Την εισηγητική ομιλία στην τηλεδιάσκεψη έκανε η Βιβή Δάγκα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος της ΚΕ για την Ισοτιμία και Χειραφέτηση των Γυναικών.

Οι τοποθετήσεις των Κομμάτων στην τηλεδιάσκεψη έχουν αναρτηθεί στην ιστοσελίδα της ΕΚΔ (www.eurcomact.org).

Ακολουθούν εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία.

Μέσα από τη σημερινή τηλεδιάσκεψη επιτρέψτε μας πρώτα απ' όλα να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στον λαό, στις γυναίκες και τα παιδιά της Παλαιστίνης, που βιώνουν εδώ και μήνες την επιθετικότητα του κράτους - δολοφόνου Ισραήλ, με τις πλάτες ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ και την ενεργό συμμετοχή και της Ελλάδας στο ιμπεριαλιστικό μακελειό.

Θύμα είναι κι ο λαός του Ισραήλ, οι λαοί της Μέσης Ανατολής, που βιώνουν τις συνέπειες των σχεδιασμών της αστικής τάξης του Ισραήλ και των συμμάχων του, κι ενώ το φιτίλι της κλιμάκωσης της ιμπεριαλιστικής σύγκρουσης έχει ήδη ανάψει.

Το ΚΚΕ, με τις δυνάμεις του στο εργατικό - λαϊκό κίνημα, στην Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, έχουν κάνει πολύμορφες δράσεις για να δυναμώσει η λαϊκή αλληλεγγύη σε κάθε λαό που βιώνει τις συνέπειες του ιμπεριαλιστικού πολέμου. Αλλά και για να σταματήσει η εμπλοκή της Ελλάδας στους ευρωατλαντικούς σχεδιασμούς.

Η σημερινή μας συζήτηση διεξάγεται σε μια περίοδο που η ΕΕ και οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών εντείνουν την επίθεση στην εργατική τάξη, τον λαό.

Οι γυναίκες των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων έρχονται αντιμέτωπες:

- με την εκμετάλλευση στους χώρους δουλειάς,

- με την ακρίβεια,

- με την εμπορευματοποίηση της Υγείας, Παιδείας, Πρόνοιας,

καθώς λογαριάζονται ως «κόστος» για το κεφάλαιο.

Την ίδια στιγμή, οι επιχειρηματικοί κολοσσοί απολαμβάνουν νέα πακέτα χρηματοδοτήσεων, προνομίων και φοροαπαλλαγών με κριτήριο την καπιταλιστική κερδοφορία και ανταγωνιστικότητα, όπως με το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ.

Η δράση των Κομμάτων μας αυτή την περίοδο έχει σημασία να αποκτά πιο συγκεκριμένο περιεχόμενο και μορφές στις γυναίκες που μας ενδιαφέρουν κοινωνικοταξικά, ώστε να επιδρά και στα κριτήρια ψήφου που θα διαμορφώσουν οι γυναίκες μπροστά και στις ευρωεκλογές.

Παίρνουμε υπόψη ότι θα ενταθεί η προσπάθεια να στηθούν «κάλπικες» διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις αστικές πολιτικές δυνάμεις περί «προοδευτικών» και «συντηρητικών» δυνάμεων, περί «δημοκρατικών και ακροδεξιών» κομμάτων.

Ολα αυτά αξιοποιούνται για να κρυφτεί η σύγχρονη αντιδραστικοποίηση και σήψη του καπιταλισμού, για να εγκλωβιστεί η σκέψη ιδιαίτερα των γυναικών και της νεολαίας.

Απάντηση μπορεί να δώσει η αντίληψη των ΚΚ για τη χειραφέτηση της γυναίκας, που είναι σε αντιπαράθεση και με σκοταδιστικές, εθνικιστικές απόψεις, που αναπαράγουν ακροδεξιές δυνάμεις, για τον θεσμό της οικογένειας και τους αναχρονιστικούς κοινωνικούς ρόλους για τον άνδρα και την γυναίκα.

