Η λέξεις "ξεπούλημα" και "σκάνδαλο" αποδεικνύονται φτωχές, για να περιγράψουν τις διαδικασίες ιδιωτικοποίησης της Τράπεζας Κρήτης, όπως η κυβέρνηση τις δημοσιοποίησε χτες με την προκήρυξη του νέου διαγωνισμού. Δε θα ήταν υπερβολή να λέγαμε ότι σύμφωνα με τους όρους που προβλέπονται στην κοινή απόφαση του υπουργού Εθνικής Οικονομίας Γ. Παπαντωνίου και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Λ. Παπαδήμου,όποιος τελικά αποκτήσει την Τράπεζα Κρήτης, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο όχι μόνο να μη βάλει το χέρι στην τσέπη για να πληρώσει, αλλά μπορεί να εισπράξει από πάνω. Να τον πληρώσουν, δηλαδή, για να την "αγοράσει".

Σύμφωνα, λοιπόν, με την κοινή απόφαση, η διεξαγωγή του επαναληπτικού δημόσιου διεθνούς "πλειοδοτικού διαγωνισμού", γίνεται με τους ακόλουθους όρους:

• Στην προκήρυξη δεν προβλέπεται ελάχιστο τίμημα.Αυτό απλά σημαίνει ότι η κυβέρνηση, θέλοντας να ξεμπερδεύσει με την Τράπεζα Κρήτης αποφάσισε να μην περιλάβει στους όρους του διαγωνισμού, ούτε το κατώτατο όριο αποτίμησης της αξίας της τράπεζας, που είχε προσδιοριστεί από δικούς της ιδιώτες - συμβούλους. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στον πρώτο διαγωνισμό είχε καθοριστεί κατώτατο τίμημα 40 δισ. δραχμών.
• Δίνεται η δυνατότητα στον πλειοδότη, είτε να πληρώσει εφάπαξ, είτε να καταβάλει το 30% του συμφωνημένου τιμήματος και το υπόλοιπο να το πληρώσει τμηματικά σε 4 χρόνια.
• Σε περίπτωση που υπάρξουν διαφορές μεταξύ του αγοραστή και του πωλητή ως προς το ύψος των επισφαλών απαιτήσεων, που ενδεχομένως διαπιστωθούν από τον αγοραστή και αφορούν νέες χορηγήσεις που δόθηκαν από 1/1/98 και μέχρι τη μεταβίβαση, οι διαφορές αυτές θα κρίνονται από διεθνή ελεγκτικοοικονομικό οίκο.
• Δίνει τη δυνατότητα στον αγοραστή να καταθέσει το 10% του τιμήματος εξαγοράς σε εγγυητικό λογαριασμό και σε περίπτωση που αυτός (ο αγοραστής) διαπιστώσει επισφαλείς απαιτήσεις, μεγαλύτερες από αυτές που εγγράφονται στον τελευταίο ισολογισμό της Τράπεζας, είτε να αποζημιωθεί αμέσως από τον εγγυητικό λογαριασμό (σε περίπτωση συμφωνίας) είτε σε περίπτωση διαφωνίας, να προσφύγουν σε διεθνή ελεγκτικοοικονομικό οίκο.
• Σε περίπτωση που η καθαρή λογιστική θέση της τράπεζας κατά την ημερομηνία της μεταβίβασης είναι διαφορετική από τη λογιστική θέση που έχει αποτυπωθεί στον τελευταίο ισολογισμό, αν το αποτέλεσμα της διαφοράς είναι αρνητικό, βαρύνεται ο πωλητής (δηλαδή το δημόσιο), ο οποίος και θα αποζημιώσει τον αγοραστή, ενώ προβλέπεται και το αντίθετο, η ύπαρξη δηλαδή θετικής διαφοράς, η οποία... βαρύνει τον αγοραστή. Το ενδεχόμενο όμως αυτό είναι εντελώς θεωρητικό, καθώς η κυβέρνηση, στη βιασύνη της να ξεπουλήσει την ΤΚ, δε δείχνει διατεθειμένη να διεκδικήσει τέτοιες... πολυτέλειες!

Οι υποψήφιοι αγοραστές μπορούν να καταθέσουν προσφορές μέχρι στις 12 Ιούνη 1998.

