Η καπιταλιστική διεθνοποίηση στην Ευρώπη, με τη μορφή της ΕΟΚ και στη συνέχεια με την ΕΕ δεν μπορούσε να αφήσει εκτός πεδίου το εκπαιδευτικό σύστημα σε όλες του τις βαθμίδες. Οι αναδιαρθρώσεις στην οικονομία, σε συνδυασμό με τις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις οδήγησαν σταδιακά από τη δεκαετία του '80 σε προσαρμογή του εκπαιδευτικού μοντέλου στις νέες ανάγκες του μονοπωλιακού κεφαλαίου.

H βαθύτερη ενσωμάτωση της εκπαίδευσης της χώρας μας στη διαδικασία αυτή, εκφράστηκε στην αρχική φάση μέσω διαφόρων ευρωκοινοτικών προγραμμάτων, και μετά τη Συνθήκη Μάαστριχτ, με τη λεγόμενη «Λευκή Βίβλο για την Εκπαίδευση» το Νοέμβρη του '95.

Με τη «Λευκή Βίβλο» εκφράζεται η ανάγκη που είχε διατυπωθεί στις αρχές του '95 από την Ευρωπαϊκή Στρογγυλή Τράπεζα των Βιομηχάνων, να προωθηθεί το μοντέλο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε να υπάρξει προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στις «μεταλλαγές της βιομηχανίας». Συγκεκριμένα γίνεται φανερή η προσπάθεια να υποβαθμιστεί η σημασία του γενικού μορφωτικού υπόβαθρου πάνω στο οποίο μπορεί να στηριχτεί η όποια κατάρτιση. Το ευρωπαϊκό κεφάλαιο απαιτεί τώρα μικρής διάρκειας σπουδές, ώστε να αναπαράγεται πιο γρήγορα φτηνό εργατικό δυναμικό με τις απολύτως αναγκαίες δεξιότητες (γραφή, ανάγνωση, αριθμητική, γλώσσες, χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή). Μάλιστα επειδή διαπιστώνεται ότι αυτή η βραχυχρόνια κατάρτιση θα απαξιώνεται γρήγορα, κάνουν λόγο για «συνεχιζόμενη διά βίου κατάρτιση». Αυτό σημαίνει παραγωγή μιας μεγάλης μάζας ευέλικτων εργαζόμενων μέσα από ένα συνονθύλευμα υποσχολείων ΤΕ, ΙΕΚ, ΚΕΚ, Σχολές Μαθητείας και την αύξηση των ταξικών φραγμών για όσους καταφέρνουν να τελειώσουν το Λύκειο και να φτάσουν στην ανώτατη εκπαίδευση, όπου και εκεί συνεχίζονται οι ταξικές «κρησάρες» για να βγει μια μικρή ελίτ, που επίσης έχει ανάγκη το κεφάλαιο για τη διαιώνιση του συστήματος.

Οι δύο νόμοι της αντιεκπαιδευτικής μεταρρύθμισης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας, 25425/97 για το Ενιαίο Λύκειο και 2640/98 για την τεχνικοεπαγγελματική κατάρτιση με τη δημιουργία των Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων αποτέλεσαν το στίγμα αυτής της πολιτικής. Αποτέλεσμα: η μεγάλη πλειοψηφία των νέων, ιδιαίτερα από τα λαϊκά στρώματα, εξωθήθηκε στην πρόωρη, βραχυπρόθεσμη επαγγελματική κατάρτιση των ΤΕΕ.

Με βάση τα συγκριτικά στοιχεία, πριν και μετά την εφαρμογή της «μεταρρύθμισης»εγκατέλειψαν το Λύκειο 50.565 μαθητές (δηλαδή το 42,6% του συνολικού μαθητικού πληθυσμού). Βέβαια, η πραγματική διαρροή είναι προφανώς πολλαπλάσια, αφού πρέπει να εξεταστεί και το πόσα παιδιά αποθαρρύνονται στο να συνεχίσουν από το Γυμνάσιο στο Λύκειο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 113.048 μαθητές Γ' τάξης των Ημερήσιων Δημόσιων Γυμνασίων το 2000, στην Α' Ημερήσιου Δημόσιου Λυκείου φοιτούσαν μόλις 81.197 (δηλαδή δε γράφτηκαν καθόλου 31.851 ή 28% το γυμνασιακού πληθυσμού).

Εννιά στους δέκα αποφοιτούσαν από το Λύκειο πριν την εφαρμογή του νέου συστήματος, ενώ σήμερα η αναλογία αγγίζει τον ένα στους δύο μαθητές, δηλαδή σχεδόν πενταπλασιάστηκε.

Συνέπεια της μεταρρύθμισης είναι η παραπέρα εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης μέσα από την κατακόρυφη αύξησης της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της παραπαιδείας. Το κόστος της μόρφωσης των παιδιών για τη λαϊκή οικογένεια έχει αυξηθεί και η υποτιθέμενη δωρεάν παιδεία πληρώνεται από τον ελληνικό λαό με περίπου 400 δισ. το χρόνο.

