Το τελευταίο διάστημα, ήρθε στην επιφάνεια το πρόβλημα με τα Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών (ΚΕΣ) που λειτουργούν στη χώρα μας αυτοδιαφημιζόμενα ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων και αποτέλεσε πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης ανάμεσα κυρίως στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ, με αφορμή μια τροπολογία που κατέθεσε ο ευρωβουλευτής της ΝΔ, Κ. Χατζηδάκης σε επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου. Η επίμαχη τροπολογία πρόκειται να συζητηθεί αύριο στην ολομέλεια του ευρωκοινοβουλίου και για την Τρίτη έχει οριστεί η ψηφοφορία.

Το πρόβλημα με τα ΚΕΣ, δεν εμφανίστηκε ξαφνικά τώρα, απλώς τώρα αποφάσισαν να το εκμεταλλευτούν τα δυο κόμματα για προεκλογικούς λόγους. Αξίζει, λοιπόν, να ανατρέξουμε στα πεπραγμένα του παρελθόντος, στην ευρωπαϊκή και ελληνική νομοθεσία και να εξετάσουμε τα ΚΕΣ ως ένα θέμα σύμφυτο με τον κατακερματισμό της «Τριτοβάθμιας» εκπαίδευσης και τις κατευθύνσεις υποβάθμισης της ανώτατης παιδείας, στροφής προς την κατάρτιση. Σε τελική ανάλυση, από τη στάση που κρατάνε όλα τα κόμματα απέναντι σ' αυτό το θέμα φαίνεται και η γενικότερη θέση που έχουν για τη μορφή και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης.

Τον Ιούνη του 2000 η κυβέρνηση εναρμόνισε την ελληνική νομοθεσία με την κοινοτική οδηγία 89/48 (ΠΔ 149), που αφορούσε «ένα γενικό σύστημα αναγνώρισης των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που πιστοποιούν επαγγελματική εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών». Η οδηγία εκδόθηκε από το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στα τέλη Δεκέμβρη του 1989 και έχει τη βάση της στην αρχή της «ελεύθερης διακίνησης εργατικού δυναμικού» στα πλαίσια της ΕΕ, μια από τις τέσσερις ελευθερίες του Μάαστριχτ.

Με τη συγκεκριμένη οδηγία αναγνωρίζεται ως δίπλωμα οποιοσδήποτε τίτλος χορηγείται από την αρμόδια αρχή κράτους - μέλους και πιστοποιεί μεταδευτεροβάθμιο κύκλο σπουδών διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, εντός της ΕΕ. Για την αναγνώριση αυτών των «διπλωμάτων» συστάθηκε στο Υπουργείο Παιδείας το «Συμβούλιο αναγνώρισης επαγγελματικής ισοτιμίας τίτλων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης» (ΣΑΕΙΤΤΕ), που ρόλος του είναι ουσιαστικά η εξομοίωση των τρίχρονων αποστεωμένων αγγλοσαξονικών bachelors με τα πτυχία των ΑΕΙ.

Με την ψήφιση του ΠΔ 149 όμως, άνοιξε η όρεξη των επιχειρηματιών των ΚΕΣ, που έκλεισαν εμπορικές συμφωνίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού και διαφήμιζαν τα μαγαζιά τους ως παραρτήματα αυτών των πανεπιστημίων, διευκρινίζοντας μάλιστα ότι το δίπλωμα το απονέμουν τα ίδια τα πανεπιστήμια κι όχι τα ΚΕΣ, άρα θα αναγνωρίζεται σε όλες τις χώρες της ΕΕ, με βάση την 89/48. Στην Ελλάδα όμως, μια τέτοια αναγνώριση προσκρούει στην απαγόρευση του άρθρου 16 για λειτουργία ιδιωτικών ανώτατων ιδρυμάτων. Γι' αυτό και στις αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν με τη δημοσίευση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης επέμειναν ότι η οδηγία δεν αφορά την ακαδημαϊκή αναγνώριση των τίτλων, αλλά την επαγγελματική και ότι τα πτυχία των ΚΕΣ δεν αναγνωρίζονται. Μάλιστα, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά το πρόβλημα, το υπουργείο Παιδείας έκλεισε συμφωνία με τα γαλλικά πανεπιστήμια να αποσύρουν όλες τις σχετικές συνεργασίες τους με ελληνικά ΚΕΣ, ωστόσο διατηρήθηκαν οι συνεργασίες βρετανικών πανεπιστημίων με διάφορα τέτοια ελληνικά... μαγαζιά.

Από τότε μέχρι σήμερα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεωρείται ότι η Ελλάδα εφαρμόζει πλημμελώς την οδηγία 89/48 και την υπόλοιπη νομοθεσία περί αμοιβαίας αναγνώρισης τίτλων. Δεν πρόκειται όμως για καμιά γενναία αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης στο γράμμα και το πνεύμα των νόμων της ΕΕ, αλλά για μια υποκριτική στάση που στόχο έχει να αποκρύψει από τον ελληνικό λαό και τη νεολαία την προαποφασισμένη κατεύθυνση υποβάθμισης της ανώτατης εκπαίδευσης, που σταθερά ακολουθεί με την πολιτική της η κυβέρνηση. Κάποια στιγμή, τα πτυχία των ελληνικών πανεπιστημίων και ΤΕΙ θα ισοπεδωθούν, θα ισοτιμηθούν στην πράξη όχι μόνο με τα ΚΕΣ, αλλά και με επαγγελματικές σχολές παροχής πρόσκαιρων εφοδίων, δηλαδή «φθηνής» κατάρτισης.