Οι θέσεις μας για τις ισότιμες σχέσεις των δύο φύλων είναι σε αντιπαράθεση και με ανορθολογικές απόψεις που φτάνουν να αρνούνται την αντικειμενική κοινωνική πραγματικότητα, τη διάκριση των δύο φύλων με τα ιστορικά διαμορφωμένα κοινωνικά τους χαρακτηριστικά, που δεν αναιρούν το βιολογικό φύλο.

Πρόκειται για τις όψεις του ίδιου νομίσματος, που προσπαθούν να κρύψουν ότι στο έδαφος του ταξικού διαχωρισμού και των κοινωνικών διακρίσεων, το αστικό κράτος, η αστική εξουσία - όποια κι αν είναι η κυβέρνηση - δεν θέλουν και δεν μπορούν να εξασφαλίσουν καθολικά κοινωνικά δικαιώματα.

Το αστικό δίκαιο, όπως και το δίκαιο των προηγούμενων εκμεταλλευτικών κοινωνιών, είναι άνισο.

Η ουσιαστική ανισοτιμία της γυναίκας παραμένει γιατί το κεφάλαιο έχει συμφέρον να αξιοποιεί τις διακρίσεις σε βάρος της για την ένταση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.

Πιο συγκεκριμένα, η ΕΕ και οι αστικές κυβερνήσεις των κρατών - μελών έχουν στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης για άνδρες και γυναίκες.

Εκτιμούν ότι η μειωμένη συμμετοχή των γυναικών σε σχέση με των ανδρών στη μισθωτή εργασία «κοστίζει» στις καπιταλιστικές οικονομίες περισσότερο από 370 δισ. ευρώ ετησίως.

Αποτυπώνεται, δηλαδή, το αντικειμενικό γεγονός ότι η μισθωτή εργατική δύναμη γυναικών και ανδρών είναι πηγή της υπεραξίας, του κέρδους.

Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην κοινωνική εργασία θεωρείται προϋπόθεση για τη βελτίωση της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στον ανταγωνισμό τους με εκείνα των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ιαπωνίας κ.ά.

Η συγκεκριμένη κατεύθυνση για την ένταξη περισσότερων γυναικών κυρίως στη μισθωτή εργασία προχωρά με αντιφάσεις:

- Δεν αναιρεί τα μεγάλα ποσοστά γυναικείας ανεργίας και υποαπασχόλησης.

- Επηρεάζεται από τις συνθήκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής, την ανισομετρία στην καπιταλιστική ανάπτυξη σε κάθε χώρα και μεταξύ των αστικών κρατών.

Σε αυτή τη βάση, οι αστικοί θεσμοί επεξεργάζονται και προωθούν ένα σύνολο μέτρων περί «συμφιλίωσης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής» για να διαχειριστούν τις συνέπειες από την επέκταση της μισθωτής εργασίας των γυναικών και την έλλειψη στήριξης της μητρότητας, της οικογένειας.

Βασική πλευρά αυτής της επίθεσης του κεφαλαίου σε όλα τα καπιταλιστικά κράτη - ως διαχρονική κατεύθυνση της ΕΕ - αποτελεί η πλήρης ευελιξία του ημερήσιου και εβδομαδιαίου εργάσιμου χρόνου.

Η ευελιξία αφορά ακόμα και στον χώρο εργασίας, π.χ. με τη μορφή της τηλεργασίας.

Στόχος είναι η εντατικοποίηση της δουλειάς, αφού κάνουν δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ εργάσιμου και μη εργάσιμου χρόνου. Ολα τα παραπάνω επηρεάζουν το ύψος του μισθού και της σύνταξης των γυναικών.

Πλέον, οι σύγχρονες κατευθύνσεις και πολιτικές πρακτικές των αστικών κυβερνήσεων περιλαμβάνουν ένα σύνολο μέτρων, με σκοπό να μοιραστεί ανάμεσα στα δύο φύλα το χρονικό διάστημα απουσίας από την εργασία λόγω οικογενειακών ευθυνών.

Σε αντίστοιχη κατεύθυνση είναι τα μέτρα της ΕΕ και των κυβερνήσεων για την «ισότητα των φύλων», που κατάργησαν μέτρα προστασίας του γυναικείου οργανισμού στον χώρο εργασίας, π.χ. την απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας για τις γυναίκες στη βιομηχανία.

