνοεί και να θάβει, πίσω από τις ψευδώνυμες μεταρρυθμίσεις που προώθησε στην εκπαίδευση. Μεταρρυθμίσεις, που, στην ουσία τους, πολλαπλασιάζουν και οξύνουν τα προβλήματα του σχολείου, υποσκάπτουν το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης, ενώ θίγουν καίρια και απειλούν να θίξουν ακόμα περισσότερο στο μέλλον, τα εργασιακά και άλλα δικαιώματα των εκπαιδευτικών.Οι αλλαγές αυτές θίγουν και την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Οι καθηγητές καλλιτεχνικών μαθημάτων δίνουν και θα συνεχίσουν να δίνουν μια σκληρή μάχη. Η Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων έχει αναπτύξει, όλα αυτά τα χρόνια, μια πλούσια δραστηριότητα. Είναι η απάντηση στην υποβάθμιση και τον παραγκωνισμό της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στη Μέση Εκπαίδευση.

Οπως μας λέει η πρόεδρος της Ενωσης Ζωή Χατζή, "μπροστά στη νέα σχολική χρονιά, από τίποτε δεν παραιτούμαστε. Δε δεχόμαστε σαν "κλεισμένη" και "τελειωμένη" υπόθεση την έξωση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης από τα μαθήματα γενικής παιδείας στο Ενιαίο Λύκειο.Θέλουμε η εκπαίδευση τέχνης να απευθύνεται, όχι μόνο σε ορισμένους, προαιρετικά και επιλεκτικά, αλλά σε όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές. Δεν μπορούμε, επίσης, να αποδεχτούμε σαν "τετελεσμένη" υπόθεση ότι η καλλιτεχνική διδασκαλία στο Γυμνάσιο θα ασκείται εσαεί σε οριακά επίπεδα, πολύ περισσότερο, όταν την ίδια στιγμή δρομολογείται η κατάργηση των ΕΠΛ και ΤΕΛ, στα οποία η καλλιτεχνική εκπαίδευση ασκούνταν μέχρι τώρα με κάποια στοιχειώδη αλληλουχία και συνέχεια".

- Οσον αφορά στο περιεχόμενο της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης;

"Το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης είναι το κύριο πεδίο, στο οποίο η συλλογική προσπάθεια των καλλιτεχνών εκπαιδευτικών έχει δώσει σημαντικές συνεισφορές.Χωρίς υπερβολές, μπορούμε να πούμε ότι η συλλογική προσπάθεια και η προσωπική συνεισφορά των εκπαιδευτικών τέχνης, είναι ακριβώς αυτή που εξασφάλισε μέσα σε αντίξοες συνθήκες την ίδια την ύπαρξη της εκπαίδευσης τέχνης, που κάτω από άλλες προϋποθέσεις δε θα μπορούσε να περιμένει κανείς, παρά την αναπόφευκτη απονέκρωσή της".

- Ποιες είναι οι βασικές επιδιώξεις της Ενωσής σας;

"Τα πολύ σημαντικά και πέρα από κάθε αμφισβήτηση θετικά βήματα, που έχουμε κάνει σαν σύλλογος, δε θα είναι πραγματικά ασφαλή και σίγουρα, όσο θα απέχουμε από το να υλοποιηθούν έμπρακτα στην εκπαίδευση οι δύο θεμελιώδεις επιδιώξεις μας: Η πρώτη είναι η στερέωση και ανάπτυξη της εκπαίδευσης τέχνης στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η δεύτερη είναι η ανύψωση της καλλιτεχνικής διδασκαλίας στο σχολείο, έτσι ώστε να μην αποτελεί μπάλωμα, αλλά ουσιαστικό κρίκο της όλης εκπαιδευτικής διαδικασίας.Είναι επιδιώξεις απολύτως σύμφωνες με τις βαθύτερες ανάγκες της παιδείας, με τις ενδόμυχες αναζητήσεις των νέων ανθρώπων, με τις απαιτήσεις του πολιτισμού. Παρά τις προσπάθειές μας όμως, οι διεκδικήσεις αυτές παραμένουν ανεκπλήρωτες".

"Από τις σημαντικές δραστηριότητες της Ενωσης, αναφέρουμε το σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε και αυτή τη χρονιά, σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Στο πλαίσιο του σεμιναρίου πραγματοποιήθηκε και ημερίδα με θέμα "Τα αναλυτικά προγράμματα και τα βιβλία εικαστικής αγωγής της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης".

