Ενώ οι φτωχοί γονείς σπαράζουν μπροστά στο χαμό των παιδιών τους στη Νοτιοανατολική Ασία, οι λεφτάδες από την Ευρώπη και την Αμερική εξακολουθούν τις διακοπές τους με «ακομπανιαμέντο» θρήνους και κοπετούς. Μακριά, στις ΗΠΑ, οι καπιταλιστές, ύστερα από το καταναλωτικό όργιο των γιορτινών αγορών, ετοιμάζονται να στείλουν κάποια ψίχουλα στους ανθρώπους που θερίζει η πείνα και η αρρώστια...

Και στην Ελλάδα πολλοί νομίζουν ότι βρισκόμαστε πολύ μακριά, για να μας αγγίξουν τέτοιες βιβλικές καταστροφές και έτσι ένα σύστημα παρακολούθησης και προειδοποίησης για τέτοια φυσικά φαινόμενα «περισσεύει».

Ωστόσο, η ίδια η ιστορία της Μεσογείου άλλα μαρτυράει: Το 30% της πολιτιστικής μας κληρονομιάς βρίσκεται στο βυθό, θύμα των τσουνάμι, ενώ το κράτος αδιαφορεί, όχι μόνο για συστήματα προειδοποίησης αλλά και για τη δημιουργία δομών που θα επιτρέψουν έρευνες στους ελληνικούς βυθούς, που κρύβουν θησαυρούς!

Η κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος Ρίαν Αϊσλερ στο βιβλίο της «Η κύλιξ και το ξίφος», εκδόσεις «Γλάρος», υποστηρίζει ότι στη διάρκεια του Μινωικού πολιτισμού η παρουσία της γυναίκας ήταν σημαντική και είχε δημιουργηθεί μια κοινωνία, όπου ανθούσε όχι μόνο ο πολιτισμός, αλλά και η συντροφικότητα ανάμεσα στα δύο φύλα - μια κοινωνία ειρηνική και όχι φιλοπόλεμη. Ομως μια μεγάλη φυσική καταστροφή διέλυσε αυτό τον πολιτισμό: Κάτω από τον τίτλο «ένας διαλυμένος κόσμος» σημειώνει:

«Υπάρχουν σημαντικές μαρτυρίες ότι η περίοδος 1500 - 1100 π.Χ. χαρακτηρίστηκε από ασυνήθιστα μεγάλο φυσικό αλλά και πολιτιστικό χάος. Εκείνη την εποχή, μια σειρά από βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις, σεισμούς και παλιρροϊκά κύματα συντάραξαν τη Μεσόγειο. Πράγματι, τόσο βαθιά συνταράχτηκε και αναδιαμορφώθηκε το φυσικό περιβάλλον, ώστε αυτά που συνέβησαν ήταν ίσως και η αφορμή να πλαστεί ο μύθος της Ατλαντίδας, μιας ολόκληρης Ηπείρου, που πιστεύεται ότι βυθίστηκε στη διάρκεια μιας ασύλληπτα μεγάλης και εξολοθρευτικής φυσικής καταστροφής».

Προηγούμενα, η συγγραφέας έχει αναφερθεί στην κρητική κοινωνία και τον πολιτισμό της σαν «πρότυπο συντροφικότητας παρά κυριαρχίας».

«Πώς και πότε ακριβώς άρχισε και πώς τέλειωσε η μυκηναϊκή περίοδος στην Κρήτη, είναι ακόμα το αντικείμενο μεγάλης διαμάχης...

Μια θεωρία είναι πως η κατάληψη, από τους Αχαιούς, της Κρήτης και των φανερά μυκηναϊκών εγκαταστάσεων στην ελληνική ηπειρωτική χώρα, έγινε ύστερα από σειρά σεισμών και παλιρροϊκών κυμάτων, που εξασθένισαν τόσο πολύ τον Μινωικό πολιτισμό, ώστε δεν μπόρεσε να αντέξει περισσότερο την πίεση των βαρβάρων που ήρθαν από το βορρά».