Είναι υποκρισία για την κυβέρνηση να «φουντώνει» δήθεν από οργή για την πρόταση αναγνώρισης των ΚΕΣ, όταν την ίδια στιγμή προωθεί το στενό έλεγχο των πανεπιστημίων από τις επιχειρήσεις, έχει παραδώσει πλήρως τη χρηματοδότηση της επιστημονικής έρευνας στο ιδιωτικό κεφάλαιο κι ακολουθεί πιστά όλες τις αποφάσεις για τον «Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης» (Διακηρύξεις Μπολόνιας, Πράγας, Βερολίνου).

Ο χαρακτηρισμός της εκπαίδευσης ως «δημόσιο αγαθό» που επικαλείται η κυβέρνηση ότι επιτεύχθηκε στη διακήρυξη της Πράγας, δε σημαίνει απολύτως τίποτα, αφού δεν προσδιορίστηκε τι σημαίνει «δημόσιο αγαθό» και υπογράφτηκε εξίσου από χώρες στις οποίες δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση συνυπάρχουν. Επιπλέον, είναι ψέμα ο ισχυρισμός της κυβέρνησης ότι ξεκαθαρίστηκε πως η ανώτατη εκπαίδευση δε θα ενταχθεί στη συμφωνία ΓΚΑΤ και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, γιατί από τα συνοδευτικά κείμενα της διακήρυξης του Βερολίνου φαίνεται ακριβώς το αντίθετο.

Από την άλλη, υποκριτική είναι και η στάση της ΝΔ, που μπορεί να είναι υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων, αλλά παρουσιάζοντας το πρόγραμμά της για την Παιδεία, διαβεβαίωνε ότι δε θα επιχειρούσε κάτι τέτοιο αν δεν αρθεί η συνταγματική απαγόρευση. Οσο κι αν υποκρίνεται η ΝΔ ότι κόπτεται για τους χιλιάδες σπουδαστές των ΚΕΣ (που γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα ότι δε σπουδάζουν σε αναγνωρισμένα πανεπιστήμια), δεν πείθει. Το πραγματικό της ενδιαφέρον είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων του κεφαλαίου και η κίνηση του ευρωβουλευτή της μπορεί να αναγνωστεί ακριβώς ως εξετάσεις στο κεφάλαιο για το ότι μπορεί καλύτερα να υπηρετήσει τα συμφέροντά του από το ΠΑΣΟΚ.

Οσο για το ΣΥΝ, εκεί πια οι μάσκες της υποκριτικής δε βγαίνουν ούτε μετά το τέλος της παράστασης... Ο ευρωβουλευτής του, κ. Αλαβάνος, δεν κουράζεται τα τελευταία χρόνια να επισημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν έχει εναρμονιστεί με την ευρωπαϊκή νομοθεσία στο θέμα των ΚΕΣ και την ίδια στιγμή, σε καμιά σχετική δημόσια τοποθέτηση του κόμματός του δεν υπάρχει ίχνος κριτικής σ' αυτή τη νομοθεσία που επιβάλλει την ισοπέδωση σπουδών και πτυχίων.

Ποια είναι η πραγματική λύση για το πρόβλημα με τα ΚΕΣ αλλά και με την πανσπερμία υποβαθμισμένων τίτλων κατάρτισης;

Το ΚΚΕ με την επεξεργασία του για το Ενιαίο 12χρονο Βασικό Υποχρεωτικό δημόσιο και δωρεάν σχολείο και με την πρόταση για την Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση δίνει το πλαίσιο και την κατεύθυνση στην οποία πρέπει να κινηθεί η λαϊκή διεκδίκηση.

Σε ό,τι αφορά το ξεπέρασμα της αγοραίας λογικής των ΚΕΣ, των ΙΕΚ και του συνονθυλεύματος των λεγόμενων επαγγελματικών πτυχίων για μια σειρά παραγωγικές δραστηριότητες, που χρειάζεται ειδίκευση, που δεν είναι επιπέδου αντίστοιχου της Ανώτατης Εκπαίδευσης, η απάντηση μπορεί να δοθεί μέσα από ένα δημόσιο δωρεάν σύστημα σχολών επαγγελματικής εκπαίδευσης. Και βέβαια η εκπαίδευση αυτή θα «πατάει» στο σταθερό υπόβαθρο του βασικού υποχρεωτικού σχολείου.

Ταυτόχρονα για τους νέους που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε πραγματικά ανώτατο επίπεδο που θα διαμορφώνει αυριανούς επιστήμονες, μόνο η αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση, είναι το επόμενο στάδιο. Και όπως σημειώνει στην πρότασή του το ΚΚΕ: «Η δημιουργική για την κοινωνία χρησιμοποίηση της επιστήμης απαιτεί διεύρυνση και, προπαντός, άλλης ποιότητας Ανώτατη Εκπαίδευση. Ισοκατανομή του ενδιαφέροντος ανάμεσα στις επιστήμες και εξασφάλιση όλων των υλικών προϋποθέσεων για να αναπτυχθούν. Επιστήμονες, που να συμμετέχουν ουσιαστικά στη ρύθμιση της κοινωνικής παραγωγής και στη διεύθυνση της επιστήμης, που θα νιώθουν ελεύθεροι, γνωρίζοντας ότι εργάζονται για σκοπούς που απόλυτα επιδοκιμάζουν».

Σ' αυτή την προοπτική δε θα υπάρχει χώρος για κανενός είδους εμπόρους «πανεπιστημιακών ονείρων».