Η ημερίδα έγινε, σε εποχή που το μάθημα των εικαστικών έχει, ουσιαστικά, εκδιωχθεί από το Λύκειο. Εχει καταργηθεί από υποχρεωτικό και διδάσκεται στην Α και Β Λυκείου σαν επιλογής, ενώ στη Γ Λυκείου δε διδάσκεται καθόλου, με αποτέλεσμα οι μαθητές που θα κατευθύνονται σε σχετικές με την τέχνη περιοχές, να μένουν ξαφνικά ακάλυπτοι. Ακόμα και σ' αυτό το "προαιρετικό" δίωρο της Α και Β Λυκείου, είναι φανερό ότι το μάθημα κινδυνεύει να μη διδάσκεται, γιατί οι μαθητές θα επιλέγουν ένα ή δύο το πολύ, ανάμεσα σε πολλά άλλα και είναι γνωστό ότι, αν δεν υπάρχει ικανός αριθμός μαθητών, δε θα διδάσκονται καθόλου. Είναι επίσης γνωστή η έλλειψη ειδικών αιθουσών στα περισσότερα σχολεία της χώρας, καθώς και το ότι στην Α Λυκείου το δίωρο θα το μοιράζονται τα εικαστικά, το θέατρο και η μουσική. Δηλαδή θα διδάσκεται ελάχιστα, ακόμα και σαν προαιρετικό.

Εχει κατ' επανάληψη ζητηθεί, τόσο από την Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων, όσο και από το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας, η καλλιτεχνική παιδεία να πάρει τη θέση που της αναλογεί στη Μέση Εκπαίδευση, σαν απαραίτητη γνώση για κάθε πολίτη αυριανό, όμως το υπουργείο Παιδείας δεν είναι "ανοιχτό" στο διάλογο".

"Αν για το περιεχόμενο γενικά των αναλυτικών προγραμμάτων, που θα ισχύουν από φέτος στο Λύκειο, επικρατεί ως την ώρα αυτή σοβαρή σύγχυση, μπορούμε να πούμε ότι ειδικά για τα μαθήματα επιλογής, που αποτελούν αντικείμενο της καλλιτεχνικής διδασκαλίας, η σύγχυση είναι πολύ μεγαλύτερη. Και πρόκειται στην περίπτωση αυτή για σύγχυση, η οποία υπάρχει πρώτα - πρώτα στη σκέψη εκείνων ακριβώς που τη διαμόρφωσαν πρόχειρα, εξήγγειλαν και προωθούν, υποτίθεται, τώρα την εφαρμογή των νέων προγραμμάτων, χωρίς να είναι οι ίδιοι σε θέση ακόμα να πουν με πληρότητα περί τίνος ακριβώς πρόκειται και με ποιον τρόπο μπορούν να πραγματοποιηθούν".

- Με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, δόθηκαν στους μαθητές και τους καθηγητές τα νέα βιβλία που αφορούν στην καλλιτεχνική εκπαίδευση. Πώς τα κρίνετε;

"Τα νέα βιβλία για τον καθηγητή και για το μαθητή που εκδόθηκαν, άρχισαν να αποστέλλονται μόλις τώρα στα σχολεία. Συνεπώς δεν τα έχουμε πάρει, κι όσοι τυχόν τα προμηθεύτηκαν, δεν τα έχουν ακόμα στοιχειωδώς μελετήσει. Ετσι, δεν είμαστε σε θέση να σχολιάσουμε αυτή τη στιγμή το περιεχόμενό τους. Μπορούμε όμως, χωρίς δεύτερη ματιά, να σχολιάσουμε το γεγονός ότι πρόκειται για εκδόσεις που από την άποψη της μορφής αποτελούν κυριολεκτικά τον ορισμό της ακαλαισθησίας. Κακοτυπωμένα, μίζερα, παραμορφώνουν τα έργα τέχνης που περιέχουν, κακοποιούν με τις κακέκτυπες εικόνες τους τις δημιουργίες, που, ίσα - ίσα, ένα οποιοδήποτε βιβλίο για την τέχνη όφειλε να σέβεται.Αν η απελπιστική "φτήνια" στον εκδοτικό τομέα μπορεί να γίνει ίσως ανεκτή για κάποια άλλα σχολικά βιβλία, δεν επιτρέπεται για βιβλία σχετικά με τις εικαστικές τέχνες, γιατί κάτι τέτοιο συνιστά την αυτοαναίρεσή τους. Θέλουμε να ελπίζουμε, κατά τα άλλα, ότι το περιεχόμενο των κειμένων δεν είναι εφάμιλλο των εικόνων που κοσμούν τα βιβλία αυτά".