Και πώς να αντέξει αυτός ο πολιτισμός, όταν το αρχαίο τσουνάμι, που είχε ύψος δεκάδες μέτρα - κατέστρεψε όλο τον κρητικό στόλο, όταν η παράκτια ζώνη της Βόρειας Κρήτης δέχτηκε τις επιπτώσεις από τη μεγαλύτερη ηφαιστειακή έκρηξη που είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο; Μια φοβερή έκρηξη συγκλόνισε ολόκληρη τη Μεσόγειο, έφτασε στην Αίγυπτο, σύννεφα στάχτης, λένε, ότι κάλυψαν τον ήλιο για σαράντα πέντε μέρες ενώ οι άνεμοι σκέπασαν μ' αυτή τη στάχτη την Κρήτη καταστρέφοντας τις σοδειές και αλλάζοντας το κλίμα για χρόνια ολόκληρα...

Το 1956 ο καθηγητής σεισμολογίας του Παν/μίου της Αθήνας Δημήτρης Γαλανόπουλος υποστήριξε πως η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης βρισκόταν στη βάση του μύθου της Ατλαντίδας - ένας μύθος που εμφανίζεται για πρώτη φορά στο διάλογο «Τίμαιος» του Πλάτωνα: Αιγύπτιοι ιερείς είχαν αποκαλύψει στον Πλάτωνα την ύπαρξη ενός πολύ παλιού πολιτισμού, του μίλησαν για την Ατλαντίδα και για τους κατοίκους της περιοχής του ελλαδικού χώρου, οι οποίοι είχαν ξεχάσει τον πολιτισμό που προηγήθηκε και ζούσαν ένα είδος «Μεσαίωνα».

Αλλά και η Εύα Αυλίδου στο κεφάλαιο «χαμένες Ατλαντίδες» (άγνωστες ιστορίες στο βυθό του Αιγαίου) στο βιβλίο με τίτλο «Μυστική Ελλάδα» (εκδόσεις «Αρχέτυπο») αναφέρεται στη Μεσόγειο σαν «το μεγαλύτερο υποβρύχιο μουσείο του κόσμου» και γράφει:

«Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης (1500 π.Χ.) βύθισε ολόκληρα τμήματα παράλιων περιοχών στη ΝΑ Πελοπόννησο και στη Βόρεια Κρήτη, πιθανόν δε και την ακρόπολη του νησιού, που έγινε πλέον ένας διαχρονικός μύθος με το όνομα της Ατλαντίδας».

Σε συνέχεια, αναφέρεται σε άλλες βυθισμένες πολιτείες της αρχαίας Ελλάδας, θύματα των σεισμών και των κυμάτων: Την Αρχαία Ελίκη, κοντά στο Αίγιο, τις Κεχρεές, λιμάνι της Αρχαίας Κορίνθου, την πολιτεία του Ασωπού, στον κόλπο της Πλύτρας στη Λακωνία, την πόλη Αλιείς στο σημερινό Πόρτο Χέλι, μια άλλη πολιτεία στο Παυλοπέτρι κοντά στην Ελαφόνησο.

«Στις μέρες μας, γράφει, αρχαιολογικές αποστολές ανασύρουν από το νερό τμήματα της Αρχαίας Αλεξάνδρειας και την ξαναζωντανεύουν στα μάτια μας...».