Τη συμβολή των τραπεζών ζητάει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης για την προστασία των καταναλωτών από τους καταχρηστικούς όρους που οι... τράπεζες χρησιμοποιούν σε βάρος των πελατών τους. Με επιστολή του προς την Ενωση Ελληνικών Τραπεζών, ο υφυπουργός Ανάπτυξης Μ. Χρυσοχοϊδης, καλεί την ΕΕΤ να συστήσει στα μέλη της να συμμορφωθούν με την υφιστάμενη νομοθεσία, σχετικά με τη διάθεση ενημερωτικών φυλλαδίων στους χώρους συναλλαγής, την αναγραφή στις συμβάσεις και στις διαφημίσεις της Συνολικής Ετήσιας Πραγματικής Επιβάρυνσης στα επιτόκια, την παροχή δυνατότητας πρόσβασης του πελάτη στο κείμενο της σύμβασης και την παροχή αντιγράφου και την τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με τη διαφήμιση. Επίσης, αναφορά γίνεται στη δημιουργία υπηρεσιών εξέτασης παραπόνων και καταγγελιών των καταναλωτών μέσα στις τράπεζες και στον εφοδιασμό των τραπεζών με το "έντυπο παραπόνων".

Οι όροι που εντοπίστηκαν και καταγράφτηκαν από το υπουργείο Ανάπτυξης ωςενδεχομένως παράνομοι και καταχρηστικοί και γι' αυτό τίθενται υπό εξέταση από την επιτροπή που θα συσταθεί γι' αυτό το σκοπό με τη συμμετοχή εκπροσώπου της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών, είναι - όπως προκύπτει από την επιστολή του Μ. Χρυσοχοϊδη προς την ΕΕΤ - οι εξής:

• Οροι που παρέχουν στην τράπεζα δικαίωμα μονομερούς τροποποίησης ορισμένων όρων της σύμβασης δανείου.
• Ο συνήθης όρος ότι η μη καταβολή από τον οφειλέτη έστω και μιας δόσης του δανείου την καθορισμένη ημερομηνία καθιστά αυτοδικαίως ληξιπρόθεσμες και απαιτητές τόσο τη ληξιπρόθεσμη δόση όσο και όλες τις υπόλοιπες δόσεις του δανείου.
• Οι όροι που παρέχουν στην τράπεζα το δικαίωμα να αποφασίζει κατά την απόλυτη κρίση της για ζητήματα που αφορούν την εκτέλεση συμβατικών όρων.
• Ο όρος των συμβάσεων καταναλωτικής πίστης ότι "η τράπεζα δε φέρει καμία ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις των επιχειρήσεων έναντι του κατόχου πιστωτικής κάρτας".
• Ο όρος σύμβασης στεγαστικού δανείου, σύμφωνα με τον οποίο η τράπεζα εκτός από την υποθήκη έχει και δικαίωμα ενεχύρου στα μισθώματα του ακινήτου.
• Ο όρος σύμβασης στεγαστικού δανείου που προβλέπει ότι σε περίπτωση που ο οφειλέτης θελήσει να εξοφλήσει πρόωρα το δάνειο, υποχρεούται να καταβάλει στην τράπεζα τόκους έξι μηνών.

Οροι οι οποίοι έχουν ήδη κριθεί ως καταχρηστικοί είναι:

• Η δυνατότητα των τραπεζών να προσδιορίζουν την έκταση των δικαιωμάτων τους στους αλληλόχρεους λογαριασμούς.
• Τη δυνατότητα της τράπεζας να κλείνει τον ανοιχτό λογαριασμό όποτε και για όποιο λόγο κρίνει σκόπιμο.

Οριακής νομιμότητας είναι σύμφωνα με το υπουργείο Ανάπτυξης οι όροι που υποχρεώνουν το δανειολήπτη να παρέχει υπέρ της τράπεζας πρόσθετες υπέρμετρες ασφάλειες, εμπράγματες ή προσωπικές ή άλλου είδους εξασφαλίσεις. Και ως αθέμιτη πρακτική μπορεί να ελεγχθεί κατά το υπουργείο η παροχή πρόσθετων εξασφαλίσεων όταν αυτή συνδέεται δεσμευτικά με την παροχή πρόσθετων υπηρεσιών από την τράπεζα προς τον καταναλωτή (όπως για παράδειγμα η ασφάλιση αυτοκινήτου σε ασφαλιστική εταιρία που υποδεικνύει η τράπεζα).

Τέλος, η Ενωση Ελληνικών Τραπεζών καλείται να ορίσει τον εκπρόσωπό της στην επιτροπή που θα εξετάσει μέχρι το τέλος Μάρτη τους παραπάνω όρους προκειμένου να απαλειφθούν από τα συμβόλαια.