Ο Κωστής Παλαμάς (1859 - 1943) αποτέλεσε μια πνευματική προσωπικότητα μεγάλου κύρους. Ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Υπήρξε πρωταγωνιστική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Ο «Δωδεκάλογος του Γύφτου» είναι ένα μνημειώδες, λυρικό έργο, αποτέλεσμα της ανησυχίας του δημιουργού για τις εξελίξεις στην πατρίδα του, τις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, εθνικές και πολιτιστικές της εκφάνσεις, στην πιο κρίσιμη περίοδο της πρόσφατης νεότερης Ιστορίας. Γράφτηκε στην περίοδο 1899 - 1906 και εκδόθηκε σε βιβλίο το 1907.

Μέσα από το λόγο του Παλαμά, μιλάει δημιουργικά ολόκληρη η ελληνική παράδοση από τα πανάρχαια χρόνια έως την εποχή μας. Στο επίπεδο της τέχνης, πραγμάτωσε με απόλυτη επιτυχία αυτό που την ίδια περίπου εποχή ο Δημήτρης Γληνός, αναλύοντας την αξία της παράδοσης, ονόμασε «δημιουργικό ιστορισμό». Ανασύνθεσε δηλαδή δημιουργικά μέσα στην ποίησή του τις παραδόσεις και την ιστορία όλου του ελληνικού πολιτισμού σε μια διαλεκτική ενότητα, δίνοντάς μας μεγάλες συνθέσεις («Ο Υμνος της Αθηνάς», «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου», «Η Φλογέρα του Βασιλιά», «Βωμοί» κ.ά.).

Στον «Δωδεκάλογο του Γύφτου» περιγράφεται η πνευματική διαδρομή του Γύφτου, συμβόλου της ελεύθερης ψυχής, κατά την οποία γκρεμίζει το σύμπαν και το ξαναστεριώνει. Απαρνιέται τα πάντα και τα δέχεται ξανά μέσα από την τέχνη. Αιρετικός και συμπονετικός, ο Γύφτος μέσα από τους δώδεκα λόγους του αποτελεί την ύψιστη έκφραση της αδούλωτης σκέψης, της δημιουργικότητας και των νέων ξεκινημάτων. Αυτός ο πνευματικός «γίγαντας» - ποιητής, πεζογράφος, κριτικός και πρωτοπόρος μαχητής του Δημοτικισμού - ο οποίος με το αριστούργημά του, «Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου», οραματίστηκε την κοινωνία του λαού, θα μείνει αθάνατος. Και καθώς ο λαός, περιφρονημένος, ξεγελασμένος, «αλυσωδεμένος», μοχθεί ξανά, και η ανεργία, η φτώχεια και η εκμετάλλευση κατακλύζουν τη ζωή του, το παλαμικό έργο ξαναλάμπει, ξαναγίνεται επίκαιρο. Ξαναλάμπει σαν «φάρος» για μια νέα «αφύπνιση» του δουλευτή λαού ενάντια στους εκμεταλλευτές του, ενάντια στους πατριδοκάπηλους, πολεμοκάπηλους, ντόπιους και ξένους δυνάστες.

«Εμείς δε γονατίσαμε σκυφτοί τα πόδια να φιλήσουμε του δυνατού σαν τα σκουλήκια που πατεί μας/ μα για ν' αντισταθή με το σπαθί, βρέθηκε σαν πολύ στοχαστική και σαν πολύ ονειρόπλεχτη η ψυχή μας».

Πρόκειται για ένα βίαιο παραμύθι ενηλικίωσης, που ξετυλίγεται ανάμεσα στις αντιθέσεις... Ονειρα που συνθλίβονται στην πραγματικότητα. Αλήθειες που βυθίζονται στα ψέματα... κραυγές που πνίγονται στη σιωπή, μνήμες που παρασύρονται στη λήθη και μια αναγκαία αντίσταση που παλεύει με την υποταγή...

Η Αγγέλα, ένα ορφανό κορίτσι, έρχεται από το χωριό της στο «μεγάλο κόσμο» της πρωτεύουσας, αναζητώντας δουλειά. Eκεί αντικαθιστά μια υπηρέτρια που έχει αυτοκτονήσει κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Στον σκοτεινό και περίπλοκο αυτό κόσμο θα συναντήσει τις άλλες υπηρέτριες, θα αφουγκραστεί τους καημούς τους, θα ανακαλύψει τα μυστικά τους, θ' αποκτήσει φίλους κι εχθρούς. Πολύ σύντομα όμως, ο ερχομός του Λάμπρου, αδερφού της προκατόχου της, θα ανατρέψει κάθε ισορροπία, όταν η αγωνιώδης αναζήτησή του για τους πραγματικούς λόγους της αυτοκτονίας θα φέρει όλους τους ήρωες αντιμέτωπους με τα ηθικά τους διλήμματα και θα τους αναγκάσει να «πάρουν θέση». Αγγέλα και Λάμπρος μοιραία εμπλέκονται σ' ένα επικίνδυνο, αλλά και γοητευτικό ταξίδι, προς την αλήθεια, τον έρωτα και τη ζωή, ένα ταξίδι που αποδεικνύεται εξίσου επώδυνο και ανατρεπτικό, με απρόβλεπτες συνέπειες για τους ίδιους αλλά και όσους τους περιτριγυρίζουν...

Σκηνογραφική επιμέλεια - Κοστούμια: Σάββας Πασχαλίδης. Φωτισμοί: Πέτρος Νάκος- Γιάννης Ζέρβας. Πρωτότυπη μουσική της παράστασης: Ελένη Λομβάρδου. Επιμέλεια Κίνησης: Ελβίρα Μπαρτζώκα.Διανομή: Αγγελική Κοντού, Πέτρος Νάκος, Αργυρώ Τσιρίτα, (σε διπλή διανομή): Ελενα Καστανά / Ειρήνη Τσιριγώτη, (σε διπλή διανομή): Μελανία Μπαλτσίδου / Σταυρούλα Μελισσάνθη Μάκρα, Γιώργης Βασιλόπουλος, Κυριακή Στούρου, Γιάννης Ζέρβας, Αργυρώ Τσιρίτα, Δημήτρης Βουτσής.