Παράλληλα η κυβέρνηση προωθεί ριζικές αλλαγές στη διάρθρωση και το περιεχόμενο σπουδών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εκεί εντάσσεται σειρά νομοθετημάτων που ετοιμάζει και η αρχή έγινε με το νομοσχέδιο για τη δήθεν ανωτατοποίηση των ΤΕΙ, που κατατέθηκε μέσα στο Μάρτη του 2001. Το δρόμο της υποβάθμισης άνοιξε η εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Κοινοτική Οδηγία 89/48, από τον Ιούνη του 2000. Η οδηγία αφορά τη δημιουργία ενός «γενικού συστήματος αναγνώρισης των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης», σε όλες της χώρες της ΕΕ, για επαγγέλματα που απαιτούν διάρκεια εκπαίδευσης τουλάχιστον τρία χρόνια. Ετσι στρώνεται ο δρόμος στη λειτουργία και αναγνώριση ιδιωτικών πανεπιστημίων στη χώρα μας, πράγμα που αντιβαίνει ακόμα και το Σύνταγμα στο άρθρο 16. Σήμερα τα ινστιτούτα που λειτουργούν στη χώρα μας και αυτοδιαφημίζονται ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, είναι ιδιωτικά κέντρα εκπαίδευσης ή - στις περισσότερες περιπτώσεις - απλής κατάρτισης, τα πτυχία των οποίων δεν αναγνωρίζονται ως πανεπιστημιακά. Με βάση την Οδηγία οι ελληνικές αρχές θα είναι αναγκασμένες να αναγνωρίσουν τέτοιου είδους πτυχία ως ισότιμα πανεπιστημίων, αφού θα αναγνωρίζονται ως τέτοια και στα υπόλοιπα κράτη - μέλη της ΕΕ.

Στην ίδια λογική κινείται η προσαρμογή στη λεγόμενη «Διακήρυξη της Μπολόνια» που υπογράφτηκε από τις κυβερνήσεις της ΕΕ και άλλες χώρες της Ευρώπης, συνολικά 29 χώρες. Στόχος ένα κοινό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας για τη συντριπτική πλειοψηφία των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης στον ευρωπαϊκό χώρο, με σκοπό την άμεση υπαγωγή της ανώτατης εκπαίδευσης στα μονοπωλιακά συμφέροντα και προπαντός τη μείωση του επιστημονικού δυναμικού και την αντικατάσταση της συντριπτικής πλειοψηφίας του με ένα «ευέλικτο» και φτηνό εργατικό δυναμικό μέσου επιπέδου, χωρίς δικαιώματα και με την ψευδαίσθηση του πανεπιστημιακού τίτλου. Συγκεκριμένα προωθεί την «υιοθέτηση ενός συστήματος σπουδών, που θα στηρίζεται βασικά σε δυο κύκλους» (προπτυχιακό και μεταπτυχιακό). Ο προπτυχιακός θα έχει ελάχιστη διάρκεια τριών ετών κι ο μεταπτυχιακός θα οδηγεί σε μάστερ ή και διδακτορικό. Παράλληλα, μιλάει για καθιέρωση ενός συστήματος διδακτικών μονάδων «ως του πλέον κατάλληλου μέσου για την προώθηση της ευρύτερης δυνατής κινητικότητας των φοιτητών», οι οποίες θα μπορούν να συγκεντρώνονται και από ιδρύματα που δεν ανήκουν στην ανώτατη εκπαίδευση. Τέλος, έχει στόχο την προώθηση «ευρωπαϊκών διαστάσεων στην ανώτατη εκπαίδευση, κατά κύριο λόγο σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών, τη συνεργασία μεταξύ των ιδρυμάτων, τα σχήματα κινητικότητας και τα ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών και άσκησης κατάρτισης - επιμόρφωσης και έρευνας».

Ετσι η αναμόρφωση των συστημάτων ανώτατης εκπαίδευσης στις χώρες της ΕΕ ακολουθεί την κατεύθυνση υποβάθμισης των προπτυχιακών σπουδών, αφού ο πρώτος κύκλος (προπτυχιακός) θα είναι συγκρίσιμος με τρίχρονες σπουδές, ενώ πετιέται η ειδίκευση, που είναι απαραίτητη για την ολοκλήρωση της επιστημονικής γνώσης, έξω από το πτυχίο.

Επιπλέον, προωθείται ένα σύστημα «πιστωτικών μονάδων», που συνεπάγεται ένα διαρκές κυνήγι μονάδων από τους φοιτητές για να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό. Οι μονάδες προβλέπεται να δίνονται από ιδρύματα και εκτός της ανώτατης εκπαίδευσης (δηλαδή και ΙΕΚ, κολέγια, ινστιτούτα ξένων γλωσσών), άρα όποιος έχει και τα οικονομικά μέσα θα συλλέγει περισσότερες. Την ίδια στιγμή που προωθείται η υποβάθμιση, υπάρχουν και συγκεκριμένα ιδρύματα, πανεπιστήμια και ιατρικές σχολές που δεν υπόκεινται στις δεσμεύσεις της «Μπολόνια», αφού θα αποτελούν την ελίτ για λίγους και εκλεκτούς.

Αυτές οι ρυθμίσεις προωθούνται σήμερα τμηματικά, αλλά με συνέπεια από την κυβέρνηση της Ελλάδας, υποβαθμίζοντας συνολικά την εκπαίδευση, που σε συνδυασμό με τους ταξικούς φραγμούς, επιδιώκουν τη δημιουργία εργατικού δυναμικού φτηνού, ευέλικτου, χωρίς δικαιώματα και με συνείδηση εξάρτησης και υποταγής από τις πολυεθνικές, συνεπώς έρμαιο της άκρατης εκμετάλλευσης.