- Το φετινό πανελλαδικό σεμινάριο συνέπεσε με την έκδοση του βιβλίου του Γιοχάνες Ιτεν "Τέχνη του χρώματος".Θα θέλατε να αναφερθείτε στην εκδοτική δραστηριότητα της Ενωσης;

"Η Ενωσή μας ξεκίνησε μια μακρά και επίπονη διαδρομή πριν 19 χρόνια, με μερικές μόλις δεκάδες μέλη και φίλους. Τώρα πλαισιώνεται από 700 μέλη εκπαιδευτικούς τέχνης, οργανώνοντας και συνενώνοντας σε μια κοινή συλλογική δραστηριότητα ένα δυναμικό, που έχει πράγματα να πει, που έχει απόψεις να καταθέσει, που έχει εμπειρίες να μεταφέρει, που έχει διάθεση και δυνατότητα για συνεισφορά, που αναζητά δρόμους να κάνει ακόμα περισσότερα.Στόχος μας είναι να συγκεντρώσουμε αυτό το δυναμικό με την κατάθεση του πνεύματος του καθένα. Αλλωστε, η Ενωση από την αρχή επιδίωξε να αναδείξει - συνολικά - τις δυνατότητες των καλλιτεχνών".

"Σ' αυτό το πνεύμα κινείται και η έκδοση κειμένων εικαστικών καλλιτεχνών.Τα βιβλία δηλαδή, τα οποία έγραψαν οι ίδιοι οι καλλιτέχνες και όχι βιβλία που οι φιλόλογοι αναφέρονται στους εικαστικούς.Μέχρι σήμερα, η Ενωσή μας έχει εκδώσει βιβλία για τους: Σεβερίνι, Σινιάκ, Ματίς και τη "Σύγχρονη Τέχνη", που είναι επανέκδοση. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα βιβλία αυτά, όπως και το βιβλίο του Γιοχάνες Ιτεν, που πρόσφατα εκδώσαμε, μεταφράστηκαν από εικαστικούς. Τη μετάφραση του Γ. Ιτεν έκανε η συνάδελφος Ιωάννα Ομορφοπούλου.Για την έκδοσή του, όμως, δεν είχαμε επιχορήγηση από τη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς. Τελικά, εκδόθηκε με τη μερική οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Λεβέντη. Με τα βιβλία που εκδίδουμε, με το ετήσιο περιοδικό "Καλλιτεχνική παιδεία",με τις βιντεοκασέτες που έχουμε βγάλει, τροφοδοτούμε τους καλλιτέχνες που δουλεύουν στη Μέση Εκπαίδευση. Παράλληλα, είναι ένα εργαλείο στα χέρια όλων όσων ενδιαφέρονται να ασχοληθούν με κάποιους καλλιτεχνικούς τομείς.Οι καλλιτέχνες - εκπαιδευτικοί, μέσα από όλα αυτά, παίρνουν στοιχεία τα οποία αναμεταδίδουν στα παιδιά. Χαρακτηριστικό μας είναι η δημιουργικότητα που υπάρχει ανάμεσά μας. Πρέπει να διατηρήσουμε τη δημιουργική διάσταση του μαθήματος, αλλά και τη δημιουργικότητα ανάμεσά μας. Ετσι ώστε να πνέει ένας άνεμος επικοινωνίας, ανταλλαγής και όχι επιβολής. Αυτό είναι, νομίζω, το στοιχείο που έχει κάνει το σύλλογό μας να έχει κρατηθεί τόσο καιρό και να αναπτύσσεται συνέχεια".

Ηλιάνα ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ

Ολη η διαδικασία της εργασίας των παιδιών, για ανάγλυφα με σκοπό να εντοιχιστούν σε αυλή σχολείου, είναι βιντεοσκοπημένη και διατίθεται από την Ενωση Καθηγητών Καλλιτεχνικών Μαθημάτων

Γύψινα καλούπια (αρνητικά), από τις εργασίες των παιδιών. Από τα αρνητικά καλούπια βγαίνουν τα θετικά, προκύπτοντας μια σειρά από γύψινα ανάγλυφα