Το 313 π.Χ. ένας μεγάλος σεισμός εξαφάνισε την πόλη Ελίκη κοντά στο Αίγιο. Λίγο μετά τον καταστροφικό σεισμό, σύμφωνα με τον ιστορικό Παυσανία, ένα τεράστιο κύμα - τσουνάμι θα το λέγαμε σήμερα - σκέπασε την πολιτεία πνίγοντας όσους κατοίκους είχαν απομείνει ζωντανοί. Οπως σημειώνει η Εύα Αυλίδου, ο Ερατοσθένης αναφέρει ότι ψαράδες της εποχής του στην ακτή της Αχαΐας, δυσκολεύονταν στη δουλιά τους, γιατί τα δίχτυα τους πιάνονταν στο χάλκινο άγαλμα του Ελικωνίου Ποσειδώνα, που ήταν βυθισμένο στη θάλασσα. «Αλλά και στις μέρες μας, οι παλιοί ψαράδες στο χωριό Τέμενη, ανατολικά του Αιγίου, θυμούνται ακόμη ιστορίες από την εποχή που αυτοί και οι πατεράδες τους έριχναν τα δίχτυα τους στη θάλασσα, σε μια τοποθεσία που την ονόμαζαν Γουλάτα. Σχεδόν πάντα αυτά σκάλωναν κάπου στο βυθό και τότε έλεγαν ότι τα έπιαναν νεράιδες της θάλασσας κι άλλοι ότι μπλέκονταν στα σίδερα της αρχαίας Ελίκης. Κάτω από τεράστιες ποσότητες λάσπης από τις προσχώσεις των ποταμών Σελινούντα και Κερυνίτου, στο βυθό του Κορινθιακού Κόλπου βρίσκεται η πρωτεύουσα της Αχαϊκής Συμπολιτείας, που ο Ιωνας έκτισε το 1400 π.Χ. δίνοντάς της το όνομα της γυναίκας του. Αν η Ελίκη αποκαλυφθεί, έργο δύσκολο και πολυδάπανο, θα έχουμε μια από τις πιο σπάνιες ολοκληρωμένες μαρτυρίες από το παρελθόν: Μπροστά μας θα εμφανιστεί ένα άθικτο από το χρόνο κομμάτι της ζωής των αρχαίων Ελλήνων, τότε που ο κλασικός πολιτισμός βρισκόταν στο απόγειο της ακμής του».

Και παρακάτω η συγγραφέας «ταξιδεύει» στην Ελαφόνησο: «Κάπου ανάμεσα στο Παυλοπέτρι και στην απέναντι ακτή της Πελοποννήσου, για πολλά χρόνια οι ψαράδες εύρισκαν μπλεγμένους στα δίχτυα τους χορταριασμένους αμφορείς και παλιούς κύλικες. Ετσι δεν παραξένεψε κανέναν, όταν το 1968 επιστήμονες από το ινστιτούτο Ωκεανογραφίας του Κέμπριτζ, ερευνώντας την περιοχή εντόπισαν μια ολόκληρη βυθισμένη πολιτεία. Κτίρια, λιθόστρωτοι δρόμοι και τάφοι, πιθάρια και αμφορείς, υδρίες, χάλκινα ειδώλια ανθρώπων και ζώων, όλα δείχνουν ότι στην εποχή του Χαλκού η πόλη αυτή ήταν εμπορικό κέντρο, στο οποίο πηγαινοέρχονταν πλεούμενα από τις Κυκλάδες, τα Κύθηρα, την Εύβοια και την Κρήτη.

Οι παραπάνω δεν είναι ασφαλώς οι μόνες βυθισμένες πολιτείες στη Μεσόγειο. Κυκλοφορούν φήμες ότι υπάρχουν και αλλού, όπως στη Σαμοθράκη, στο νησάκι Τέλενδος στην Κάλυμνο, μια άλλη ανάμεσα στην Ουρανούπολη και στο νησάκι της Αμμουλιανής και πολλές άλλες, κοντά σε σημερινές κατοικημένες περιοχές.

Αλλά μετακινήσεις του πυθμένα από υποθαλάσσια ρήγματα, που έφερναν τσουνάμι έγιναν και αργότερα, όπως είναι γνωστό. Τα πιο πρόσφατα τσουνάμι στην Ελλάδα ήταν τον Ιούλη του 1956 ύστερα από το σεισμό 7,5 Ρίχτερ στη θαλάσσια περιοχή της Αμοργού (τα παλιρροϊκά κύματα έφτασαν σε Κάλυμνο, Νίσυρο, Λέρο, Αστυπάλαια, Αμοργό, Ικαρία, Σάμο, Πάρο, Τήνο και Κρήτη). Το τελευταίο τσουνάμι έπληξε τις ακτές της Αιγιαλείας την παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1996...

Η Μεσόγειος, λοιπόν, έχει τη δική της οδυνηρή προϊστορία παλιρροϊκών κυμάτων με καταστροφές που είχαν κατά πολύ ξεπεράσει τις συμφορές που έπληξαν τη Νοτιοανατολική Ασία. Κι όμως, η χώρα μας δεν έχει κέντρα προειδοποίησης, ας είναι από τις πιο ηφαιστειογενείς του πλανήτη μας!