Η έκδοση «Από τη μαχητική πείρα των μπολσεβίκων» εκδίδεται με αφορμή τα 100 χρόνια από τη νίκη της Οχτωβριανής Επανάστασης. Περιλαμβάνει κείμενα του Λένιν της περιόδου 1905-1917, που γράφτηκαν ως άρθρα για τον Τύπο της εποχής, αλλά και ως προτάσεις - εισηγήσεις και αποφάσεις κομματικών σωμάτων των μπολσεβίκων. Στο σύνολό τους, φωτίζουν αρκετές ιστορικές πτυχές της θεωρητικής και της πρακτικής δράσης των μπολσεβίκων, από τη συγκρότησή τους ως επαναστατικό ρεύμα στο 2ο Συνέδριο του ΣΔΕΚΡ το 1903 μέχρι και τη νίκη της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης το 1917.

Τα κείμενα της συλλογής έχουν επιλεγεί με κριτήριο να φέρουν τον αναγνώστη και την αναγνώστρια σ' επαφή με τη σχετικά λιγότερο γνωστή πτυχή της πάλης των μπολσεβίκων: Την οργανωτική ετοιμότητα στο καθήκον καθοδήγησης της ένοπλης επαναστατικής εξέγερσης για την κατάκτηση της εξουσίας, την πρακτική και τεχνική υποδομή τόσο των μπολσεβίκων όσο και μιας ευρύτερης δύναμης εργατών, αποφασισμένων ν' αποτελέσουν τη δύναμη κρούσης της επανάστασης.

Τα χρόνια που γράφτηκαν τα κείμενα, υπήρξαν χρόνια θύελλας. Σημαδεύτηκαν από το Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο (1904-1905), την επανάσταση του 1905-1907, την επακόλουθη υποχώρηση του επαναστατικού κινήματος, την έκρηξη του Α' Παγκόσμιου Πολέμου (1914), τη νέα επαναστατική άνοδο και τη νίκη της Οχτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία το 1917.

Σε όλη αυτή την περίοδο, οι μπολσεβίκοι, με την καθοδήγηση του Β. Ι. Λένιν και την καθοριστική συμβολή άλλων επαναστατών, κατάφεραν ν' ασκήσουν ηγετικό ρόλο στον αγώνα της εργατικής τάξης και των άλλων καταπιεζόμενων στρωμάτων. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου υπήρξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις τόσο στο συσχετισμό μεταξύ των τάξεων, όσο και στα άμεσα πολιτικά προτάγματα των μπολσεβίκων, στην επεξεργασία τους σε σχέση με το ποιο θα ήταν το επόμενο βήμα ανάπτυξης της Ρωσίας στο κοινωνικό και στο πολιτικό πεδίο.

Τα κείμενα αφορούν την επανάσταση του 1905 που ηττήθηκε. Αφορούν άλλες επιμέρους συγκρούσεις κι εξεγέρσεις. Αφορούν την πάλη των χρόνων 1908-1912, όπου η πάλη πήρε έως ένα βαθμό το χαρακτήρα παρτιζάνικων συγκρούσεων. Αφορούν την Επανάσταση του 1917 και την πραγματοποίηση της ένοπλης εξέγερσης ως απαραίτητο στοιχείο της, που επέφερε το αποφασιστικό πλήγμα στον αντίπαλο, καθώς και την κατάκτηση της επαναστατικής εργατικής εξουσίας. Επίσης, αναδεικνύουν ως ξεχωριστό ζήτημα την πολυκύμαντη σχέση μεταξύ επανάστασης και αντεπανάστασης. Ο Λένιν, τόσο στα κείμενα του 1905 όσο και στα μετέπειτα έως το 1917, αναδεικνύει αυτό που έλεγε και ο Μαρξ: Οσο δυναμώνει η επανάσταση, δυναμώνει και η αντεπανάσταση - η αντίδραση της άρχουσας τάξης.

Παρά τις διαφορετικές συγκυρίες και τις διαφοροποιήσεις ως προς τη στρατηγική των μπολσεβίκων, όλα τα κείμενα διέπονται από επαναστατικό, ανατρεπτικό, μαχητικό πνεύμα. Αναδεικνύουν ορισμένες αρχές της επαναστατικής πάλης, που βασικά είναι κοινές όχι μόνο για την περίοδο που γράφτηκαν, αλλά και για προγενέστερες επαναστάσεις, όπως στις αστικές. Ο Λένιν επαναλαμβάνει μετά από τον Μαρξ τα λόγια «τόλμη, τόλμη και πάλι τόλμη»¹ενός από τους ηγέτες της Γαλλικής αστικής Επανάστασης, του Νταντόν, του μεγαλύτερου αριστοτέχνη της επαναστατικής τακτικής, όπως τον χαρακτήριζε. Ακόμα και οι πρακτικές πλευρές της πάλης διέπονται από ορισμένες κοινές νομοτέλειες, π.χ. η αναγκαιότητα αντιμετώπισης ένοπλων αντιδραστικών δυνάμεων, όπως δείχνει η πείρα αντιμετώπισης των Μαύρων Εκατονταρχιών, που δολοφονούσαν μπολσεβίκους και άλλους αγωνιστές. Πρακτικά ζητήματα της πάλης (π.χ. εξασφάλιση παράνομων μετακινήσεων, αντιμετώπιση των Μαύρων Εκατονταρχιών, έκδοση παράνομου Τύπου, εξασφάλιση οικονομικών πόρων κ.λπ.) έπρεπε ν' αντιμετωπιστούν, ανεξάρτητα αν το πρόταγμα της πάλης ήταν η λεγόμενη δημοκρατική δικτατορία του προλεταριάτου και της αγροτιάς (το 1905) ή η άμεση πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής επανάστασης (το 1917). Ετσι, παρά τις διαφορετικές φάσεις που γράφτηκαν, τα κείμενα έχουν συνοχή περιεχομένου.