Το κίνητρο αυτών των μέτρων ήταν να επωφεληθούν οι καπιταλιστικές επιχειρήσεις.

Η επιδείνωση των μέτρων προστασίας της μητρότητας στον χώρο δουλειάς σχετίζεται με το γεγονός ότι λογαριάζονται ως «κόστος» για το κράτος και την καπιταλιστική εργοδοσία.

Η ισότητα γίνεται με ισοπεδωτικούς όρους.

Οι αστικές κυβερνήσεις σε όλη την ΕΕ και στην Ελλάδα προωθούν μέτρα για τη φροντίδα παιδιών προσχολικής ηλικίας, ηλικιωμένων, προσαρμοσμένα στα ακανόνιστα ωράρια των γονιών.

Από την άλλη, τις τελευταίες δεκαετίες στην καπιταλιστική κοινωνία, όπου όλα πουλιούνται κι αγοράζονται, για την παραπέρα ανάπτυξη της κερδοφορίας του κεφαλαίου, βλέπουμε να εμπορευματοποιούνται οι υπηρεσίες Παιδείας, Υγείας, Κοινωνικής Ασφάλισης, φροντίδας, ενώ η κρατική ευθύνη περιορίζεται, μεταξύ άλλων, αυξάνοντας τα βάρη για τις γυναίκες των εργατικών - λαϊκών στρωμάτων.

Οι όποιοι αστικοί εκσυγχρονισμοί δεν μπορούν να λύσουν τις αντιφάσεις και σε σχέση με την κοινωνική θέση της γυναίκας, τα κοινωνικά της δικαιώματα. Ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει και υποχώρηση, όπως επιβεβαιώθηκε για παράδειγμα με τις απαγορεύσεις στο δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση στις ΗΠΑ και αλλού.

Αναχρονιστικές, πατριαρχικές αντιλήψεις και πρακτικές αναπαράγονται και σήμερα.

Στην αρένα και τη σήψη του καπιταλισμού, οι αξίες του ατομισμού, του ανταγωνισμού, του εγωιστικού τρόπου σκέψης επηρεάζουν το σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων - και των διαπροσωπικών.

Κυριαρχούν στο σύνολο της κοινωνίας γιατί παραμένουν τα δεσμά των οικονομικών και κοινωνικών περιορισμών.

Γιατί η διαμόρφωση κοινωνικής αντίληψης για ένα φαινόμενο καθορίζεται από τους μηχανισμούς ιδεολογικής και πολιτικής χειραγώγησης που είναι στα χέρια της κυρίαρχης - εκμεταλλεύτριας τάξης.

Σε αυτό το έδαφος αναπαράγονται και στην Ελλάδα οι θεωρίες που παρουσιάζουν ως κύρια και πρωταρχική αιτία των κοινωνικών διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας την πατριαρχία.

Η πατριαρχία προβάλλεται ως ένα αυτόνομο σύστημα, αποσπασμένο από τις εκμεταλλευτικές σχέσεις παραγωγής - κατανομής.

Οπως ισχυρίζονται, αιτία των διακρίσεων σε βάρος της γυναίκας είναι η κυριαρχία των ανδρών στα όργανα της αστικής εξουσίας και στα όργανα των μετοχικών - καπιταλιστικών επιχειρήσεων, αποσιωπώντας τον εκμεταλλευτικό τους χαρακτήρα.

Τέτοιες θεωρίες και πολιτικές πρακτικές αποσπούν τις σύγχρονες μορφές της ανισότητας της γυναίκας από την ταξική τους ρίζα.

Προσπαθούν να αποκρύψουν ότι η επιβίωση του καπιταλισμού στηρίζεται και στην ενσωμάτωση προκαπιταλιστικών αντιδραστικών αντιλήψεων.

Ακόμα και αν αυτές οι αντιλήψεις δεν ταιριάζουν με τους σιδερένιους νόμους της καπιταλιστικής οργάνωσης της οικονομίας και της κοινωνίας.

Για παράδειγμα, οι εξελίξεις με τη μαζική συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή με καθυστέρηση εκφράστηκε σε αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο, στις συμπεριφορές για την κοινωνική θέση της γυναίκας και του άνδρα.

Διανύουμε μια περίοδο που κυριαρχεί η ρευστότητα στην αντιδραστικοποίηση της ταξικής εκμεταλλευτικής κοινωνίας και έχει αντανάκλαση και στις σχέσεις των δύο φύλων.

Σπάνε σε σημαντικό βαθμό οι παραδοσιακές κοινωνικές αντιλήψεις, συμπεριφορές για τους κοινωνικούς ρόλους των δύο φύλων και τις σχέσεις μεταξύ τους.

Δηλαδή, υπάρχει αμφισβήτηση του παραδοσιακού κοινωνικού ρόλου της γυναίκας, ως καλής συζύγου που φροντίζει τα παιδιά, και του παραδοσιακού κοινωνικού ρόλου του άνδρα, που ταυτιζόταν μόνο με την οικονομική συμβολή στη φροντίδα της οικογένειας.

Σε αυτό το πλαίσιο, διαμορφώνονται νέες συγκρούσεις και μέσα στην οικογένεια, η οποία παραμένει υποχρεωμένη να αναπαράγει με τα δικά της μέσα την εργατική δύναμη που χρειάζεται στο μέλλον το κεφάλαιο.

Σε σχέση με την αντίληψη του Κόμματος για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία:

Βάση για την κατάργηση των ανισότιμων σχέσεων μεταξύ άνδρα και γυναίκας είναι η συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνική εργασία.

Και προϋπόθεση για την κοινωνική της χειραφέτηση είναι η ανατροπή των εκμεταλλευτικών σχέσεων στην παραγωγή και στην κατανομή.

Μόνο με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, με την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού, μόνο με την κατοχύρωση της κοινωνικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής ανοίγει ο δρόμος:

• για καθολική συμμετοχή της γυναίκας στην εργασία και στα όργανα της επαναστατικής εργατικής εξουσίας,
• για ισοτιμία ανάμεσα στα δύο φύλα, στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, στις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά.

Μόνο η επαναστατική εργατική εξουσία διαμορφώνει το στέρεο υπόβαθρο ώστε να ξεριζωθούν αναχρονιστικές αντιλήψεις που επιβιώνουν από τα βάθη του παρελθόντος. Το εργατικό κράτος μπορεί να θεμελιώσει το νέο επαναστατικό περιεχόμενο των σχέσεων του ατόμου με την κοινωνία, της κοινωνίας με το άτομο σε ισότιμη βάση.

Πώς:

• Μέσα από το νέο περιεχόμενο της εκπαιδευτικής, ιδεολογικής, πολιτιστικής παρέμβασης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας.
• Μέσα από το δημιουργικό περιεχόμενο της ατομικής συμβολής στην κοινωνική εργασία.

Αυτό αποτυπώνεται και στις επεξεργασίες του Κόμματός μας:

- για την ισοτιμία των δύο φύλων,

- για τη θέση της γυναίκας στη σοσιαλιστική - κομμουνιστική κοινωνία,

- αξιοποιώντας την πείρα που έδωσε η πορεία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης τον 20ό αιώνα.

Με αυτό το περιεχόμενο το Κόμμα μας παλεύει για την άνοδο των γυναικών της εργατικής τάξης, των λαών στον ταξικό, πολιτικό αγώνα, στο ΚΚ και στην ΚΝΕ, στην ανάδειξή τους στα όργανα του Κόμματος και του εργατικού - συνδικαλιστικού κινήματος.

Σε αυτήν την κατεύθυνση κρίσιμο ρόλο παίζει η δράση μας στο ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα στην Ελλάδα, στην ΟΓΕ.

Οπως αναφέρει και το σύνθημα: Δυναμώνουμε την πάλη για τη χειραφέτηση της γυναίκας ενάντια στην ΕΕ και το καπιταλιστικό σύστημα της εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών πολέμων.