Από τα κείμενα της συλλογής αναδεικνύεται πως η δράση των λαϊκών μαζών, με τα επιτεύγματα και τις ελλείψεις της, διέπεται από νομοτέλειες. Γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, όπως ο Μάης του 1936, ο Δεκέμβρης του 1944, η αποχή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ από τις εκλογές του 1946, καθώς και όλη η περίοδος του αγώνα του ΔΣΕ, δεν μπορούν να κατανοηθούν με βάση τη σύγχρονη πείρα της πολύχρονης ομαλής κοινοβουλευτικής λειτουργίας στην Ελλάδα και στις ευρωπαϊκές χώρες. Τα κείμενα της συλλογής δίνουν εφόδια για την προσέγγιση τέτοιων σημαντικών ιστορικών γεγονότων σε περιόδους όξυνσης της ταξικής πάλης. Μπορούν να ενισχύσουν το ιστορικό κριτήριο στη μελέτη και άλλων περιόδων της ιστορίας άλλων χωρών, π.χ. του Μάη του 1968 στη Γαλλία ή στην Ελλάδα το Νοέμβρη του 1973. Αναδεικνύουν πως στις ταξικές κοινωνίες η οργάνωση της βίας της άρχουσας τάξης επιφέρει ως απαραίτητο στοιχείο της ταξικής πάλης και την αντίδραση των καταπιεζόμενων. Συμβάλλουν έτσι προσφέροντας σημαντικά ιστορικά, ιδεολογικά εφόδια στην απάντηση σε μια σειρά αστικές και μικροαστικές θεωρίες, που υποκριτικά απαρνούνται το ρόλο της βίας στην Ιστορία.

Ισως στον σημερινό αναγνώστη να φαντάζει εκείνη η εποχή μακρινή και ξένη προς τη σημερινή καθημερινότητα. Η αλήθεια είναι πως διαφέρει αρκετά μόνο στο ότι στη Ρωσία του 1905-1917 δεν είχε στερεωθεί ένα ολοκληρωμένο αστικό πολιτικό εποικοδόμημα, με τους ανάλογους εκσυγχρονισμένους μηχανισμούς εξαγοράς και κυρίως ενσωμάτωσης. Από την άλλη, είναι φανερό ότι και σε καπιταλιστικές χώρες με αναπτυγμένο πολιτικό εποικοδόμημα (με κοινοβουλευτισμό κ.λπ.) η αστική τάξη πρόταξε την ωμή βία και καταστολή ενάντια στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, ενάντια στις επαναστατικές δυνάμεις. Ανάλογες καταστάσεις μ' εκείνες που αντιμετώπισαν οι μπολσεβίκοι, μπορούν να δημιουργηθούν μπροστά σ' έναν κλυδωνισμό της αστικής εξουσίας, π.χ. σε επαναστατική κατάσταση και σε συνθήκες μεγάλης όξυνσης ενδοαστικών ανταγωνισμών, ιμπεριαλιστικών πολέμων κ.ά.

Τα συμπεράσματα που εξάγονται από τα κείμενα της συλλογής δεν αναιρούνται σε καμία περίπτωση από τις όποιες διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των δύο περιόδων, τόσο σε επίπεδο συνθηκών όσο και σε επίπεδο συσχετισμού δύναμης. Για παράδειγμα, ένα βασικό διαχρονικό συμπέρασμα που απορρέει από την πείρα των μπολσεβίκων είναι η ανάγκη κατάκτησης από το επαναστατικό κόμμα της ικανότητας έγκαιρης προσαρμογής σε μια απότομη μεταβολή της κατάστασης και εναλλαγής των διάφορων μορφών πάλης, έτσι ώστε να αντιμετωπίζεται στο μέτρο του δυνατού η κρατική καταστολή σε όλες τις συνθήκες.

Τέτοια απότομη μεταβολή δεν αποτελεί μόνο η έκρηξη επαναστατικής κατάστασης, αλλά και η όξυνση της κρατικής καταστολής από άλλες αιτίες - π.χ. μια οξυμένη ενδοαστική σύγκρουση, ένα πραξικόπημα, μέτρα έκτακτης ανάγκης που οφείλονται σε μια πολεμική εμπλοκή ενός δοσμένου κράτους. Ολες αυτές οι περιπτώσεις συνοδεύονται από μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης καταστολή του εργατικού κινήματος και της πρωτοπορίας του, από άνοδο της δράσης κρατικών ή παρακρατικών μηχανισμών, που σε προηγούμενη περίοδο έδειχναν να μην «πολυασχολούνται».

Τα ζητήματα που περιλαμβάνονται στη συλλογή κειμένων του Λένιν με τίτλο «Από τη μαχητική πείρα των μπολσεβίκων», μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στο ιδεολογικό, πολιτικό και οργανωτικό ατσάλωμα του ΚΚΕ, έτσι ώστε να παίζει το ρόλο του ως επαναστατικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης σε οποιεσδήποτε συνθήκες.

Παραπομπή:

1. Β. Ι. Λένιν, «Συμβουλές ενός που λείπει», Απαντα, τόμ. 34, σελ. 383, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή»